Cụ Nguyễn Văn Minh (xã Thạch Hà, Hà Tĩnh) không chỉ là người cán bộ tiền khởi nghĩa kiên trung, mà còn là vị đại biểu Quốc hội tiêu biểu thời kháng chiến, là chứng nhân lịch sử thiêng liêng khi hai lần được gặp Bác Hồ.
Cụ Minh (thứ 7 từ trái sang hàng thứ nhất) chụp ảnh lưu niệm cùng Tổng Bí thư Tô Lâm, nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh cùng các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh qua các thời kỳ, tháng 8/2025.
97 tuổi đời, 80 năm tuổi Đảng, cụ Nguyễn Văn Minh (SN 1928), cán bộ tiền khởi nghĩa, nguyên Bí thư Thị ủy Hà Tĩnh, nguyên Đại biểu Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh khóa III, nguyên Chủ tịch Ủy ban hành chính huyện Thạch Hà, vị Trưởng Công an huyện Thạch Hà đầu tiên vẫn luôn giữ cho mình một tinh thần minh mẫn, đạo đức trong sáng, khí chất người cộng sản trung kiên. Cuộc đời cụ là minh chứng sống động cho lý tưởng cách mạng, cho một lòng thủy chung son sắt với Đảng, với Nhân dân và với quê hương Hà Tĩnh.
Chúng tôi may mắn được đến chia sẻ niềm vui khi cụ vừa trở về từ cuộc gặp mặt trang trọng của Tổng Bí thư Tô Lâm với các thế hệ đại biểu Quốc hội (ĐBQH) và cũng vừa vinh dự đón nhận Huy hiệu 80 năm tuổi Đảng - phần thưởng cao quý ghi nhận một chặng đường dài kiên trung, tận hiến.
Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Trần Thế Dũng trao tặng Huy hiệu 80 năm tuổi Đảng cho cụ Minh vào dịp 2/9 vừa rồi. Ảnh tư liệu
DẤN THÂN VÌ CÁCH MẠNG, KIÊN TRUNG VỚI ĐẢNG
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và các đồng chí lãnh đạo tỉnh đến thăm ông Nguyễn Văn Minh, tháng 6/2022.
Sinh ra trong nghèo khó, cụ Minh là con thứ 6 trong gia đình có 8 anh em. Những năm tháng ấu thơ của ông gắn liền với đói khổ, thiếu thốn trăm bề. Khi mới hơn 10 tuổi, ông đã phải đi ở cho nhà địa chủ trong làng. Dáng người nhỏ thó, gầy gò, ban ngày lao động vất vả, chịu đủ đòn roi, đêm đến phải co ro ngủ ở góc chuồng bò, cụ đã nhiều lần tưởng như chết đi sống lại.
Đến bây giờ khi nhớ lại cụ Minh vẫn không thôi xúc động: “Những năm tháng đói khổ, vất vả cùng cực, tôi chỉ ao ước được sống, được đi học. Nhìn cha mẹ, anh em khổ cực quá tôi đau lòng. Cũng trong nạn đói những năm đó, tôi mất đi 2 người anh của mình. Chính trong hoàn cảnh ấy, tôi càng quyết tâm vượt qua số phận, có thêm nghị lực để đứng lên chống lại cường hào, ác bá.”
Lật giở từng trang sách, cụ Minh không thôi xúc động nhớ về những ngày đầu biết chữ.
Năm 1943, khi vừa tròn 15 tuổi, trong làng có thầy dạy chữ, cụ xin cha mẹ, xin thầy được theo học chữ. Biết chữ, cụ Minh không chỉ được mở mang về kiến thức mà còn ý thức hơn về vận mệnh đất nước, cũng từ đó nung nấu, thôi thúc thêm ý chí tham gia cách mạng.
Năm 1945, ở tuổi 17, cụ Nguyễn Văn Minh đã trực tiếp tham gia cách mạng, làm đội trưởng đội tình báo xã Ngọc Lũy (nay thuộc xã Thạch Hà). Lấy bí danh Võ Tình, cụ không ngại gian khổ, mưa rét, đường rừng rậm rạp, ngày đêm miệt mài đi khắp làng trên xóm dưới để nắm tình hình quần chúng, góp phần chuẩn bị cho Cách mạng Tháng Tám. Những đêm tuần tra, những chuyến đi bí mật, cụ luôn xông xáo đi đầu.
