Các doanh nghiệp đạt chuẩn OCOP tham gia vào chuỗi cung ứng nguồn thực phẩm sạch cho TP.HCM. Ảnh: Nguyễn Thuận.
Ngày 5/12, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM tổ chức Hội nghị tổng kết Đề án xây dựng mô hình thí điểm quản lý thực phẩm theo “Chuỗi thực phẩm an toàn” giai đoạn 2021-2025. Tại đây, thành phố công bố kết quả giám sát quy mô lớn đối với hơn 12.000 mẫu nông sản, thực phẩm từ 6 tỉnh liên kết, cho thấy tỷ lệ bảo đảm an toàn đạt gần 98%.
Đây được xem là một trong những kết quả nổi bật nhất sau 5 năm triển khai mô hình chuỗi thực phẩm an toàn giữa TP.HCM và các địa phương cung ứng.
Gần 12.000 mẫu đạt chuẩn
Báo cáo tại hội nghị, đại diện Sở An toàn thực phẩm TP.HCM cho biết từ năm 2021 đến 2025, ngành Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh Lâm Đồng, Đồng Nai, Tây Ninh, Đồng Tháp, Vĩnh Long và TP Cần Thơ đã phối hợp lấy tổng cộng 12.121 mẫu nông, lâm, thủy sản để kiểm tra chất lượng.
Các mẫu được phân tích hàng loạt chỉ tiêu như dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, vi sinh vật, thuốc thú y, chất tăng trọng, phụ gia, hóa chất và kháng sinh cấm sử dụng.
Kết quả giám sát cho thấy 11.865/12.121 mẫu, tương đương 97,89%, đạt chuẩn an toàn thực phẩm. Trong số này, 256 mẫu (2,11%) không đạt được phát hiện và xử lý ngay tại địa phương, không đưa vào hệ thống cung ứng của TP.HCM.
Những mẫu không an toàn được truy xuất nguồn gốc ngay tại địa phương sản xuất. Các tỉnh đã chỉ đạo đơn vị chuyên môn kiểm tra trực tiếp cơ sở vi phạm, xử lý theo đúng quy định và tuyệt đối không để nguồn hàng này tiếp cận thị trường TP.HCM.
PGS.TS Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, đánh giá đây là một trong những tỷ lệ tích cực nhất kể từ khi mô hình chuỗi thực phẩm an toàn được triển khai.
"Kết quả gần như tuyệt đối này là nền tảng quan trọng để TP.HCM yên tâm hơn với nguồn cung từ các tỉnh liên kết", PGS Lan nói.
PGS Phạm Khánh Phong Lan trao đổi với báo chí bên lề hội nghị. Ảnh: Nguyễn Thuận.
Song song nguồn hàng từ các tỉnh, TP.HCM cũng triển khai kiểm nghiệm định kỳ đối với các sản phẩm sản xuất và kinh doanh trên địa bàn.
Giai đoạn 2021-2025, thành phố đã lấy 2.678 mẫu thuộc nhóm thực vật, động vật và thủy sản để gửi kiểm nghiệm. Trong đó, chương trình giám sát lấy 1.521 mẫu rau củ quả để kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, 381 mẫu thịt heo, bò, gà để xét kim loại nặng, hóa chất và chất cấm, cùng 776 mẫu thủy sản nhằm đánh giá hóa chất và kháng sinh cấm.
Kết quả cho thấy 2.356/2.678 mẫu (87,97%) không phát hiện dư lượng vượt ngưỡng, còn 322 mẫu (12,02%) có phát hiện dư lượng hoặc kim loại nặng nhưng vẫn ở mức an toàn cho sức khỏe. Toàn bộ mẫu có dấu hiệu bất thường, đều được Sở thông báo ngay cho cơ sở sản xuất và cơ quan quản lý địa phương để phối hợp kiểm soát.
Kiểm soát hơn 90% thịt vào TP.HCM
Phát biểu tại hội nghị, PGS.TS Phạm Khánh Phong Lan nhấn mạnh rằng công tác bảo đảm an toàn thực phẩm luôn là vấn đề được xã hội quan tâm sâu sắc. Bà cho biết trong nhiều năm, dư luận thường chú ý nhiều đến “chống thực phẩm bẩn”, trong khi phần “xây thực phẩm sạch” chưa được nhìn nhận đúng mức.
