AI 'hồi sinh' binh sĩ Nga đã mất ở cuộc chiến với Ukraine gây tranh cãi

2 giờ trướcBài gốc

Người đàn ông trong bộ vest cưới màu bạc sáng bóng nhẹ nhàng hôn lên môi cô dâu. Ở khung hình tiếp theo, anh mặc quân phục, vẫy tay chào tạm biệt và bước lên một cầu thang cong qua cánh cổng dẫn vào thiên đàng.

Một video trong xu hướng dùng AI “hồi sinh” binh sĩ Nga đã mất ở cuộc chiến với Ukraine

Video đó không có thật và người đàn ông trong hình đã mất từ lâu. Anh là một sĩ quan quân đội Nga, thiệt mạng vào mùa hè năm 2022 tại tiền tuyến Ukraine. Cảnh chia tay tưởng như cuối cùng của sĩ quan này thực ra chỉ là ảo ảnh kỹ thuật số, được người vợ yêu cầu tạo bằng cách sử dụng ảnh cưới và vài tấm hình anh mặc quân phục.

Ở Nga, AI (trí tuệ nhân tạo) đang được sử dụng để mang lại cho binh sĩ đã mất “cuộc sống thứ hai” đầy cảm xúc. Mạng xã hội tràn ngập những video ngắn ghi cảnh binh sĩ nói lời tạm biệt với con cái, vợ chồng hay cha mẹ đã khuất. Đó là hình ảnh những binh sĩ Nga được “hồi sinh” trong khoảng 60 giây, với ánh mắt chớp chớp, đôi môi mấp máy và vòng tay ôm người thân.

Gây tranh cãi

Xu hướng “hồi sinh kỹ thuật số” đã thu hút sự chú ý trong cộng đồng mạng mùa hè vừa qua, làm dấy lên cuộc tranh luận về cách con người tưởng nhớ người đã khuất. Song ở Nga, việc này mang sắc thái u tối hơn vì dịch vụ tạo video AI đó phổ biến trong nhóm những người vợ và mẹ của binh sĩ Nga thiệt mạng trong cuộc chiến với Ukraine, diễn ra từ tháng 2.2022.

Dân mạng Ukraine không mấy thích thú khi xem các video này. Lý do vì họ cho rằng việc khắc họa hình ảnh binh sĩ Nga “lên thiên đường” là hành động tôn vinh cuộc chiến, vốn đã cướp đi mạng sống của chính những quân nhân đó và cả nhiều người Ukraine.

Chỉ với khoảng 30 USD, thân nhân đang đau buồn có thể gửi ảnh binh sĩ đã khuất cho biên tập viên AI qua bot Telegram hoặc trang VKontakte (mạng xã hội Nga tương tự Facebook) để nhận về một video hoạt hình ngắn. Thêm 30 USD nữa, họ có thể khiến người chết “nói chuyện” trở lại bằng giọng nói được mô phỏng từ các bản ghi âm cũ, đọc lên những lời tạm biệt được viết sẵn.

AI tạo video có cảnh Ivan Borodin ôm và chào tạm biệt vợ con lần cuối trước khi bước qua cánh cổng dẫn vào thiên đường

Video AI về Andrey Tikhomirov hôn tạm biệt vợ con trước khi lên thiên đường

Với Yelena Kirghizova, vợ của sĩ quan Nga tên Nikita đã mất, video AI đó là một cách khép lại nỗi đau. Trong cáo phó kèm theo video, cô viết rằng thi thể chồng chưa bao giờ được đưa về. Đây là vấn đề phổ biến trong quân đội Nga, nơi việc truy tìm binh sĩ mất tích thường thất bại, khiến gia đình chờ đợi vô vọng suốt nhiều tháng.

“Một thời gian dài, mọi thứ đều bị bao phủ trong bí ẩn. Thi thể anh ấy không được đưa về, không có đám tang, không có cơ hội nói lời tạm biệt”, Yelena Kirghizova chia sẻ với trang WP.

Yelena Kirghizova nhớ lại rằng con trai họ phải hai lần nộp mẫu DNA để đối chiếu với những hài cốt được tìm thấy ngoài chiến trường.

“Tôi đi tìm nhân chứng và tự điều tra để biết sự thật. Mãi sau này tôi mới nghe đồng đội Nikita kể rằng anh chết như chiến binh thực thụ. Cái chết của anh ấy rất đau đớn”, cô thổ lộ.