Với nhiều thành tích trong công tác, cụ Minh đã nhận được nhiều Huân chương, Huy chương trong đó có Huân chương kháng chiến hạng Ba do đích thân Chủ tịch Hồ Chí Minh ký tặng.
Từ tháng 8/1945 đến tháng 12/1949, cụ lần lượt đảm nhiệm các chức vụ: Phó ban Công an xã, Thư ký Ủy ban Kháng chiến, Thư ký Việt Minh xã, Phó Bí thư, rồi Bí thư Chi bộ xã Nhân Hòa. Nhận thấy tố chất cách mạng, sự nhiệt huyết và bản lĩnh kiên cường của người thanh niên trẻ, tháng 11/1947, tổ chức đã kết nạp ông vào Đảng Cộng sản Việt Nam, khi ông mới 19 tuổi.
Giai đoạn 1950-1952, cụ được điều động làm cán bộ Tổ chức Huyện ủy Thạch Hà. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp ác liệt, cụ cùng các đồng chí cán bộ không quản vất vả, hàng tháng trời ròng rã gánh gạo, tiếp tế cho chiến trường bờ Nam sông Bến Hải (Quảng Trị). Từ tháng 1/1953 đến tháng 4/1961, cụ lần lượt giữ các trọng trách: Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch Ủy ban hành chính, kiêm Trưởng Công an huyện Thạch Hà - vị Trưởng Công an đầu tiên của huyện sau cách mạng.
Thường trực Huyện ủy Thạch Hà cũ và các con cháu chúc mừng cụ Minh lần được trao tặng Huân chương Độc lập hạng Ba.
Từ tháng 4/1961 - 12/1964, cụ tiếp tục là Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Thạch Hà. Những kết quả phát triển của Thạch Hà đã đạt được trong gần 10 năm cụ Minh giữ cương vị lãnh đạo huyện đã phần nào minh chứng cho những đóng góp không ngừng nghỉ của người cán bộ cần mẫn, trách nhiệm. Đến năm 1964 - 1971, cụ là Ủy viên UBND tỉnh, Trưởng ban Sản xuất hợp tác xã nông nghiệp tỉnh và được bầu là 1 trong số 14 đại biểu tham gia Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh khóa III.
Từ tháng 7/1970 - tháng 9/1986, cụ được điều động giữ cương vị Bí thư Thị ủy Hà Tĩnh, trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng Đảng, phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ khó khăn nhất sau chiến tranh. Cụ cũng là người giữ cương vị Bí thư Thị ủy lâu nhất trong các thời lãnh đạo với hơn 16 năm công tác, người góp phần đưa thị xã Hà Tĩnh, TP Hà Tĩnh trước đây, phường Thành Sen nay và các phường lân cận phát triển được như hiện tại, trở thành đô thị trung tâm, xứng tầm là “trái tim” của tỉnh.
Niềm tự hào của người đảng viên tròn 80 năm sắt son niềm tin với Đảng.
Ông Hồ Văn Hiếu - nguyên Bí thư Thị xã Hà Tĩnh giai đoạn 1996-1998 chia sẻ: “Là thế hệ kế nhiệm của đồng chí Nguyễn Văn Minh, chúng tôi học hỏi được ở người anh tính khiêm tốn, giản dị, hết sức trách nhiệm với công việc. Những kết quả từ công tác chỉ đạo, lãnh đạo của anh và các thế hệ lãnh đạo tiền nhiệm đã tạo tiền đề, nền tảng để thế hệ đi sau chúng tôi tiếp bước”.
Năm 1988, cụ Minh chính thức nghỉ hưu, nhưng với tinh thần người cộng sản, ông tiếp tục tham gia công tác tại Hội Người cao tuổi thị trấn Thạch Hà đến năm 2010, khi đã 82 tuổi mới nghỉ hẳn.
Cụ Minh (hàng ghế thứ 2) luôn là đại biểu hiện diện trong những cuộc gặp mặt quan trọng của tỉnh.
80 năm một lòng dành trọn niềm tin theo Đảng với nhiều chức vụ, cương vị khác nhau, khi công tác hay dù lúc đã nghỉ hưu, cụ vẫn luôn sống mẫu mực, khiêm nhường. Cụ là vị đại biểu đặc biệt, tấm gương sáng về đạo đức, bản lĩnh và sự kiên trung của người đảng viên lão thành. Cụ Minh luôn hiện diện trong những cuộc gặp mặt quan trọng của tỉnh, thường xuyên tâm huyết góp ý cho sự phát triển của quê hương, đất nước.