TP.HCM hiện có khoảng 14 triệu dân, phần lớn nguồn thực phẩm được cung cấp từ các tỉnh lân cận. Việc xây dựng một chuỗi thực phẩm an toàn liên tỉnh, theo bà Phong Lan, là điều kiện sống còn để thành phố có được nguồn thực phẩm ổn định và chất lượng.
Từ năm 2017 đến nay, mô hình chuỗi thực phẩm an toàn đã củng cố liên kết sản xuất - giám sát - phân phối giữa TP.HCM và các địa phương. Sau khi sắp xếp lại, hiện còn 6 tỉnh tiếp tục ký kết và duy trì hệ thống kiểm soát đồng bộ.
Đến nay, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đã cấp phép cho 355 trang trại tham gia chuỗi, với sản lượng gần 400.000 tấn rau củ quả và gần 1 triệu tấn thịt các loại. Các chuẩn như VietGAP, GlobalGAP và HACCP ngày càng phổ biến trong sản xuất nông nghiệp.
6 tỉnh và TP.HCM ký kết hợp tác giai đoạn tiếp theo của đề án Chuỗi thực phẩm an toàn. Ảnh: Nguyễn Thuận.
Theo bà Lan, giết mổ tập trung theo chuẩn công nghiệp và hệ thống truy xuất nguồn gốc thịt heo, thịt và trứng gia cầm đã giúp TP.HCM kiểm soát hơn 90% lượng thịt lưu hành trên thị trường.
Song song đó, hệ thống phân phối hiện đại (siêu thị, cửa hàng tiện ích) kết hợp công tác kiểm nghiệm đã đưa tỷ lệ thực phẩm không đạt chuẩn của TP.HCM “tiệm cận các quốc gia trong khu vực”.
Chiến lược giai đoạn mới, theo bà Phong Lan, tiếp tục theo hai hướng:
Chống thực phẩm bẩn: nâng tần suất thanh tra, kiểm tra đột xuất, phòng ngừa ngộ độc thực phẩm.
Xây thực phẩm sạch: phối hợp doanh nghiệp và các địa phương để tăng nguồn thực phẩm chất lượng cao.
PGS Lan cho biết các doanh nghiệp tham gia chuỗi phải đầu tư hệ thống kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, song đổi lại là uy tín thương hiệu được bảo đảm.
"Đến nay, chưa có doanh nghiệp nào trong chuỗi bị đình chỉ vì vi phạm chất lượng", PGS Lan khẳng định.
Các nhóm thực phẩm phục vụ bữa ăn đông người như trường học, bệnh viện, bếp ăn công nghiệp cũng được ưu tiên sử dụng sản phẩm từ chuỗi hoặc từ các chuẩn cao hơn. Để khẳng định chất lượng, sản phẩm trong chuỗi còn được kiểm tra với tần suất cao hơn mức thông thường.
Tại hội nghị, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM công bố bốn tiêu chí trọng tâm để đánh giá hiệu quả quản lý trong giai đoạn mới. Các tiêu chí gồm: Tăng cường thanh tra; Giảm số vụ ngộ độc thực phẩm; Duy trì tỷ lệ mẫu vi phạm ở mức thấp khi số mẫu kiểm nghiệm tăng; Bảo đảm tỷ lệ sản phẩm tham gia chuỗi thực phẩm an toàn tăng đều hàng năm.
TP.HCM cũng đặt mục tiêu hoàn thiện kế hoạch giai đoạn 2026-2030 và tiếp tục ký lại biên bản ghi nhớ với 6 tỉnh liên kết.
Với kết quả gần 98% mẫu thực phẩm từ 6 tỉnh đạt chuẩn, TP.HCM kỳ vọng mô hình chuỗi thực phẩm an toàn sẽ trở thành nền tảng quan trọng để đảm bảo bữa ăn an toàn cho người dân trong thời gian tới.
"Chúng tôi mong các tỉnh, doanh nghiệp và hệ thống phân phối tiếp tục đồng hành, để thực phẩm sạch có chỗ đứng vững chắc và được người dân tin tưởng", PGS Phong Lan chia sẻ.
Nguyễn Thuận