2 bức tranh tiêu biểu của họa sĩ Đặng Thị Khuê trở về Việt Nam

4 giờ trướcBài gốc

Sự kiện có sự góp mặt của nhà nghiên cứu mỹ thuật Phan Cẩm Thượng, họa sĩ Lê Huy Tiếp, ông Võ Điện Biên – con trai Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đại diện Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và hơn 30 nhà sưu tập, giám tuyển trẻ và công chúng yêu hội họa.

Tại buổi nói chuyện, họa sĩ Đặng Thị Khuê cho biết, bà đã vẽ bức tranh "Đón thương binh về làng" từ chính câu chuyện của gia đình mình. Gia đình bà có 6 chị em, chỉ có 1 người em trai duy nhất, đã lên đường nhập ngũ và chiến đấu tại chiến trường Nam Lào – Quảng Trị. Năm 1972, gia đình nghe tin em trai bị thương rất nặng, có khả năng không qua khỏi.

Ông Hàn Ngọc Vũ, người đồng sáng lập A&V foundation chia sẻ tại buổi tọa đàm.

Khi nỗi đau là của mình, họa sĩ không biết làm gì để trấn an. Lúc đó ước mong lớn nhất của bà là được nhìn thấy em trở về, dù có để lại chiến trường một phần thân thể. Bà đã nương nhờ vào hội họa để thể hiện mong ước này. Sau một vụ hỏa hoạn khiến toàn bộ đồ đạc và kỷ vật về người em trai mất sạch, trong cơn tuyệt vọng, bà đã vẽ nên hình ảnh người lính trở về như một lời cầu nguyện cứu rỗi. Bức tranh được vẽ bắt đầu vẽ từ 1974 nhưng hoàn thành 1976, với chất liệu sơn dầu trên toan.

Bức tranh sau đó đã được Tổng giám đốc của một công ty viễn thông Mỹ tại Việt Nam mua và đưa về xứ sở cờ hoa, nhờ sự kết nối của họa sĩ Lê Huy Tiếp. Chia sẻ về lần dẫn người bạn Mỹ của mình đi mua tranh, họa sĩ Lê Huy Tiếp cho biết, trong số những bức tranh chiến tranh của Đặng Thị Khuê, "Đón thương binh về làng" có phong cách khoáng đạt, màu sắc tươi sáng, có sự ảnh hưởng của họa sĩ Lưu Công Nhân. Và đó là bức tranh tốt nhất lúc bây giờ của họa sĩ Đặng Thị Khuê.

Họa sĩ Lê Huy Tiếp, người kết nối nhà sưu tập người Mỹ với họa sĩ Đặng Thị Khuê, để mua bức "Đón thương binh về làng".

Còn họa sĩ Đặng Thị Khuê cũng nhớ rõ về nhà sưu tập người Mỹ năm đó đã đến xưởng vẽ khá chật chội của bà. Họa sĩ vẫn nhớ: "ông là người khá chặt chẽ, kỹ tính" nhưng có người cố vấn đi cùng nên vẫn quyết định mua bức tranh này. Họa sĩ còn nhớ rằng, năm bà vẽ bức tranh đó, gia đình bà khá khó khăn, bố của bà đã tháo một giát giường để làm khung cho tranh. Đến khi bán bức tranh này cho nhà sưu tập người Mỹ, bà đã làm lại phần khung này cho bức tranh, trước khi đứa con tinh thần...đi Tây.

Còn bức tranh "Niềm tin" được họa sĩ sáng tác 2003 bằng chất liệu acrylic trên toan và được họa sĩ vẽ bằng ngón tay của mình, hoàn toàn không dùng chổi lông hay bút vẽ. Bức tranh lấy hình ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm trung tâm, bên cạnh là những đội viên của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, có 2 nhân vật đằng trước ngồi xuống, lắng nghe lời Đại tướng nói. Các nhân vật được kết nối lại với nhau, tạo thành một khối không tách rời. Đó cũng là chủ đích của tác giả thể hiện tình cảm đoàn kết, trên dưới một lòng của đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Tư liệu hình thành nên 2 bức tranh "Niềm tin" và "Đón thương binh về làng" được họa sĩ Đặng Thị Khuê giới thiệu cùng những người tham dự buổi tọa đàm.

