Thu hoạch tiêu hữu cơ phục vụ xuất khẩu ở huyện Vĩnh Linh.
Hạt tiêu khô của Quảng Trị là đặc sản nổi tiếng xưa nay. Nhà bác học Lê Quý Đôn từ thế kỷ 18 từng nhắc đến trong tác phẩm “Phủ Biên tạp lục” rằng nhiều thương gia nước ngoài đến Quảng Trị qua biển Cửa Việt để đến Tổng Bái Ân, Cam Lộ mua bán, trao đổi hạt tiêu khô mang về nước, xem như “vàng đen”. Tiêu khô Quảng Trị hiện được đánh giá có chất lượng thơm ngon nhất cả nước, hạt tiêu chắc, thơm, cay, dung trọng của loại tiêu đen trung bình đạt đến 650gam/lít.
Tiên phong trồng tiêu hữu cơ xuất khẩu
Ngoài Quảng Trị với diện tích trồng tiêu khá lớn, thì chỉ có một số tỉnh trồng được cây tiêu. Nhờ đặc tính của hạt tiêu rất chất lượng cho nên nhiều bạn hàng luôn mong muốn mua được hạt tiêu khô của Quảng Trị phục vụ xuất khẩu. Để hội nhập với thị trường thế giới ngày càng sâu rộng, nhiều năm qua Quảng Trị có chương trình phát triển tiêu hữu cơ xuất khẩu hiệu quả. Nhiều người phấn khởi, gọi vui là xuất khẩu thơm, cay. Xã Gio An ở miền tây huyện Gio Linh là vùng đất thuộc Tổng Bái Ân xưa, nay là thủ phủ trồng tiêu của tỉnh Quảng Trị. Đây là đơn vị cấp xã của tỉnh tiên phong trồng tiêu hữu cơ theo tiêu chuẩn quốc tế với diện tích 85/100ha, năng suất năm cao nhất ước đạt 3 tấn tiêu khô/ha. Giá tiêu khô năm 2024 lúc cao nhất lên gần 200 nghìn đồng/kg, tổng giá trị mang lại cho người dân Gio An từ bán tiêu khô hơn 20 tỷ đồng.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Gio An Lê Phước Hiếu cho biết, cây tiêu của xã đều trồng theo tiêu chuẩn hữu cơ của Hoa Kỳ nên sản phẩm xuất khẩu được các thị trường khó tính chấp nhận, giá cao hơn giá thị trường từ 10-20% tùy thời điểm, người trồng tiêu có thu nhập ổn định. Tiêu khô và hành trình từ đặc sản truyền thống quê hương trở thành sản phẩm hữu cơ có tên trên bản đồ hàng hóa quốc tế là câu chuyện dài thể hiện rõ ý chí, nghị lực của con người Gio An. Địa phương đã thành lập Hợp tác xã sản xuất, thương mại dịch vụ Ông Voi nhằm cung cấp nguồn giống bảo đảm chất lượng cho người trồng tiêu cũng như liên kết thu mua sản phẩm.
Tiêu khô và hành trình từ đặc sản truyền thống quê hương trở thành sản phẩm hữu cơ có tên trên bản đồ hàng hóa quốc tế là câu chuyện dài thể hiện rõ ý chí, nghị lực của con người Gio An.
Để trở thành vùng nguyên liệu tiêu hữu cơ theo tiêu chuẩn quốc tế là một quá trình xây dựng, thiết lập hồ sơ theo dõi quy trình canh tác kỹ lưỡng, tổ chức nhiều lần đánh giá mức độ an toàn qua các mẫu đất, nước, lá và hạt tiêu rất bài bản, khoa học. Với diện tích cây tiêu đã được cấp giấy chứng nhận hữu cơ, người dân phải tiếp tục tuân thủ một cách nghiêm ngặt quy trình sản xuất mà doanh nghiệp yêu cầu bởi giấy chứng nhận chỉ có giá trị trong vòng một năm.