Cuộc gặp cuối cùng

Anna Korableva, người sáng lập trang Final Meeting (Cuộc gặp cuối cùng) trên VKontakte, khiến xu hướng này lan rộng khắp nước Nga. Cô bắt đầu thử nghiệm với AI khoảng một năm trước. Ban đầu Anna Korableva chỉ tạo các video ghép hình người trưởng thành gặp và ôm phiên bản “tuổi thơ” của chính mình.

Mùa xuân năm nay, Anna Korableva nhận được tin nhắn từ một phụ nữ muốn có video được ôm người anh trai đã hy sinh trong cuộc chiến với Ukraine. Korableva đã làm miễn phí để đổi lấy sự cho phép đăng video trên trang Final Meeting. Hai tuần sau, video này lan truyền mạnh mẽ và cô nhận hàng trăm yêu cầu mỗi ngày, có lúc lên tới 500 đơn/ngày.

Tháng 5, Anna Korableva chính thức lập trang Final Meeting và đến nay vẫn đang xử lý các yêu cầu từ tháng đó, trong khi những khách hàng khác phải đăng ký vào danh sách chờ. Cô mô tả dự án này như liệu pháp tâm lý giúp con người đối diện và vượt qua nỗi đau buồn.

Anna Korableva tiết lộ với WP rằng mất khoảng hai ngày để hoàn thành một video vì phải hỏi thăm người yêu cầu, chỉnh sửa và nâng chất lượng ảnh gốc, vốn thường rất kém. Dự án khiến Anna Korableva kiệt sức, không chỉ vì những câu chuyện đau buồn từ khách hàng, mà còn bởi những tin nhắn công kích, dọa dẫm mà cô nhận được trên mạng.

“Mọi người thường không trân trọng những gì họ đang có, không nói lời yêu thương đủ nhiều, không ôm nhau đủ lâu. Từ phản hồi tôi nhận được, họ nói rằng cảm thấy lòng nhẹ nhõm khi xem video, như được trò chuyện với người thân thêm một lần nữa. Nhiều phụ nữ tiết lộ rằng chưa kịp nói lời tạm biệt trước khi chồng ra đi, hoặc hai người cãi nhau rồi chồng qua đời”.

Hầu hết video có cùng khuôn mẫu: Binh sĩ Nga ôm vợ hoặc cha mẹ rồi “lên thiên đường”, nhạc nền là bản ballad cảm động. Một số dịch vụ khác còn cho phép thêm tùy chọn như gắn đôi cánh thiên thần hoặc biến người đã mất thành chim trắng bay đi.

Dù đa số khách hàng là mẹ và vợ binh sĩ, dịch vụ tạo video AI này không chỉ dành cho quân nhân. Một số gia đình còn sử dụng dịch vụ để tạm biệt thú cưng hoặc cha mẹ đã mất.

Trong video Instagram lan truyền với 13 triệu lượt xem, một người Nga có sức ảnh hưởng đã dùng ảnh đen trắng thời trẻ của bà ngoại 86 tuổi để tạo phim ngắn tái hiện gia đình bà, thông qua bot Telegram trả phí hoạt động trên nhiều mô hình AI phương Tây, gồm cả GPT-5 của OpenAI, Claude của Anthropic, Google Gemini và Perplexity.

Giống chính công nghệ AI, những video “hồi sinh người chết” cũng gây chia rẽ mạnh mẽ. Trên mạng xã hội Nga, một số người cho rằng chúng rùng rợn, gây ám ảnh. Số khác lại nói rằng video đem đến niềm an ủi, như các buổi gọi hồn hoặc cầu nguyện.

“Xứng đáng được tạo ra”

Con người từ lâu đã dùng ảnh, âm thanh và video để lưu giữ ký ức về người đã khuất, nên Anna Korableva cho rằng việc dùng AI chỉ là bước tiếp theo trên cùng con đường đó.

“Tôi nghĩ AI là công cụ hữu dụng. Điều quan trọng là phải sử dụng AI một cách có trách nhiệm và vì những điều tốt đẹp. Tôi biết có nhiều ý kiến trái chiều. Tôi đã nhận rất nhiều lời lăng mạ, nguyền rủa trong tin nhắn riêng… Tuy nhiên, tôi tin nếu những video này giúp ai đó cảm thấy được an ủi thì chúng xứng đáng được tạo ra”, Anna Korableva nói.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ai-hoi-sinh-binh-si-nga-da-mat-o-cuoc-chien-voi-ukraine-gay-tranh-cai-238464.html