KHÓA QUỐC HỘI ĐẶC BIỆT VÀ KÝ ỨC NHỮNG LẦN GẶP BÁC HỒ
Giai đoạn từ tháng 6/1964 -1971, khi đang là Chủ tịch Ủy ban Hành chính huyện Thạch Hà, Ủy viên UBND tỉnh, Trưởng ban Sản xuất hợp tác xã nông nghiệp tỉnh, cụ Nguyễn Văn Minh được tín nhiệm bầu tham gia Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh khóa III. Đây là khóa Quốc hội đặc biệt bởi thời điểm này giặc Mỹ gây chiến tranh cho miền Bắc, vì vậy, thay vì nhiệm kỳ kết thúc trong 5 năm, Ban Thường vụ Quốc hội quyết định kéo dài đến năm 1971.
Cụ Minh hào hứng kể lại ký ức những lần gặp Bác Hồ.
Giấy chứng nhận trúng cử Đại biểu Quốc hội khóa III từ tháng 6/1964 vẫn được cụ Minh lưu giữ như báu vật của cuộc đời.
Cụ Minh nhớ lại: “Khóa III, Đoàn QĐBQH tỉnh Hà Tĩnh có 14 đại biểu. Được làm ĐBQH là vinh dự lớn, mỗi lần họp Quốc hội tôi đều thấy Bác Hồ, được họp chung với Bác, được nghe Bác nói và được kính thưa Bác mỗi khi phát biểu. Tại kỳ họp thứ nhất từ 25/6-7/1964, tôi vinh dự và xúc động khi được tự tay mình cầm lá phiếu bầu Bác Hồ giữ chức Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, khi công bố kết quả cả hội trường đứng dậy vỗ tay không ngớt”.
Hai năm sau, tại kỳ họp thứ ba, diễn ra từ ngày 15-22/4/1966, cụ Minh vinh dự thay mặt đoàn Hà Tĩnh phát biểu trước Chủ tịch Hồ Chí Minh, đoàn chủ tịch và các đại biểu Quốc hội với chủ đề: “Vấn đề sản xuất nông nghiệp bảo đảm lương thực trong hoàn cảnh có chiến tranh để chiến đấu thắng lợi”. Trước nghị trường, chuyển tải tiếng nói của người dân Hà Tĩnh, cụ Minh bày tỏ sự đồng tình cao với bản báo cáo chính trị của Chính phủ do Thủ tướng Phạm Văn Đồng trình bày, đồng thời nêu rõ những khó khăn, quyết tâm và giải pháp cụ thể mà Hà Tĩnh đang triển khai nhằm bảo đảm lương thực, phát triển sản xuất trong điều kiện chiến tranh, thiên tai khốc liệt. Bài phát biểu không chỉ phản ánh thực tiễn sôi động ở địa phương, mà còn thể hiện bản lĩnh chính trị, tầm nhìn và sự sâu sát của người cán bộ trưởng thành từ phong trào cách mạng cơ sở.
Toàn cảnh phiên khai mạc Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa III tại Hà Nội, ngày 27/6/1964. Ảnh tư liệu.
Đặc biệt, vào buổi trưa, sau khi kết thúc kỳ họp, cụ Nguyễn Văn Minh được cùng các đồng chí trong Đoàn QĐBQH tỉnh Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Bình và khu vực Vĩnh Linh được đồng chí Vũ Kỳ - thư ký của Bác thông báo riêng: Chiều nay 14h các đoàn đến Phủ Chủ tịch để gặp Bác Hồ.
Cụ Minh bồi hồi: “Lúc đó tôi vừa mừng vừa lo. Mừng vì sắp được gặp Bác trực tiếp, lo vì không biết mình có giữ được bình tĩnh để trò chuyện với Bác không. Cả trưa hôm đó, anh em chúng tôi không ai chợp mắt, lòng náo nức đợi đến giờ gặp Bác.
Đúng 13h30, cụ cùng các đại biểu đã chỉnh tề có mặt tại phòng chờ. Ít phút sau, Bác Hồ bước vào, khoác áo kaki bạc màu, tay cầm tài liệu, nở nụ cười hiền hậu, thân tình.
Sau khi hỏi thăm sức khỏe từng người, đến lượt đoàn Hà Tĩnh, Bác ân cần hỏi:“ Hà Tĩnh có máy xay xát thì cối xay tay còn không?”.
