Yếu tố địa chính trị tác động như thế nào đến giá dầu trong năm 2025?

6 giờ trướcBài gốc

(Ảnh minh họa)

Xét trên nhiều khía cạnh, năm 2025 là một năm đầy biến động về địa chính trị, với tâm điểm là việc Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng từ tháng 1, kéo theo hàng loạt sáng kiến chính sách, thương mại và ngoại giao được triển khai dồn dập.

Một thời điểm then chốt đối với thị trường năng lượng rơi vào ngày 12/6, khi Israel tiến hành không kích các mục tiêu quân sự, chính phủ và hạt nhân trên khắp Iran. Đến ngày 22/6, Mỹ tham gia trực tiếp với chiến dịch mang tên “Midnight Hammer”, nhằm vào các cơ sở hạt nhân được gia cố kiên cố của Iran.

Trong giới giao dịch dầu mỏ, kịch bản Mỹ tấn công Iran từ lâu đã được xếp vào nhóm rủi ro nghiêm trọng nhất. Theo giả định phổ biến, Iran sẽ trả đũa bằng cách tìm cách phong tỏa eo biển Hormuz - tuyến hàng hải chiến lược tại vùng Vịnh, nơi gần 1/5 nguồn cung dầu khí toàn cầu đi qua. Chỉ riêng nguy cơ xảy ra một sự kiện như vậy, về lý thuyết, cũng đủ đẩy giá dầu lên mức ba chữ số.

Trên thực tế, khi cuộc xung đột Israel-Iran kéo dài 12 ngày nổ ra, chỉ số biến động giá dầu thô đã vọt lên mức cao nhất kể từ đầu năm 2022, thời điểm Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Tuy nhiên, phản ứng của giá dầu lần này lại khá bất ngờ khi tương đối bình lặng.

Giá dầu Brent - chuẩn tham chiếu toàn cầu - tăng từ 69 USD/thùng vào ngày 12/6 lên mức đỉnh 78,85 USD/thùng một tuần sau đó, rồi nhanh chóng quay về mức trước xung đột vào ngày 24/6, khi Israel và Iran đạt được thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ làm trung gian. Ngay cả tại đỉnh điểm, giá dầu vẫn thấp hơn mức cao nhất của năm 2025.

Thị trường dầu mỏ ngày càng “chai lì”

Trong suốt năm 2025, giá dầu kỳ hạn dao động trong biên độ khá hẹp, từ 60 đến 81 USD/thùng (theo giá đóng cửa hằng ngày), với mức cao nhất ghi nhận vào tháng 1, trước khi OPEC bắt đầu tăng sản lượng. Đáng chú ý, biên độ biến động này còn hẹp hơn so với năm trước.

So sánh với cuối năm 2021, giá dầu khi đó đã tăng vọt từ khoảng 70 USD/thùng lên gần 130 USD/thùng vào ngày 8/3/2022, chỉ hai tuần sau khi Nga - nhà khai thác dầu lớn thứ ba thế giới - mở chiến dịch quân sự tại Ukraine. Giá dầu duy trì trên mức trước xung đột trong gần một năm.

Đợt tăng giá mạnh năm 2022 chủ yếu xuất phát từ lo ngại rằng các lệnh trừng phạt của phương Tây sẽ làm gián đoạn nghiêm trọng xuất khẩu dầu của Nga. Tuy nhiên, kịch bản này rốt cuộc đã không xảy ra, điều phần nào lý giải vì sao thị trường hiện nay phản ứng thận trọng hơn.

Khi Ukraine bắt đầu tấn công các nhà máy lọc dầu và cảng xuất khẩu của Nga từ tháng 4, giá dầu hầu như không biến động, dù biên lợi nhuận lọc dầu tăng mạnh, do lo ngại thiếu hụt dầu diesel. Tương tự, các lệnh trừng phạt quy mô lớn của Tổng thống Trump nhằm vào hai tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil - chiếm khoảng 5% sản lượng dầu thô toàn cầu - cũng chỉ khiến giá dầu nhích lên nhẹ và trong thời gian ngắn vào tháng 10.

Thời kỳ dư thừa năng lượng

Lý do chính khiến thị trường năng lượng giữ được trạng thái tương đối yên ả là khá đơn giản: Nguồn cung dầu khí toàn cầu đang rất dồi dào.

Trong hơn một thập kỷ qua, Mỹ là động lực lớn nhất thúc đẩy tăng nguồn cung, vươn lên trở thành quốc gia khai thác và xuất khẩu dầu mỏ cũng như khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn nhất thế giới. Sản lượng dầu thô của Mỹ đã đạt kỷ lục 13,84 triệu thùng/ngày vào tháng 9, nhờ đà tăng trưởng tại lưu vực đá phiến Permian và khu vực Vịnh Mexico.

OPEC cùng các nước khai thác liên minh, bao gồm Nga và Kazakhstan - thường được gọi chung là OPEC+ - cũng đã tăng sản lượng trong suốt năm 2025, sau khi đảo ngược nhiều năm cắt giảm nhằm nâng đỡ giá. Ngoài khối OPEC, nhiều quốc gia ở châu Mỹ như Argentina, Canada, Brazil và Guyana cũng đồng loạt đẩy mạnh khai thác.

Theo dự báo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), đà tăng sản lượng mạnh mẽ này sẽ dẫn tới tình trạng dư cung rất lớn, gần 4 triệu thùng/ngày vào năm 2026, và có thể kéo dài sang năm sau.

Nguyên nhân là giá dầu vẫn ở mức đủ cao để các nhà khai thác dầu đá phiến Mỹ, cũng như các nhà khai thác khác duy trì, thậm chí mở rộng sản lượng, nhờ những tiến bộ trong công nghệ khoan. Bên cạnh đó, OPEC+ cho biết họ cũng dự kiến đẩy nhanh đầu tư để mở rộng năng lực khai thác trong những năm tới.

Bình yên trước cơn bão?

Tuy vậy, sự yên tâm quá mức cũng có thể trở thành một rủi ro.

Howard Marks, nhà sáng lập Oaktree Capital Management - quỹ đầu tư nợ xấu lớn nhất thế giới - từng nhận định: “Rủi ro cao nhất thường xuất hiện khi người ta tin rằng rủi ro đang ở mức thấp nhất”.

Trên thực tế, OPEC có thể đảo chiều chính sách và cắt giảm sản lượng trở lại nếu nguồn cung toàn cầu tiếp tục tăng mạnh. Đồng thời, nguy cơ bùng phát một vòng đối đầu mới giữa Israel và Iran cũng có thể khiến căng thẳng leo thang.

Dẫu vậy, để thị trường năng lượng thực sự bị khuấy động, cần có sự thay đổi rõ rệt về lượng cung ứng thực tế. Trong bối cảnh nguồn cung dư dả, chỉ riêng những lo ngại địa chính trị đã không còn đủ sức làm thị trường biến động mạnh.

Nh.Thạch

AFP

Nguồn PetroTimes : https://petrotimes.vn/yeu-to-dia-chinh-tri-tac-dong-nhu-the-nao-den-gia-dau-trong-nam-2025-736147.html