81% doanh nghiệp gia đình Việt Nam tồn tại để giữ di sản cho thế hệ kế tiếp

3 giờ trướcBài gốc

Nguồn: Khảo sát Doanh nghiệp Gia đình lần thứ 12 của PwC

PwC Việt Nam vừa công bố kết quả Khảo sát Doanh nghiệp Gia đình lần thứ 12, khảo sát thuộc nghiên cứu toàn cầu với sự tham gia của 1.325 doanh nghiệp tại 62 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có 32 đại diện từ Việt Nam.

Doanh nghiệp gia đình Việt Nam đang thể hiện khát vọng tăng trưởng mạnh mẽ. Ba phần tư doanh nghiệp (75%) ghi nhận có tăng trưởng doanh thu trong năm tài chính vừa qua, so với mức 57% trên toàn cầu, trong đó 41% đạt mức tăng trưởng hai chữ số, cao hơn mức trung bình toàn cầu là 25%. Trong hai năm tới, 31% lãnh đạo Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng nhanh chóng và mạnh mẽ, gần gấp đôi tỷ lệ toàn cầu 16%.

Doanh nghiệp gia đình Việt Nam được coi là sở hữu nền tảng mục tiêu vững chắc. 84% xác định rõ mục tiêu kinh doanh và 91% đã chuẩn hóa giá trị gia đình và kỳ vọng cho các thành viên. Tuy nhiên chỉ có 22% truyền thông mục tiêu ra bên ngoài và 22% liên kết mục tiêu với định hướng khách hàng.

PwC chỉ ra rằng doanh nghiệp gia đình Việt Nam sở hữu “lý do tồn tại” rất rõ nét, với các mục tiêu dài hạn gắn chặt với sự trường tồn của gia đình. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là bảo vệ hoạt động kinh doanh như một tài sản cốt lõi của gia đình (94%), song hành với mong muốn gìn giữ di sản cho các thế hệ kế tiếp (81%). Bên cạnh đó, tạo việc làm cho các thành viên gia đình vẫn là một mục tiêu đáng kể (59%), phản ánh đặc trưng gắn kết chặt chẽ giữa gia đình và doanh nghiệp.

Theo PwC, khi các thế hệ trong gia đình đạt được sự đồng thuận về chiến lược, đây sẽ là chất xúc tác thúc đẩy đổi mới và chuyển đổi (26% trên bình diện toàn cầu). Tuy nhiên, bức tranh tại Việt Nam cho thấy một chiều ngược lại: bất đồng về ưu tiên giữa các thế hệ đang trở thành rào cản lớn nhất đối với thay đổi, với tỷ lệ lên tới 38% – cao hơn gấp đôi mức trung bình toàn cầu (15%).

Doanh nghiệp gia đình chuẩn hóa giá trị gia đình và kỳ vọng cho các thành viên

PwC nhận định, mối quan hệ giữa các thế hệ trong doanh nghiệp gia đình vừa là nguồn lực, vừa là thách thức. Việc thiếu đồng thuận không chỉ làm chậm quá trình ra quyết định, mà còn trực tiếp cản trở đổi mới, yếu tố sống còn trong bối cảnh môi trường kinh doanh biến động nhanh.

Thay vì coi xung đột thế hệ là vấn đề cá nhân, PwC khuyến nghị các doanh nghiệp gia đình cần xem việc đạt được đồng thuận giữa các thế hệ là một mục tiêu chiến lược. Việc tận dụng sự thống nhất sẵn có về định hướng phát triển, đồng thời tổ chức các cuộc đối thoại chiến lược để xử lý khác biệt về ưu tiên, đặc biệt là lắng nghe quan điểm của thế hệ kế nghiệp (NextGen), sẽ giúp biến mâu thuẫn tiềm ẩn thành động lực đổi mới và lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Một điểm đáng chú ý trong báo cáo của PwC là tỷ lệ xung đột trong các doanh nghiệp gia đình Việt Nam đang ở mức rất cao, lên tới 81%, so với 48% trên toàn cầu. Dù vậy, phần lớn các xung đột này vẫn được giải quyết trong nội bộ gia đình (59%), phản ánh sự thiếu hụt các cơ chế quản trị chính thức nhằm đảm bảo tính minh bạch và bền vững.

Các công cụ quản trị quan trọng như thỏa thuận cổ đông (chỉ 22% doanh nghiệp áp dụng) hay hiến pháp gia đình vẫn chưa được sử dụng phổ biến. PwC cho rằng, việc chậm trễ trong chuyên nghiệp hóa quản trị gia đình đang làm gia tăng rủi ro không chỉ trong quản lý xung đột, mà còn trong quá trình kế nhiệm và định hướng phát triển dài hạn.

Theo PwC, những hạn chế trong quản trị đang trực tiếp ảnh hưởng đến quá trình chuẩn bị cho thế hệ lãnh đạo kế tiếp. Thách thức lớn nhất không chỉ nằm ở việc tìm kiếm nhân sự phù hợp, mà còn ở mức độ gắn kết và động lực tham gia của các thành viên NextGen.

Khảo sát Thế hệ kế nghiệp 2024 của PwC tại Việt Nam nhấn mạnh rằng NextGen chính là lực lượng thúc đẩy đổi mới, đặc biệt trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, nếu thiếu các chương trình đào tạo bài bản và lộ trình tham gia rõ ràng, tiềm năng này khó có thể được khai thác hiệu quả.

PwC khuyến nghị doanh nghiệp gia đình Việt Nam cần nhìn nhận việc phát triển NextGen như một khoản đầu tư chiến lược, song song với việc thiết lập các khung quản trị chính thức như hiến pháp gia đình và thỏa thuận cổ đông. Những công cụ này không chỉ giúp quản lý xung đột, thống nhất giá trị chung, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển giao lãnh đạo.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, PwC cho rằng nếu được quản trị đúng cách, mục tiêu lấy gia đình làm trung tâm sẽ không còn là yếu tố cảm tính, mà trở thành nguồn sức mạnh bền vững, giúp doanh nghiệp gia đình Việt Nam thích ứng, đổi mới và phát triển dài hạn.

Phương Thảo

Nguồn PetroTimes : https://kinhtexaydung.petrotimes.vn/81-doanh-nghiep-gia-dinh-viet-nam-ton-tai-de-giu-di-san-cho-the-he-ke-tiep-735928.html