Sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 là tối cần thiết và cấp bách

4 giờ trướcBài gốc

Sửa đổi Nghị quyết 98 lần này chính là “môi trường mới” để TP.HCM thoát khỏi sự chật hẹp của cơ chế cũ, mở ra không gian phát triển rộng lớn, đồng thời củng cố năng lực quản lý để dẫn dắt kinh tế Việt Nam trong giai đoạn tới.

Chính phủ vừa có tờ trình Quốc hội về dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, theo ông, tính cần thiết và cấp bách của việc này như thế nào?

Nghị quyết 98 đã bước đầu phát huy tác dụng, TP.HCM đã triển khai nhiều dự án hạ tầng lớn như Vành đai 3, tăng biên chế cho bộ máy, thử nghiệm một số cơ chế tài chính – ngân sách đặc thù. Một số cơ chế từ Nghị quyết 98 đã được áp dụng thí điểm, tạo tiền đề cho các địa phương khác tham khảo. TP.HCM có thêm quyền trong quản lý đầu tư công, quy hoạch, và một số lĩnh vực dịch vụ công. Kèm theo đó, một số chính sách ưu đãi đã giúp thành phố duy trì vị thế trung tâm kinh tế, tài chính của cả nước.

Tuy nhiên, nhiều thủ tục vẫn phải xin ý kiến từ Trung ương, gây chậm trễ trong triển khai dự án. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cho TP. Thủ Đức trước đây đã kết thúc, nhưng nghị quyết chưa điều chỉnh kịp thời, dẫn đến chồng chéo. Một số lĩnh vực chưa có cơ chế đặc thù rõ ràng, khiến hiệu quả chưa cao. Vẫn chưa có cơ chế đủ hấp dẫn để cạnh tranh với các đô thị trong khu vực như Singapore, Bangkok. Dân số thực tế gần 20 triệu (tính cả khách vãng lai) tạo áp lực lớn lên giao thông, y tế, giáo dục, môi trường.

TS. Trần Quang Thắng khẳng định việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là tối cần thiết và cấp bách.

Thực tiễn triển khai cho thấy Nghị quyết 98 đã thể hiện nhiều bất cập, TP.HCM cần cơ chế mới, rộng hơn, mạnh hơn để đáp ứng vai trò siêu đô thị. TP.HCM đóng góp 20–25% GDP, 30% ngân sách. Nếu không có cơ chế vượt trội, thành phố khó duy trì vị thế dẫn dắt. Các đô thị trong khu vực đều có cơ chế mở để thu hút đầu tư, chậm sửa đổi, TP.HCM sẽ tụt hậu.

Với quy mô dân số thực tế gần 20 triệu, nếu không có cơ chế đặc thù, thành phố khó đảm bảo chất lượng dịch vụ công và phát triển bền vững. Đặc biệt, TP.HCM rất cần có khu thương mại tự do (FTZ).

Do đó, việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là tối cần thiết và cấp bách để mở ra hành lang pháp lý mới để TP.HCM bứt phá, trở thành siêu đô thị hàng đầu Đông Nam Á, giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước.

Như ông vừa nói, TP.HCM rất cần có khu thương mại tự do (FTZ), trong dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 đã có đề cập về cơ chế khu thương mại tự do này với mô hình quản lý “một cửa”, theo ông cơ chế này sẽ giúp TP.HCM như thế nào?

