Chiều 3.11 tại thảo luận tổ, các đại biểu quốc hội (ĐBQH) cho ý kiến về dự thảo Luật Thương mại điện tử (TMĐT) được Chính phủ trình Quốc hội.
Lo ngại nguy cơ lộ lọt bí mật thương mại
Dự thảo Luật Thương mại điện tử được kỳ vọng sẽ giải quyết những "khoảng trống" pháp lý nhiều năm qua, đặc biệt trong bối cảnh các mô hình kinh doanh trực tuyến, livestream bán hàng bùng nổ. Tuy nhiên, nhiều đại biểu cho rằng các quy định vẫn cần được làm rõ hơn, thậm chí phải định lượng hóa trách nhiệm để đảm bảo tính khả thi.
Một trong những vấn đề gây tranh cãi là quy định liên quan đến việc cơ quan quản lý nhà nước yêu cầu cung cấp mô tả thuật toán.
Đại biểu Triệu Thị Huyền (Lào Cai)
Theo đại biểu Triệu Thị Huyền (Lào Cai), mục tiêu tăng cường minh bạch và chống thao túng thuật toán là chính đáng, song quy định tại điểm C khoản 7 Điều 15 có thể tiềm ẩn rủi ro xâm phạm bí mật thương mại, vì thuật toán là tài sản cốt lõi của doanh nghiệp.
Bà Huyền cho rằng cần đảm bảo sự cân bằng giữa yêu cầu quản lý và bảo vệ bí mật công nghệ bằng. Giải pháp là chỉ được yêu cầu mô tả thuật toán khi có căn cứ pháp lý rõ ràng về các dấu hiệu vi phạm; cho phép thực hiện thông qua tổ chức kiểm toán độc lập hoặc giám định kỹ thuật do cơ quan quản lý chỉ định.
Thêm vào đó, cần bổ sung quy định về nghĩa vụ bảo mật nghiêm ngặt của cơ quan quản lý đối với thông tin thu thập được. Điều này nhằm giải quyết mối lo ngại lớn của cộng đồng doanh nghiệp công nghệ, đồng thời cung cấp công cụ kiểm soát hiệu quả cho cơ quan nhà nước khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Cũng tại phiên thảo luận, các đại biểu nhận định, trong môi trường số, tốc độ phản ứng là yếu tố then chốt để ngăn chặn vi phạm lan rộng.
Đại biểu Triệu Thị Huyền không đồng tình với việc sử dụng cụm từ "trong thời gian sớm nhất" khi quy định trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ hạ tầng kỹ thuật hỗ trợ hoạt động TMĐT (Điều 31).
Theo đại biểu, cụm từ này không đo được mức độ tuân thủ, dễ dẫn đến tình trạng doanh nghiệp lớn trì hoãn, viện lý do kỹ thuật hoặc chờ chỉ đạo cấp trên, làm mất ý nghĩa của việc phản ứng nhanh. Do vậy, đại biểu kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định bằng một con số cụ thể, thể hiện trách nhiệm rõ ràng như thời hạn hành động (tạm ngừng dịch vụ, ngăn chặn truy cập, chấm dứt hợp tác) là không quá 12 giờ kể từ khi nhận được yêu cầu hợp lệ bằng văn bản hoặc thông điệp điện tử của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền; thời hạn báo cáo kết quả là trong vòng 24 giờ kể từ khi hoàn thành việc ngừng hợp tác.
Các đại biểu thảo luận tại phiên họp
Bà Huyền cũng đề nghị làm rõ trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ logistics, yêu cầu phải có quy định cụ thể về việc tạm dừng giao nhận, lưu kho hoặc vận chuyển đối với nền tảng hoặc người bán có vi phạm trong thời hạn không quá 24 giờ.
Việc định lượng hóa thời gian này được đại biểu kỳ vọng sẽ tăng khả năng kiểm soát, linh hoạt và tính trách nhiệm trong quản lý số.
Yêu cầu xin giấy phép khi livestream có khả thi?
Đại biểu Phan Đức Hiếu (Hưng Yên) đặt câu hỏi về tính khả thi của quy định yêu cầu xin giấy phép quảng cáo cho một buổi livestream.
Ông Hiếu phân tích, giấy phép quảng cáo truyền thống vốn dành cho nội dung cố định, rất ngắn (vài giây trên truyền hình). Việc áp dụng mẫu giấy phép này cho một buổi livestream kéo dài hàng tiếng đồng hồ, nội dung linh động, không cố định là rất khó hình dung và thực hiện.
Đại biểu Phan Đức Hiếu (Hưng Yên)
Đồng quan điểm, đại biểu Trần Khánh Thu (Hưng Yên) cũng cho rằng việc yêu cầu người livestream cung cấp đầy đủ minh chứng (nguồn gốc, tính năng) cho hàng loạt sản phẩm khác nhau trong cùng một buổi phát sóng là "gần như không được".
Liên quan đến vấn đề bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và đảm bảo an toàn thông tin cá nhân, đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) coi là yếu tố cốt lõi để xây dựng niềm tin trong giao dịch điện tử.
Ông Khánh cho rằng quy định tại Điều 11 về trách nhiệm của các bên khi đặt hàng trực tuyến còn quá chung chung. Thực tế, quyền được kiểm tra hàng hóa trước khi thanh toán là một điều kiện phổ biến nhưng chưa được thể hiện rõ ràng trong dự luật.
Đại biểu Khánh đề nghị bổ sung điều khoản chặt chẽ hơn, làm rõ các điều kiện đảm bảo về thông tin, quyền kiểm tra hàng hóa, cũng như vấn đề hoàn trả hàng và quyền khiếu nại khi hàng hóa không đảm bảo chất lượng, số lượng, chủng loại như cam kết. Việc này nhằm mục đích giảm thiểu tranh chấp và đảm bảo tính minh bạch, công bằng.
Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu)
Ngoài ra, ông Khánh nhấn mạnh sự nguy hiểm của tình trạng lộ lọt thông tin cá nhân trong TMĐT hiện nay, dẫn đến các hình thức lừa đảo tinh vi.
Ông Khánh chỉ ra rằng quy định về bảo mật thông tin trong dự thảo luật đang nằm rải rác ở các điều, lồng ghép và còn mờ nhạt. Do vậy, cần quy định thành một điều riêng biệt về bảo mật an toàn thông tin trong giao dịch điện tử.
“Điều luật này phải xác định rõ chủ thể chịu trách nhiệm (người bán, nền tảng TMĐT, bên trung gian logistics) ở từng khâu”, ông Khánh nói và cho rằng đây là cơ sở để xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, bồi thường thiệt hại, thể hiện sự nhất quán trong chính sách của Đảng và Nhà nước đối với vấn đề bảo mật.
Lam Thanh