Ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia từng được trưng bày tại điện Thái Hòa. Ảnh: Đ.Hoàng.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch yêu cầu các cơ quan, đơn vị khẩn trương rà soát, đánh giá hiện trạng công tác trưng bày, bảo quản, bảo vệ và các biện pháp đảm bảo an ninh, an toàn đối với các bảo vật quốc gia đang quản lý.
Về công tác bảo quản, ưu tiên đầu tư kinh phí cải tạo, nâng cấp công trình, hạ tầng kỹ thuật và trang thiết bị chuyên dụng dành cho kho bảo quản và khu vực trưng bày bảo vật quốc gia tại bảo tàng, nơi lưu giữ bảo vật quốc gia tại di tích.
“Việc bảo quản bảo vật quốc gia phải được lập thành phương án cụ thể, bảo đảm tính khoa học và theo đúng quy định của pháp luật về di sản văn hóa; quá trình thực hiện bảo quản phải tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc, quy trình, kỹ thuật bảo quản, đồng thời có sự phối hợp, hướng dẫn của các nhà khoa học trong lĩnh vực liên quan, các chuyên gia về bảo quản” - công văn nhấn mạnh.
Chính quyền địa phương nơi có di tích tổ chức lập và phê duyệt phương án bảo vệ đối với từng hiện vật có giá trị; giao tổ chức, cá nhân trực tiếp quản lý di tích chịu trách nhiệm phối hợp với công an địa phương phân công trách nhiệm quản lý hiện vật có giá trị theo phương án bảo vệ đã được phê duyệt.
Trong phương án bảo vệ hiện vật, đối với hiện vật trong di tích mà không thể cất giữ hoặc trưng bày hiện vật phục chế thay thế, phương án bảo vệ hiện vật cần bảo đảm hạn chế hoặc không cho khách tham quan tiếp cận và tác động trực tiếp hiện vật; thường xuyên kiểm tra, ngăn chặn các tác nhân gây hại hiện vật; định kỳ bảo quản, bảo dưỡng hiện vật.
“Trường hợp hiện vật có thể cất giữ, thay thế bằng hiện vật phục chế, thì phương án cất giữ phải bảo đảm có thiết bị bảo quản hiện vật; có thiết bị báo động chống trộm cắp; vị trí bảo vệ hiện vật đã cách xa các khu vực có nguy cơ cháy nổ, ngập nước; có camera theo dõi kết nối với tổ chức, cá nhân được phân công bảo vệ hiện vật” - công văn nêu rõ.
Ngày 1/7/2025, Luật Di sản văn hóa năm 2024 có hiệu lực thi hành, quy định rõ về trách nhiệm quản lý nhà nước, về chế độ bảo vệ, bảo quản đối với di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị các Bộ, ngành, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm, chỉ đạo thực hiện; chuẩn bị tốt các điệu kiện, nguồn lực để tổ chức Luật Di sản văn hóa năm 2024 kịp thời, hiệu quả.
Thời gian qua đã xảy ra một số vụ việc xâm hại bảo vật quốc gia, nhà chùa bị kẻ gian đột nhập lấy trộm tượng và những đồ thờ cúng, tế lễ quý báu. Cũng không ít trường hợp chùa, di tích bị hỏa hoạn… Trước những vụ việc này, nhiều câu hỏi được đặt ra: Việc quản lý, bảo vệ di sản, đặc biệt là các bảo vật quốc gia đã thực sự đáp ứng được yêu cầu trong công tác quản lý, bảo vệ di sản, hiện vật hiện nay?
V.H.