Cơ chế khu thương mại tự do (FTZ) với mô hình quản lý “một cửa” được xem là điểm nhấn quan trọng trong dự thảo sửa đổi Nghị quyết 98 cho TP.HCM vì tạo ra những cải thiện rõ rệt trong thu hút đầu tư và tổ chức phát triển so với hiện nay:

-Để cải thiện trong thu hút đầu tư, FTZ cho phép áp dụng chính sách thuế linh hoạt, giảm chi phí cho doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi trong tiếp cận quỹ đất. Với cơ chế đặc thù, TP.HCM có thể cạnh tranh trực tiếp với các trung tâm thương mại – tài chính trong khu vực như Singapore, Bangkok, Kuala Lumpur. Mặt khác, chính sách “một cửa” giúp giảm thủ tục hành chính, tăng tốc độ phê duyệt dự án, tạo niềm tin cho các tập đoàn lớn muốn đặt trụ sở hoặc trung tâm R&D tại TP.HCM. Đồng thời, FTZ mở rộng danh mục ưu tiên sang logistics, y tế chuyên sâu, công nghệ cao, dịch vụ tài chính, giúp thành phố không chỉ dựa vào sản xuất truyền thống.

-Sự hoàn thiện trong tổ chức phát triển do Doanh nghiệp chỉ cần làm việc với một đầu mối quản lý, thay vì nhiều cơ quan khác nhau và giảm tình trạng chồng chéo, tiết kiệm thời gian và chi phí cho cả nhà đầu tư lẫn chính quyền. FTZ thường gắn với hạ tầng hiện đại (cảng biển, sân bay, logistics, khu công nghệ cao), giúp TP.HCM nâng cấp không gian đô thị và kết nối quốc tế. Cơ chế đặc thù cho phép áp dụng công nghệ số trong quản lý, từ cấp phép đầu tư đến giám sát hoạt động. Đồngt thời, FTZ không chỉ phục vụ TP.HCM mà còn kết nối với các tỉnh lân cận (Đồng Nai, Bình Dương, Long An), tạo động lực phát triển vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Hiện nay, TP.HCM vẫn gặp điểm nghẽn thủ tục hành chính, hạ tầng quá tải, và thiếu cơ chế đủ hấp dẫn để cạnh tranh quốc tế. Nếu không có FTZ với quản lý “một cửa”, thành phố khó giữ vai trò trung tâm tài chính – thương mại quốc tế và khó đạt mục tiêu trở thành siêu đô thị hàng đầu Đông Nam Á.

Ông vừa nói đến quỹ đất, trong một vấn đề cũng có liên quan, dự thảo cho phép TP.HCM thu hồi đất, thực hiện bồi thường độc lập và sử dụng 100% nguồn thu từ quỹ đất TOD để đầu tư giao thông công cộng có ý nghĩa chiến lược, ông đánh giá việc này như thế nào?

Cơ chế thu hồi đất, bồi thường độc lập và sử dụng 100% nguồn thu từ quỹ đất TOD (Transit-Oriented Development) cho giao thông công cộng là một điểm nhấn rất quan trọng trong dự thảo sửa đổi Nghị quyết 98. Nó mang ý nghĩa chiến lược trong việc huy động vốn cho hạ tầng đô thị của TP.HCM, một siêu đô thị hiện có áp lực dân số gần 20 triệu người (tính cả khách vãng lai), hạ tầng giao thông quá tải. Các dự án metro, BRT, đường vành đai đều gặp khó khăn về vốn và giải phóng mặt bằng. Nếu không có cơ chế TOD linh hoạt, thành phố sẽ khó huy động đủ nguồn lực để hoàn thành mạng lưới giao thông công cộng theo quy hoạch.

Nếu không có cơ chế TOD linh hoạt, thành phố sẽ khó huy động đủ nguồn lực để hoàn thành mạng lưới giao thông công cộng theo quy hoạch.

Các ý nghĩa nổi bật của cơ chế này là:

Tạo nguồn vốn bền vững, giảm phụ thuộc ngân sách nhà nước: Thay vì chỉ trông chờ vào vốn ngân sách hoặc vay ODA, TP.HCM có thể tái đầu tư trực tiếp từ giá trị đất đai quanh các dự án giao thông. Đây là cách “lấy hạ tầng nuôi hạ tầng”: giá trị đất tăng nhờ tuyến metro, BRT, đường sắt đô thị nguồn thu từ đất quay lại đầu tư chính hạ tầng đó.

