Khi trời lạnh, tôi thường pha trà gừng uống cho ấm và thêm quế, cam thảo. Tôi định pha nhiều hơn cho mọi người trong gia đình cùng sử dụng. Xin chuyên gia cho biết, trà này có tốt không và những người nào không nên dùng? Tôi xin cảm ơn! (Nguyễn Thị Hoa - Hồng Hà, Hà Nội).
Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Việt Hoàng - Nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Tuệ Tĩnh (Hà Nội) tư vấn:
Trà gừng - quế thêm vài lát cam thảo là một loại thức uống ấm áp từ y học cổ truyền, kết hợp sinh khương (gừng tươi) với vị cay ấm, quế chi (vỏ quế non) tính đại nhiệt và cam thảo vị ngọt bình. Bộ ba này giúp ôn trung tán hàn, kiện tỳ dưỡng phế, hỗ trợ tiêu hóa, giảm ho lạnh và cảm mạo phong hàn nhẹ. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp sử dụng vì tính ấm nóng có thể gây mất cân bằng âm dương, dẫn đến tác dụng phụ.
Một số tài liệu trong y học cổ truyền khuyến cáo khi sử dụng các thảo dược trên, 6 nhóm người cần lưu ý, không nên dùng.
1. Người huyết áp cao hoặc mắc bệnh tim mạch: Quế chi tính đại nhiệt, hoạt huyết thông dương, có thể làm tăng nhịp tim và huyết áp. Cam thảo chứa glycyrrhizin, nếu dùng lâu dài sẽ giữ natri, gây tăng huyết áp, phù chân tay. Gừng cũng góp phần tăng nhiệt, không tốt cho người cao huyết áp. Nếu dùng, phải giảm liều quế và cam thảo, theo dõi huyết áp chặt chẽ. Người có tiền sử tim mạch nên tránh để ngừa biến chứng như chóng mặt, hồi hộp.
2. Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú: Gừng và quế có tính cay nóng, có thể gây co thắt tử cung, tăng nguy cơ sảy thai hoặc sinh non, đặc biệt ở 3 tháng đầu thai kỳ. Cam thảo lạm dụng có thể ảnh hưởng hormone, gây rối loạn điện giải. Dù gừng đôi khi dùng chống nôn thai kỳ nhưng kết hợp với quế cam thảo sẽ quá mạnh. Phụ nữ cho con bú cũng tránh vì có thể truyền tính nóng sang sữa, làm trẻ quấy khóc, táo bón.
Trà gừng làm ấm cơ thể trong ngày rét. Ảnh: Nutritionforce
3. Người đang bị sốt cao hoặc cảm phong nhiệt: Trà gừng - quế - cam thảo chuyên trị hàn chứng, với gừng tán hàn giải biểu, quế thông dương khí, cam thảo nhuận phế. Nếu dùng khi cơ thể đang nhiệt (sốt cao, miệng khô, họng đau, tiểu vàng) sẽ làm tình trạng nặng thêm, tăng nhiệt nội sinh, gây khó chịu, mất nước. Ví dụ, gừng cay ấm có thể kích thích niêm mạc, làm tăng cảm giác nóng rát.
4. Người bị tiêu chảy cấp tính hoặc rối loạn tiêu hóa do nhiệt: Gừng và quế có tính ấm nóng, giúp ấm tỳ vị nhưng có thể làm khô dịch, tăng nhiệt đường ruột. Nếu đang tiêu chảy cấp (phân lỏng, đau bụng do nhiễm khuẩn hoặc nhiệt), trà sẽ làm tình trạng tệ hơn, gây mất nước, đau rát hậu môn. Cam thảo dù dịu tính cay nhưng lạm dụng lâu dài có thể gây tích nước, phù nề ở người yếu tỳ. Nên tránh hoàn toàn đến khi ổn định, và tham khảo bác sĩ.
5. Người âm hư hỏa vượng hoặc thể chất nhiệt: Những người hay nóng trong (da khô, miệng đắng, mất ngủ, táo bón) không nên dùng, vì gừng quế tăng dương khí, làm hỏa vượng thêm, dẫn đến bốc hỏa, chảy máu cam. Cam thảo tuy bình nhưng kết hợp sẽ làm dịu không đủ, gây mất cân bằng. Người bị loét dạ dày, viêm gan hoặc dùng thuốc tây (như thuốc loãng máu, lợi tiểu) cần thận trọng, vì có tương tác.
6. Trẻ em dưới 6 tuổi và người cao tuổi yếu: Trẻ nhỏ hệ tiêu hóa non nớt, dễ bị kích ứng bởi tính cay của gừng quế, gây đau bụng, tiêu chảy. Người cao tuổi yếu khí huyết, dùng trà ấm có thể gây khô miệng, mất ngủ.
Ngoài ra, khi dùng trà gừng, quế, cam thảo, bạn không dùng thay nước lọc, chỉ như hỗ trợ và bắt đầu liều nhỏ. Nên uống vào buổi sáng sẽ tốt hơn, chọn dược liệu sạch, không lạm dụng.
Phương Thúy