Thay mặt đoàn Hà Tĩnh, tôi trả lời, “Dạ thưa Bác, chỉ một số nơi có máy, còn vùng trung du, miền núi vẫn phải dùng cối xay tay.”
Bác gật đầu: “Đúng rồi. Lúc ni phải đi bằng hai tay.” (hàm ý cần kết hợp cả thủ công và cơ giới hóa).
Trước khi kết thúc buổi gặp, Bác còn nhắc nhở: “Hà Tĩnh cán bộ nữ mới có 15% là ít, phải nâng lên ít nhất 25%”; Bác cũng quan tâm đến quản lý tài nguyên rừng của tỉnh… Những lời căn dặn ấy, cụ Minh cùng đoàn đại biểu đã tiếp thu trọn vẹn, về báo cáo với Tỉnh ủy và UBND tỉnh để triển khai thực hiện, đó cũng là kim chỉ nam trong suốt chặng đường công tác sau này của ông.
Trước lần gặp này, sáng ngày 15/6/1957, khi đang là Trưởng Công an huyện Thạch Hà, cụ Minh cũng may mắn được đón Bác và được nghe Người nói chuyện trong lần về thăm Hà Tĩnh.
Bác Hồ thăm khu nhà nghỉ tại TX Hà Tĩnh ngày 15/6/1957. Ảnh tư liệu
Bác Hồ nói chuyện tại hội nghị cán bộ nhân dịp Người về thăm Hà Tĩnh ngày 15/6/1957. Ảnh tư liệu
Cụ Minh kể lại: “Trước đó 2 ngày (13/6), tôi nhận được nhiệm vụ phải đảm bảo công tác an ninh chặt chẽ trên quốc lộ 1, từ địa phận Thạch Hà vào TX Hà Tĩnh để đón một “phái đoàn đặc biệt” ở Trung ương vào thăm Hà Tĩnh. Tới sáng 15/6, tôi mới biết đó chính là Bác Hồ. Được vinh đi cùng đoàn đón Bác, ngồi trong hội trường nghe Bác nói chuyện, lòng tôi rạo rực, tự hào. Hàng nghìn người như nín lặng, lắng nghe từng lời nói giản dị, ấm áp và sâu sắc của Bác”.
Trong căn nhà nhỏ, bức tượng Bác Hồ cùng những tấm giấy khen, bằng khen và các vật lưu niệm được cụ Minh trân trọng giữ gìn.
Với cụ Minh, mỗi lần gặp Bác đều là một kỷ niệm thiêng liêng, để lại dấu ấn sâu đậm và trở thành nguồn động lực lớn lao trong suốt chặng đường công tác, rèn luyện và cống hiến. “Từ phong thái giản dị, cách trò chuyện gần gũi đến những lời dạy thấm thía, tình cảm nồng ấm của người đã in đậm trong tâm trí tôi suốt đời. Mỗi lần nhớ lại, tôi tự nhủ mình phải sống thật xứng đáng với niềm tin và lời dạy của Bác.” - cụ Minh xúc động chia sẻ.
CÂY “ĐẠI THỤ” TỎA BÓNG MÁT CHO THẾ HỆ SAU
Cụ Minh và các đại biểu dự cuộc gặp mặt trang trọng của Tổng Bí thư Tô Lâm với các ĐBQH qua các thời kỳ.
Mới đây, cuối tháng 8/2025, cụ Minh vinh dự cùng hơn 30 đại biểu đoàn Hà Tĩnh tham dự chương trình Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt nguyên cán bộ Đoàn ĐBQH. Tự hào, mừng vui chứng kiến những đổi thay vượt bậc và những cuộc cách mạng quyết liệt đang được triển khai đồng bộ từ trung ương đến tỉnh, cụ Minh xúc động: “Để có được một đất nước độc lập, tự do, hạnh phúc như hôm nay, bao thế hệ đã hy sinh xương máu. Giờ đây, tôi rất mừng khi thấy Việt Nam nói chung, Hà Tĩnh nói riêng đang phát triển mạnh mẽ, đời sống người dân ngày càng được nâng cao, giá trị con người được coi trọng, an sinh xã hội được quan tâm toàn diện. Đó là kết quả của những cuộc cách mạng quyết liệt, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương.”
Cụ Minh (thứ 6 từ phải sang) chụp ảnh lưu niệm tại tòa nhà Quốc hội.