Đẩy nhanh tiến độ dự án giao thông công cộng: Cơ chế bồi thường độc lập giúp rút ngắn thời gian giải phóng mặt bằng, vốn là điểm nghẽn lớn trong các dự án metro, đường vành đai. Khi có nguồn vốn chủ động từ quỹ đất TOD, thành phố không phải chờ phân bổ ngân sách trung ương, tiến độ dự án sẽ nhanh hơn.

Tăng tính minh bạch và hiệu quả quản lý đất đai: Việc sử dụng 100% nguồn thu từ quỹ đất TOD cho giao thông công cộng tạo mối liên kết trực tiếp giữa đất và hạ tầng, tránh thất thoát hoặc sử dụng sai mục đích. Người dân cũng dễ giám sát hơn vì nguồn thu – chi được gắn với một mục tiêu rõ ràng.

Khuyến khích phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng: TOD giúp hình thành các khu đô thị nén, mật độ cao quanh ga metro, bến xe buýt nhanh, giảm phụ thuộc vào xe cá nhân. Đây là mô hình đã thành công ở nhiều đô thị lớn như Tokyo, Seoul, Singapore. TP.HCM áp dụng sẽ vừa giải quyết ùn tắc giao thông, vừa tăng giá trị bất động sản đô thị.

Lan tỏa lợi ích kinh tế – xã hội: Khi hạ tầng giao thông công cộng phát triển, người dân được hưởng lợi trực tiếp: di chuyển thuận tiện, giảm chi phí, giảm ô nhiễm. Doanh nghiệp bất động sản, thương mại, dịch vụ quanh khu TOD cũng hưởng lợi từ giá trị gia tăng, tạo thêm việc làm và nguồn thu thuế.

Dự thảo sửa đổi Nghị quyết 98 quy định chặt chẽ hơn về năng lực tài chính và kinh nghiệm của nhà đầu tư chiến lược sẽ tạo ra sự thay đổi căn bản trong cách TP.HCM lựa chọn đối tác cho các dự án lớn, ông có thể phân tích rõ hơn việc này?

Việc bổ sung tiêu chí định lượng về tài chính và kinh nghiệm là bước đi cấp bách và cần thiết để TP.HCM tránh tình trạng “dự án treo”, nâng cao chất lượng đối tác, và tạo niềm tin cho người dân cũng như cộng đồng quốc tế. Nó sẽ thay đổi cách lựa chọn nhà đầu tư từ mở rộng, dễ dãi sang chọn lọc, chiến lược, giúp thành phố bứt phá trong các dự án hạ tầng và phát triển đô thị.

Trước đây, nhiều dự án hạ tầng hoặc đô thị bị đình trệ vì nhà đầu tư không đủ tiềm lực tài chính, dẫn đến chậm tiến độ hoặc bỏ dở. Đảm bảo dòng vốn ổn định: Khi tiêu chí định lượng rõ ràng (ví dụ: vốn chủ sở hữu, khả năng huy động vốn, tỷ lệ nợ), TP.HCM sẽ chọn được những nhà đầu tư có khả năng duy trì dự án dài hạn. Nhà đầu tư mạnh về tài chính có thể tự cân đối vốn, giảm phụ thuộc vào hỗ trợ từ ngân sách hoặc vay ODA.

Kinh nghiệm triển khai cũng sẽ được đánh giá cao, điển hình các dự án lớn như metro, khu thương mại tự do, TOD… đòi hỏi kinh nghiệm quốc tế và năng lực quản lý phức tạp. Nhà đầu tư từng triển khai dự án tương tự sẽ có quy trình, công nghệ và nhân sự phù hợp, hạn chế sai sót. Mặt khác, kinh nghiệm giúp đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn, và hiệu quả vận hành sau khi dự án hoàn thành.