Người trồng tiêu ở Gio An rất mừng vì sản lượng hạt tiêu hữu cơ xuất khẩu các năm liên tục tăng. Cách đây 8 năm, lần đầu tiên xuất khẩu chỉ có 15 tấn, đến năm 2019 là 30 tấn, năm 2024 đạt hơn 100 tấn. Trồng cây tiêu hữu cơ xuất khẩu không chỉ đạt hiệu quả kinh tế cao, mà còn mang lại những giá trị lớn về môi trường sống bởi quy trình canh tác hữu cơ, tôn trọng tự nhiên mà họ đang áp dụng.
Sự thành công ở xã Gio An đã truyền cảm hứng cho nhiều địa phương ở Quảng Trị liên kết trồng tiêu hữu cơ xuất khẩu. Giám đốc Hợp tác xã sản xuất kinh doanh hồ tiêu Vĩnh Linh Lê Tuấn Tửu cho biết, diện tích tiêu hữu cơ của hợp tác xã đạt 30ha, sắp tới sẽ tăng lên 50ha. Người dân không sử dụng thuốc diệt cỏ, thuốc bảo vệ thực vật hóa học, phân bón hóa học để trồng tiêu; thực hành các biện pháp canh tác bảo vệ môi trường, tích cực chăm sóc vườn tiêu, chấp hành tốt việc bảo đảm quy trình thu hoạch, tiêu được phơi trên bạt sạch, quạt sạch trước khi đóng gói bảo quản.
Ông Nguyễn Tấn Thủy ở xã Kim Thạch, huyện Vĩnh Linh trồng 5 sào tiêu hữu cơ cho biết, không chỉ gia đình mình, những người trồng tiêu khác cũng đều vui mừng trước sự giúp đỡ của Hợp tác xã sản xuất kinh doanh hồ tiêu Vĩnh Linh trong việc hướng dẫn người dân trồng tiêu vừa hiệu quả kinh tế, nâng cao giá trị của vườn tiêu vừa bảo đảm môi trường sống an toàn.
Nâng tầm đặc sản
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị Nguyễn Hồng Phương cho biết, nhằm mở rộng diện tích tiêu hữu cơ phục vụ xuất khẩu, ngành tiếp tục chỉ đạo các xã Gio An, Hải Thái, Gio Sơn, Phong Bình, Trung Sơn của huyện Gio Linh và các xã ở miền đông huyện Vĩnh Linh, vùng Cùa của huyện Cam Lộ lập hồ sơ đề nghị cấp chứng nhận vùng trồng tiêu hữu cơ theo tiêu chuẩn NOP của Hoa Kỳ; đẩy nhanh việc cung ứng giống tiêu, hỗ trợ kỹ thuật giúp các xã cải tạo vườn, xây dựng vườn mẫu, phấn đấu xây dựng miền tây huyện Gio Linh trở thành vùng hồ tiêu hữu cơ lớn nhất Quảng Trị.
Theo bà Nguyễn Hồng Phương, câu chuyện xuất khẩu tiêu hữu cơ từ nhiều năm trước được Quảng Trị quan tâm đặc biệt nhằm mang lại lợi nhuận cao cho người trồng tiêu. Trong Chương trình “Quảng bá địa phương Việt Nam tại Hoa Kỳ” do Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ và Bộ Ngoại giao phối hợp tổ chức năm 2018, Quảng Trị đã giới thiệu sản phẩm hạt tiêu do Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị liên kết với nông dân sản xuất, xuất khẩu. Tại chương trình, bà HeiDi Kuhn, Giám đốc tổ chức Roots of Peace nếm thử mùi vị hạt tiêu, cho rằng đây là một trong những loại tiêu tốt nhất thế giới. Tổ chức Roots of Peace của bà đã có dự án phát triển nông thôn bền vững giúp nông dân Quảng Trị trồng cây tiêu hữu cơ.