CỤ LUÔN NHẮC NHỞ GIỮ GÌN PHẨM CHẤT NGƯỜI CÁN BỘ, ĐẶT LỢI ÍCH NHÂN DÂN LÊN TRÊN HẾT, ĐẶC BIỆT LÀ VAI TRÒ GƯƠNG MẪU CỦA ĐẢNG VIÊN TRẺ.
Đồng chí Nguyễn Văn Sáu - Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Thạch Hà
Dù đã nghỉ hưu từ lâu, nhưng cụ Minh vẫn được xem là một “cố vấn Đảng” tin cậy của cán bộ địa phương. Từ các cuộc gặp mặt, hội nghị, diễn đàn cho đến những lần trực tiếp đến thăm hỏi tại nhà, ông luôn dành tâm huyết, trách nhiệm để góp ý, chia sẻ kinh nghiệm. Đồng chí Nguyễn Văn Sáu - Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Thạch Hà cho biết: “Vào các dịp lễ lớn hay trước các sự kiện quan trọng, chúng tôi đều đến thăm hỏi cụ Minh và xin ý kiến cố vấn từ cụ. Cụ luôn nhắc nhở giữ gìn phẩm chất người cán bộ, đặt lợi ích Nhân dân lên trên hết, đặc biệt là vai trò gương mẫu của người đảng viên.”
Dù tuổi đã cao nhưng cụ Minh vẫn luôn tâm huyết theo dõi tình hình địa phương qua trang báo, tivi. Đồng thời, cụ luôn tâm huyết đóng góp ý kiến vì sự phát triển quê hương.
Lãnh đạo xã Thạch Hà thăm, chúc sức khỏe và xin ý kiến "cố vấn" từ cụ Minh vào các dịp quan trọng.
ĐƯỢC LAO ĐỘNG, ĐƯỢC CỐNG HIẾN CHO QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC VÀ ĐẾN NAY KHI NGHỈ NGƠI VẪN GIỮ TRỌN PHẨM CHẤT NGƯỜI ĐẢNG VIÊN, TÔI THẤY MÃN NGUYỆN.
Cụ Nguyễn Văn Minh
Ở tuổi thượng thượng thọ, cụ Nguyễn Văn Minh hiện sống vui vầy bên đại gia đình gồm 10 con dâu, rể; 43 cháu, chắt, trong đó có 18 người là đảng viên. Cụ luôn căn dặn con cháu phải học tập, làm việc thật tốt, sống có đạo đức, có trách nhiệm, nuôi dạy con cái trưởng thành, bởi đó là cách thiết thực nhất để giữ gìn và tiếp nối truyền thống gia đình, truyền thống cách mạng. Đồng hành cùng cụ suốt chặng đường dài là người vợ thủy chung cụ bà Nguyễn Thị Ngụ (SN 1930), từng là chiến sĩ thi đua chống Mỹ cứu nước, được trao Huy chương Kháng chiến Thống nhất và nhiều bằng khen, giấy khen của tỉnh.
“Cuộc sống nhiều đầy, ít đủ. Với tôi, được lao động, được cống hiến cho quê hương, đất nước và đến nay khi nghỉ ngơi vẫn giữ trọn phẩm chất người đảng viên, tôi thấy mãn nguyện.” - cụ nói.
Cụ Minh bên người vợ thủy chung cụ bà Nguyễn Thị Ngụ (SN 1930).
Với những đóng góp bền bỉ trong suốt gần một thế kỷ, cụ Minh đã được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Ba, Huân chương Kháng chiến hạng Ba, Huân chương Lao động hạng Nhì; kỷ niệm chương vì sự nghiệp bảo vệ Đảng do Ban Bảo vệ chính trị nội bộ Trung ương trao tặng; cùng nhiều huy chương, kỷ niệm chương của các ban, ngành Trung ương. Đặc biệt, cụ vinh dự đón nhận Huy hiệu 80 năm tuổi Đảng - minh chứng cao quý cho một đời trọn vẹn niềm tin, lý tưởng và khí chất người cộng sản.
Cụ Minh không chỉ là chứng nhân lịch sử của thời đại, mà còn là tấm gương sáng, soi chiếu, nhắc nhở cho các thế hệ hôm nay và mai sau về bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng và tinh thần cống hiến không ngơi nghỉ.
BÀI, ẢNH: THU HÀ
THIẾT KẾ: HUY TÙNG
Thu Hà