Việc siết tiêu chí sẽ sàng lọc mạnh mẽ, chỉ còn lại những tập đoàn lớn, có năng lực toàn diện. Các tiêu chí định lượng rõ ràng giúp tránh tình trạng lựa chọn dựa trên quan hệ hay ưu ái, thay vào đó là cạnh tranh công bằng. Khi TP.HCM đặt tiêu chuẩn cao, các tập đoàn nước ngoài sẽ coi đây là môi trường nghiêm túc, đáng để đầu tư lâu dài. Đặc biệt, những dự án hạ tầng hàng chục tỷ USD (metro, FTZ, TOD) sẽ có cơ hội hoàn thành đúng tiến độ và chất lượng.

Việc sửa đổi Nghị quyết 98 được Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân TP.HCM rất kỳ vọng, qua đó mong muốn có được những cơ chế đặc thù, phù hợp để thành phố phát triển nhanh chóng, đặc biệt là mô hình phát triển và năng lực quản lý của TP.HCM trong giai đoạn tới, ông nhận định thế nào về việc này?

Kỳ vọng lớn nhất từ việc sửa đổi Nghị quyết 98 cho TP.HCM là tạo ra một mô hình phát triển đô thị hiện đại, linh hoạt và có sức cạnh tranh quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực quản lý nhà nước để phát huy tối đa thế mạnh của 3 cực tăng trưởng: trung tâm TP.HCM, TP Thủ Đức, và khu vực phía Nam (Cần Giờ – Nhà Bè – Long An kết nối).

Sửa đổi Nghị quyết 98 lần này chính là “môi trường mới” để TP.HCM trở thành siêu đô thị hàng đầu Đông Nam Á.

Chuyển biến được tạo ra trong mô hình phát triển với Trung tâm TP.HCM giữ vai trò hạt nhân kinh tế – tài chính. Khu vực TP Thủ Đức cũ phát triển thành thành phố sáng tạo, trung tâm công nghệ – giáo dục – đổi mới sáng tạo. Khu vực phía Nam (Cần Giờ, Nhà Bè, kết nối Long An) trở thành cực sinh thái – logistics – cảng biển quốc tế, ba cực này liên kết tạo thành tam giác tăng trưởng, giảm áp lực cho khu trung tâm, đồng thời mở rộng không gian phát triển.

Tập trung phát triển đô thị quanh các tuyến metro, BRT, vành đai. Hình thành các khu đô thị nén, mật độ cao, gắn với giao thông công cộng, giảm phụ thuộc xe cá nhân. Khu thương mại tự do (FTZ) và trung tâm tài chính quốc tế giúp tạo ra không gian kinh tế đặc thù, thu hút nhà đầu tư chiến lược, nâng cao vị thế TP.HCM trên bản đồ tài chính khu vực.

Chuyển biến trong năng lực quản lý thể hiện ở chỗ Thành phố có quyền tự quyết nhiều hơn về quy hoạch, đầu tư, tổ chức bộ máy. Giúp xử lý nhanh các điểm nghẽn hạ tầng, đất đai, thủ tục hành chính. Cơ chế TOD cho phép thu hồi đất, bồi thường độc lập, sử dụng 100% nguồn thu từ đất để đầu tư giao thông công cộng, tạo nguồn vốn bền vững, giảm phụ thuộc ngân sách trung ương. Tiêu chí định lượng về tài chính và kinh nghiệm giúp chọn lọc nhà đầu tư chiến lược thực sự, tránh tình trạng dự án treo. FTZ và các dự án lớn áp dụng cơ chế quản lý “một cửa”, minh bạch, giảm thủ tục, tăng hiệu quả điều hành.

Tấn Đạt

Nguồn Du lịch TP.HCM : https://tcdulichtphcm.vn/chuyen-dong/sua-doi-bo-sung-nghi-quyet-98-la-toi-can-thiet-va-cap-bach-c2a107024.html