Bà HeiDi Kuhn mong muốn biến những hố bom, bãi mìn trên đất Quảng Trị thành những vườn tiêu sai quả, tạo mọi điều kiện để mặt hàng tiêu khô hữu cơ Quảng Trị có mặt ngày càng nhiều hơn nữa ở thị trường Hoa Kỳ, là gia vị xuất hiện thường xuyên trong các bữa ăn tại các gia đình, nhà hàng.
Một kết quả rất vui là dưới sự chứng kiến của Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại San Francisco, Tập đoàn Noble House Spice của Hoa Kỳ đã ký biên bản ghi nhớ với Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị cam kết cùng nhau hỗ trợ phát triển nhãn hiệu tiêu Quảng Trị xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. Hai bên cùng bảo đảm cho tiêu Quảng Trị được quảng bá rộng rãi về chất lượng và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế; hỗ trợ nông dân trong việc phát triển cây tiêu bền vững. Trên cơ sở liên kết này, Công ty cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị đang phối hợp với ngành chức năng địa phương hướng dẫn người dân trồng tiêu đạt tiêu chí hữu cơ phục vụ xuất khẩu.
Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu tiêu khô lớn nhất của Việt Nam, cho nên việc Quảng Trị phát triển tiêu hữu cơ xuất khẩu là hướng đi rất đúng, phù hợp với thị trường và người tiêu dùng thế giới.
Bà Nguyễn Hồng Phương
Chỉ thị số 38-CT/TU ngày 20/8/2024 của Tỉnh ủy Quảng Trị về đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp hữu cơ, canh tác tự nhiên, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp công nghệ cao liên kết theo chuỗi giá trị, xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa chiến lược đối với phát triển ngành nông nghiệp xanh, bền vững. Trong đó, cây tiêu là một trong những cây công nghiệp dài ngày, có vị trí quan trọng hàng đầu trong các loại cây chủ lực, truyền thống của tỉnh Quảng Trị, hiện có hơn 2.300ha cây tiêu trồng tập trung ở các huyện Gio Linh, Vĩnh Linh, Cam Lộ và Hướng Hóa.
Bà Nguyễn Hồng Phương cho biết, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu tiêu khô lớn nhất của Việt Nam, cho nên việc Quảng Trị phát triển tiêu hữu cơ xuất khẩu là hướng đi rất đúng, phù hợp với thị trường và người tiêu dùng thế giới. Tuy nhiên, so với đặc sản tiêu khô Quảng Trị hiện có thì khối lượng xuất vào thị trường này thời gian qua đang ở mức khiêm tốn. Để đẩy mạnh xuất khẩu tiêu khô, tỉnh tập trung nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nhằm tạo lợi thế cạnh tranh so với các vùng trồng khác, đồng thời đáp ứng được các yêu cầu của thị trường quốc tế, giúp mang lại giá trị kinh tế cao hơn. Thời gian qua, tỉnh có nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích người dân ứng dụng khoa học-công nghệ vào sản xuất tiêu khô, đẩy mạnh sản xuất hữu cơ, phấn đấu đưa diện tích tiêu hữu cơ đến năm 2030 đạt 500ha. Cùng với đó, tỉnh xác định tăng diện tích trồng tiêu ở những vùng đã được quy hoạch để bảo đảm đưa diện tích đạt khoảng 2.700ha, canh tác theo hướng bền vững.
Nhằm không ngừng nâng tầm cho đặc sản tiêu khô, Quảng Trị đã nhận được sự ủng hộ của Chính phủ Pháp xây dựng chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm. Cùng với mục đích chứng minh cho chất lượng sản phẩm hạt tiêu Quảng Trị, việc làm này còn khẳng định chất lượng của một trong những mặt hàng nông sản hàng đầu của Việt Nam trên thị trường trong nước và thế giới.
LÂM QUANG HUY