Xung đột Israel-Iran, hộp Pandora đã mở?

18 giờ trướcBài gốc

Đêm 13-6 (giờ địa phương), những tiếng nổ lớn vang lên khắp Israel và người dân được yêu cầu tìm nơi trú ẩn sau khi quân đội thông báo đã phát hiện tên lửa được phóng từ Iran.

Hãng thông tấn Iran IRNA đưa tin Tehran đã phóng “hàng trăm tên lửa đạn đạo” và tuyên bố rằng “cuộc trả đũa mạnh mẽ đã bắt đầu”.

Mặc dù không bất ngờ, nhưng cuộc tấn công trước đó cùng ngày của Israel vào Iran được cho là đặc biệt khốc liệt. Khoảng 200 máy bay chiến đấu Israel đánh vào một trong những cơ sở làm giàu uranium chính của Iran; tấn công thủ đô Tehran; sát hại nhiều lãnh đạo quân sự cấp cao.

Theo giới quan sát, Iran không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đáp trả các đòn tấn công ồ ạt của Israel và điều này tiềm ẩn nguy cơ leo thang xung đột, có thể kéo Mỹ vào vòng xoáy chiến sự.

Chiếc hộp Pandora đã mở?

Đài NBC News dẫn nhận định của các chuyên gia rằng Iran khả năng sẽ tấn công phối hợp vào Israel, các địa điểm của cộng đồng Do Thái trên thế giới, các đồng minh của Mỹ ở vùng Vịnh và thậm chí là chính lợi ích của Mỹ, từ đó buộc Washington phải đáp trả và tham chiến.

“Từ góc nhìn của Iran, đây là một lời tuyên chiến từ phía Israel. Israel đã vượt qua mọi quy tắc giao tranh vốn tồn tại giữa hai bên” - bà Ellie Geranmayeh, chuyên gia cấp cao về chính sách tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu (Bỉ), nhận định.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố các cuộc tấn công của Israel nhằm loại bỏ mối đe dọa không thể chấp nhận được từ chương trình hạt nhân của Iran. Tuy nhiên hành động này đã vấp phải lo ngại và chỉ trích từ một loạt nước Trung Đông, nhiều cường quốc châu Âu. Tại Mỹ nhiều nhà lập pháp cũng lên tiếng quan ngại. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) dù lo ngại chương trình hạt nhân của Iran nhưng cũng không đồng tình cuộc tấn công của Israel.

Bên trong Iran, nhiều người tin rằng giờ là lúc phải đáp trả, “hoặc bây giờ hoặc không bao giờ”, theo bà Geranmayeh. Chuyên gia này cho rằng với việc quá nhiều nhân vật cấp cao bị loại bỏ, có lo ngại rằng “người tiếp theo trong danh sách có thể chính là Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei”.

Theo bà Burcu Ozcelik - nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Dịch vụ Hoàng gia Anh (RUSI), rất khó để đánh giá thấp những hệ lụy tiềm tàng.

“Hộp Pandora đã bị mở toang. Những gì xảy ra tiếp theo trong vài ngày tới có thể sẽ định hình trật tự an ninh khu vực trong nhiều năm tới” - bà Ozcelik nhấn mạnh.

Lực lượng cứu hỏa và cứu hộ Israel ngày 14-6 xử lý hiện trường vụ tấn công tên lửa của Iran vào TP Rishon Lezion (Israel). Ảnh: KOBI RICHTER/CỨU HỎA VÀ CỨU HỘ ISRAEL

Iran vẫn rất đáng gờm

Theo NBC News, dù đã bị suy yếu nghiêm trọng sau các bất ổn ở Trung Đông, Iran vẫn còn trong tay một kho vũ khí khổng lồ.

Theo Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ (CFR) và một số tổ chức khác, Iran hiện sở hữu kho tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình lớn và đa dạng nhất Trung Đông, cùng với nhiều máy bay không người lái (UAV).

Dự án Wisconsin về Kiểm soát Vũ khí Hạt nhân – một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Mỹ – ước tính Iran có khoảng 3.000 tên lửa đạn đạo.

Diễn biến sắp tới sẽ phụ thuộc vào cách Iran lựa chọn sử dụng kho vũ khí này: chỉ nhằm vào các mục tiêu của Israel hay mở rộng sang cả những mục tiêu của Mỹ.

Mỹ có các căn cứ quân sự tại Iraq, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Qatar và Bahrain.

Tổng thống Mỹ Donald Trump không giấu giếm mối quan hệ quân sự thân cận giữa Mỹ và Israel.

“Mỹ sản xuất các thiết bị quân sự tốt nhất và sát thương nhất trên thế giới, Israel hiện sở hữu rất nhiều trong số đó và sẽ còn nhận thêm nữa” - ông Trump viết trên nền tảng Truth Social ngày 13-6.

Trước cuộc tấn công của Israel nhằm vào Iran, ông Trump đã thông báo một số nhân sự Mỹ được rút khỏi khu vực vì “đó có thể là nơi nguy hiểm”.

Sau vụ tấn công, Đại sứ quán Mỹ tại Iraq đã nhắc nhở công dân Mỹ khắp Trung Đông về “sự cần thiết phải thận trọng” và “xác định vị trí nơi trú ẩn gần nhất trong trường hợp xảy ra xung đột”.

Mỹ đã có nỗ lực rõ ràng nhằm giữ khoảng cách với các cuộc tấn công của Israel, tuyên bố rằng Israel hành động đơn phương và khẳng định vẫn sẽ tham dự lịch đàm phán hạt nhân với Iran tại Oman vào ngày 15-6.

Tuy nhiên, phía Iran không tin vào cam kết của Washington và cho rằng vụ tấn công là điều không thể xảy ra nếu không có “sự phối hợp và chấp thuận” từ Mỹ, theo lời Ngoại trưởng Iran - ông Abbas Araghchi.

Ông Vali R. Nasr - GS nghiên cứu Trung Đông và quan hệ quốc tế tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Cao cấp Johns Hopkins (trụ sở Mỹ) - đồng ý với quan điểm của ngoại trưởng Iran.

“Thật khó tin rằng Israel có thể và dám thực hiện cuộc tấn công quy mô như vậy mà Mỹ không hay biết và không bật đèn xanh” - ông Nasr, người từng là cố vấn cấp cao của đại diện đặc biệt Mỹ tại Afghanistan và Pakistan, viết trên mạng xã hội X.

Nguy cơ leo thang nghiêm trọng

Theo chuyên gia Geranmayeh, nếu Iran quyết định trả đũa các lợi ích của Mỹ, điều đó có thể sẽ đồng nghĩa với một hình thức “leo thang lớn” ở Iraq hoặc Vùng Vịnh. Tuy nhiên, theo bà Geranmayeh và một số nhà phân tích khác, khả năng này thấp hơn vì trong những năm gần đây Tehran đã cải thiện quan hệ với các đối thủ trước đây như Saudi Arabia và Qatar.

Bất chấp ưu thế quân sự áp đảo của Israel, Thủ tướng Netanyahu có thể đang rơi vào thế khó, vì ông không đủ năng lực tự mình phá hủy các cơ sở hạt nhân của Iran, theo nhận định của bà Dina Esfandiary – người phụ trách mảng địa kinh tế Trung Đông tại Bloomberg Economics.

Với lực lượng vũ trang được Mỹ tài trợ, Israel “có thể gây thiệt hại đáng kể” nhưng “sẽ không thể thành công” trong mục tiêu mà nước này mong muốn là “làm tê liệt chương trình hạt nhân của Iran” nếu không có “sự tham gia của Mỹ”, bà Esfandiary nói.

“Israel luôn có khả năng khơi mào xung đột Israel-Iran. Nhưng cũng rõ ràng rằng họ không thể tự mình kết thúc nó” - ông Rouzbeh Parsi, Giám đốc chương trình Trung Đông tại Viện Các vấn đề Quốc tế Thụy Điển, viết trên X.

THẢO VY

Nguồn PLO : https://plo.vn/xung-dot-israel-iran-hop-pandora-da-mo-post855189.html