Bức tranh được giám đốc một quỹ hỗ trợ nghệ thuật và nghệ sĩ Việt Nam của Mỹ mua và đưa về nước. Khi được nhìn thấy bức tranh "Niềm tin" sau nhiều năm lưu giữ ở nước ngoài và nay trở về Việt Nam, ông Võ Điện Biên, con trai Đại tướng Võ Nguyên Giáp cho biết, cảm xúc đầu tiên là sự xúc động sâu sắc. Ông nói, gam màu xanh chủ đạo trong tranh gợi ngay đến màu áo lính, đến những cánh rừng nơi bộ đội bám trụ, chiến đấu. Chỉ một gam màu nhưng họa sĩ đã tạo nên cả một không gian như rừng cây trùng điệp – một lớp ký ức về những ngày đầu hình thành quân đội ta.

Ông đánh giá cao ý tưởng và chiều sâu mà họa sĩ gửi gắm: “Niềm tin được thể hiện rất rõ trong bức tranh. Điều đặc biệt hơn là tác phẩm lại được vẽ bằng ngón tay chứ không phải bằng bút. Chỉ điều đó thôi cũng đủ khiến tôi rất xúc động”.

Họa sĩ Đặng Thị Khuê chụp ảnh lưu niệm cùng vợ chồng nhà sưu tập Hàn Ngọc Vũ, người đồng sáng lập A&V foundation.

Ông Võ Điện Biên cũng bày tỏ sự trân trọng đối với gia đình anh Hàn Ngọc Vũ – những người đã dành nhiều tâm sức đưa tác phẩm trở lại quê hương: “Đó là việc làm rất đáng quý, góp phần gìn giữ các giá trị văn hóa, nghệ thuật của đất nước. Các cụ vẫn nói "về lại quê cha đất tổ", và đúng là những hành động như thế mang ý nghĩa lớn với văn hóa, lịch sử và cả công tác giáo dục thế hệ trẻ”.

Nói về hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp – người vẫn thường xuất hiện trong nhiều tác phẩm hội họa – ông cho rằng tranh của họa sĩ Đặng Thị Khuê có nét riêng khiến ông đặc biệt ấn tượng. “Điều giá trị nhất là hồn của bức tranh. Thần thái của người chỉ huy hiện lên rất rõ, dù tranh chỉ dùng một màu và không có những yếu tố tạo sáng hay điểm nhấn phô trương. Nhìn vào vẫn thấy toát lên ý chí, tinh thần gắn kết và sức mạnh vượt khó của cả một thời kỳ. Đó là điều không phải tác phẩm nào cũng làm được”.

Chia sẻ về hành trình đưa 2 tác phẩm của họa sĩ Đặng Thị Khuê trở về Việt Nam, ông Hàn Ngọc Vũ - người đồng sáng lập A&V foundation cho biết, muốn mua được 2 bức tranh này trở về Việt Nam, mình cần tạo sự tin tưởng đối với chủ nhân của bộ sưu tập, làm bạn với họ để nhà sưu tập yên tâm giao tác phẩm cho mình.

"Nhờ sự kết nối của những người bạn, họ mới đồng ý chuyển nhượng. Quá trình từ làm quen, thuyết phục đến khi được đồng ý là một chặng đường dài”, ông Hàn Ngọc Vũ nói.

Với tác phẩm “Niềm tin”, ông đã sang Mỹ, đến tận nhà của chủ nhân bộ sưu tập để mua lại tác phẩm. Còn tác phẩm "Đón thương binh về làng" thì việc trao đổi còn tốn nhiều thời gian hơn, hoàn toàn qua email và điện thoại vì lúc đó vẫn còn bị ảnh hưởng bởi đại dịch covid.

Họa sĩ Đặng Thị Khuê (1946), tốt nghiệp trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội năm 1976. Bà là một họa sĩ có thâm niên và là người hoạt động nghệ thuật và xã hội rộng rãi, sớm có những tác phẩm hội họa (chủ yếu là sơn dầu) về các đề tài chống Mỹ và đời sống xã hội, đồng thời cũng sáng tác nhiều tranh cổ động trong chiến tranh và xây dựng đất nước. Bà cũng từng giữ nhiều trọng trách như nguyên Thường vụ, thường trực Hội Mỹ thuật Việt Nam 1978 – 1983; Thư ký Hội nghệ sĩ tạo hình Việt Nam (thời kỳ đổi mới) 1984-1989, Đại biểu Quốc hội khóa 7.

Đặng Thị Khuê được xem là một trong những họa sĩ tiên phong trong nghệ thuật sắp đặt tại Việt Nam. Các sáng tác của bà cũng mang xu hướng trở lại cội nguồn dân tộc, niềm cảm hứng sáng tạo từ ký ức tuổi thơ, từ không gian văn hóa làng xã Việt Nam với những đình chùa, lễ hội dân gian.

2 bức tranh của họa sĩ Đặng Thị Khuê được A&V foundation đưa trở về Việt Nam: