Xung quanh việc EVN đề xuất chế tài xử phạt việc không thông báo khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà

4 giờ trướcBài gốc

Theo thống kê của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), từ sau năm 2020 đến nay, đã có khoảng 1.300 MWp điện mặt trời mái nhà được lắp đặt nhưng không bán điện cho EVN, trong đó đa số các hộ dân không thông báo/đăng ký với cơ quan chức năng. Điều này dẫn đến khó khăn trong công tác dự báo, quản lý, vận hành an toàn hệ thống điện quốc gia và nhiều mục tiêu phát triển ngành điện bền vững.

Để khắc phục những tồn tại trên, tránh những hệ lụy liên quan đến cháy nổ và các yếu tố kỹ thuật gây rủi ro cho hệ thống điện, mới đây EVN đã đề xuất cần có chế tài xử phạt vi phạm hành chính cho việc không thông báo/đăng ký khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu. Nhưng trong dư luận có ý kiến “không đồng tình” và có những bình luận trên mạng xã hội hết sức tiêu cực.

Dự báo phụ tải là yếu tố then chốt trong lập kế hoạch vận hành hệ thống điện.

Ông Hoàng Đức Tiến, Phó Giám đốc Sở Công Thương Tuyên Quang cho rằng, Nghị định 58/2025/NĐ-CP đã tạo ra một khung pháp lý quan trọng để thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ, góp phần giảm áp lực lên hệ thống điện quốc gia và đạt mục tiêu phát triển năng lượng tái tạo.

Sau khi Nghị định 58 được ban hành, tỉnh Tuyên Quang đã chủ động triển khai các hoạt động để phổ biến và hướng dẫn người dân, doanh nghiệp thực hiện. Địa phương này đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành liên quan và Công ty Điện lực Tuyên Quang tổ chức các buổi tuyên truyền, hội thảo, và cung cấp tài liệu hướng dẫn về quy trình, thủ tục lắp đặt điện mặt trời mái nhà.

Ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng ban Kinh doanh EVN cho biết, Nghị định 58 đã tạo hành lang pháp lý quan trọng, thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu. Ngay sau khi ban hành, EVN đã triển khai nhiều kênh hỗ trợ trực tuyến để người dân dễ dàng thông báo lắp đặt hệ thống điện mặt trời, giúp hệ thống tiếp nhận vận hành ổn định.

Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy nhiều bất cập. Việc thiếu thông tin chính xác về công suất điện mặt trời lắp đặt khiến EVN khó dự báo phụ tải, ảnh hưởng đến kế hoạch cấp điện và gây áp lực lên lưới điện trong thời điểm thiếu nắng. Ngoài ra, dữ liệu từ người dân, doanh nghiệp còn hạn chế, phần lớn do EVN tự khảo sát, dẫn đến thống kê thiếu đồng bộ và không chính xác.

Theo ông Dũng, dù chính sách theo Nghị định 58 là đúng đắn và mang lại lợi ích, nhưng cần cải thiện công tác cập nhật, chia sẻ dữ liệu giữa người dân, doanh nghiệp và EVN để đảm bảo hệ thống điện vận hành an toàn, ổn định và khai thác hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo.

Từ góc độ điều độ hệ thống điện quốc gia, ông Nguyễn Bá Hoài, Phó phòng Năng lượng tái tạo của NSMO cho rằng, việc đăng ký điện mặt trời mái nhà không chỉ đơn thuần cung cấp số liệu kỹ thuật, mà còn là sự thống nhất thông tin giữa các khâu quản lý - vận hành - phân phối. Khi có dữ liệu đồng bộ, các cấp điều độ từ quốc gia, miền đến địa phương có thể phối hợp xây dựng phương án vận hành, xử lý sự cố, điều chỉnh khi phụ tải biến động. Nói ngắn gọn, việc đăng ký không chỉ phục vụ quản lý hành chính, mà còn tạo điều kiện để điều độ quốc gia vận hành hệ thống linh hoạt, hiệu quả hơn.

Lý giải lý do EVN đề xuất chế tài xử phạt, ông Nguyễn Quốc Dũng cho rằng, dự báo phụ tải là yếu tố then chốt trong lập kế hoạch vận hành hệ thống điện và chuẩn bị hạ tầng cung cấp điện. Đây là yêu cầu bắt buộc theo Nghị định 58 và cũng để xác định quy mô điện mặt trời mái nhà phục vụ công tác quản lý, vận hành và chuẩn bị nguồn cung.

EVN ghi nhận hai vấn đề chính. Thứ nhất, nhiều doanh nghiệp và người dân phản ánh gặp khó khăn khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà do vướng mắc với hơn 700 đơn vị bán lẻ điện ngoài EVN, đặc biệt trong khu công nghiệp. Dù Nghị định 58 đã yêu cầu tạo điều kiện phát triển, một số đơn vị vẫn gây cản trở. Vì vậy, EVN kiến nghị cần có cơ chế ngăn chặn hành vi gây khó dễ từ các đơn vị bán điện này.

Thứ hai, hiện số liệu do người dân và doanh nghiệp cung cấp về hệ thống điện mặt trời còn rất hạn chế, dù EVN đã tạo công cụ báo cáo đơn giản, không mang tính thủ tục hành chính. Thiếu dữ liệu khiến EVN không thể gửi đầy đủ thông tin cho các đơn vị chuyên ngành như NSMO hay Viện Năng lượng để phục vụ tính toán và vận hành hệ thống.

Do đó, EVN đề xuất cần có quy định xử phạt nhằm tăng trách nhiệm cung cấp thông tin từ phía người dân và doanh nghiệp, giúp đảm bảo hệ thống điện được vận hành hiệu quả, minh bạch và ổn định.

Về góc độ quy hoạch, ông Lê Việt Cường, Phó Viện trưởng Viện Năng lượng Việt Nam cũng nhất trí rằng, việc đăng ký, chia sẻ thông tin chính là sự đồng hành của các hộ tiêu thụ và doanh nghiệp lắp đặt điện mặt trời mái nhà trong việc thực thi chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo. Đây là hành động hợp lý, vừa hỗ trợ chính sách, vừa bảo đảm lợi ích cộng đồng.

Ông Hà Đăng Sơn, chuyên gia năng lượng cũng cho hay, điện mặt trời mái nhà tự dùng hiện chia làm hai nhóm, một là doanh nghiệp, khu công nghiệp, hai là hộ gia đình. Với doanh nghiệp, vì khoản đầu tư lớn nên họ thường tuân thủ nghiêm, đồng thời mong muốn bán điện dư thừa lên lưới để tránh lãng phí, tăng hiệu quả dự án. Họ sẵn sàng chọn thiết bị, nhà thầu uy tín để đảm bảo chất lượng, tuổi thọ hệ thống.

Tuy nhiên, với hộ gia đình thì phức tạp hơn. Hiện nay, chúng ta chưa quản lý chặt chẽ các đơn vị cung cấp dịch vụ thiết kế, lắp đặt điện mặt trời mái nhà. Chưa có quy định cụ thể về tiêu chuẩn thiết bị, dẫn đến tình trạng xuất hiện hàng trôi nổi, nhà thầu thiếu kinh nghiệm, thiết bị kém chất lượng. Điều này tiềm ẩn nguy cơ sự cố cháy nổ, ảnh hưởng đến chính hộ gia đình và kéo theo trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước khi sự cố xảy ra

Chính vì vậy, việc đăng ký cũng là công cụ để Bộ Công Thương kiểm soát chất lượng hàng hóa, nhà thầu lắp đặt, hạn chế rủi ro từ hàng kém chất lượng.

Theo các chuyên gia, việc nắm bắt phụ tải là tối quan trọng. Nếu sắp tới Chính phủ có chính sách hỗ trợ để khuyến khích người dân lắp đặt điện mặt trời mái nhà, thì cần truyền thông song song cả hai vấn đề lợi ích của người dân khi tham gia chương trình hỗ trợ và trách nhiệm cung cấp thông tin cho ngành điện. Lồng ghép hai nội dung này sẽ giúp người dân chủ động, hưởng lợi từ chính sách, đồng thời ngành điện cũng quản lý hiệu quả hơn.

Lưu Hiệp

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/xa-hoi/xung-quanh-viec-evn-de-xuat-che-tai-xu-phat-viec-khong-thong-bao-khi-lap-dat-dien-mat-troi-mai-nha-i781755/