Từ những bom tấn tỷ đô đến các tác phẩm độc lập, các nhà biên kịch đang vật lộn với AI trong việc định hình kịch bản - một cuộc đấu tranh đang tạo ra những chia rẽ gay gắt trong giới nội bộ. Một số người xem AI như một công cụ có thể bổ sung chiều sâu cho câu chuyện - nội dung phim - nhưng những người khác lại coi nó là một cỗ máy vô hồn, không có những trải nghiệm sống như con người để tạo nên những câu chuyện sâu sắc.
Các nhà biên kịch là xương sống của ngành công nghiệp điện ảnh - Ảnh: Collider
Tiềm năng khai phá
Các phòng thu phim như Lionsgate đã nhanh chóng hợp tác với các startup AI để tăng tốc sản xuất và cắt giảm chi phí. AI có tiềm năng đơn giản hóa quá trình sản xuất, giúp Hollywood thực hiện các bộ phim và chương trình truyền hình nhanh hơn, rẻ hơn và bắt mắt hơn.
Một ví dụ điển hình là Largo.ai, một startup Thụy Sĩ, sử dụng AI dự đoán để phân tích kịch bản và dự báo tiềm năng thương mại của chúng. Hệ thống này có thể phân tích cốt truyện, sự thay đổi thể loại, cung bậc cảm xúc, yếu tố diễn viên, cũng như đưa ra dự đoán về khán giả và tài chính bằng cách so sánh với một cơ sở dữ liệu khổng lồ gồm 400.000 bộ phim. Thậm chí, AI còn chạy các nhóm tập trung mô phỏng với "bản sao kỹ thuật số" đại diện cho người tiêu dùng thực. Largo.ai tuyên bố rằng các nhà sản xuất sử dụng phần mềm của họ có tỷ lệ chấp thuận dự án cao gấp ba lần mức trung bình, và các nhóm thử nghiệm ảo nhanh và rẻ hơn gấp 10 lần so với truyền thống. Mục tiêu không chỉ là tăng giá trị thương mại, mà còn sử dụng phản hồi để tăng giá trị sáng tạo.
AI: Cộng sự sáng tạo hay chỉ là “bản sao chép”
Các nhà làm phim cũng đang thử nghiệm AI như một cộng tác viên sáng tạo. Đạo diễn Nik Kleverov đã sử dụng ChatGPT cho phim ngắn khoa học viễn tưởng Memory Maker để kiểm tra tính nguyên bản của câu chuyện, động não các tình tiết bất ngờ và mở rộng vũ trụ hư cấu của dự án. Tuy nhiên, Kleverov từ chối việc để AI soạn thảo toàn bộ kịch bản, gọi kết quả "tái chế" là "nhạt nhẽo" và "sáo rỗng". Ông khẳng định: "Với sự sáng tạo nguyên bản, tâm trí con người là vô song. Con người luôn phải dẫn dắt những câu chuyện đó".
AI có tiềm năng đơn giản hóa sản xuất, nhưng các hãng phim và nhà văn vẫn đang vật lộn với các rủi ro pháp lý và sáng tạo - Ảnh: Feature.io
Rahul Gautama, trưởng nhóm tư vấn truyền thông và giải trí của EY tại châu Mỹ, cũng chia sẻ một câu chuyện thú vị về một khách hàng hoạt hình đã tìm thấy nguồn cảm hứng mới từ một hình ảnh "ảo giác" do AI tạo ra, cho thấy ngay cả khi không hoạt động như dự kiến, các công cụ tạo ảnh AI vẫn có thể khơi gợi những ý tưởng mới mẻ. Ông Gautama nhận định "trực quan hóa kịch bản là một không gian thú vị", mang đến cho các nhà văn cơ hội "nhìn thấy" ý tưởng của mình trước khi quay phim.
Đổi mới kể chuyện nhưng vẫn bị giới hạn
AI cũng đang được sử dụng để định hình lại cách kể chuyện. Steven Ilous, CEO của Feature.io, đang làm việc với các khách hàng như Netflix để tạo ra "Nội dung thông minh" kết hợp kể chuyện cùng với sự tương tác của khán giả. Trong loạt phim Lollipop Racing, AI của Feature.io tạo ra avatar kỹ thuật số của người xem, thậm chí sử dụng giọng nói của họ, để lồng ghép vào chương trình, mang đến nội dung sống động, cá nhân hóa như các cảnh thưởng dựa trên lựa chọn của khán giả. Ilous hình dung ra những chương trình "không bao giờ kết thúc" hoặc vũ trụ do người hâm mộ xây dựng. Tuy nhiên, ông giới hạn việc sử dụng AI cho các trải nghiệm tương tác để bảo vệ sự toàn vẹn nghệ thuật của các nhà văn, vì "chưa có đủ sự rõ ràng về cách AI có thể được sử dụng một cách có đạo đức, từ góc độ viết lách".
Dù tiềm năng của AI là vậy, không phải lúc nào các thử nghiệm cũng thành công mỹ mãn. Robert J. Locke, nhà sản xuất điều hành tại August Sun Productions, đã nhận được một dịch vụ phản hồi kịch bản: AI "vô dụng" và cho rằng AI "sẽ luôn thiếu sót" vì nó không có kinh nghiệm cá nhân như con người để truyền tải chiều sâu cảm xúc.
Locke nhấn mạnh rằng "kịch bản phải chạm đến trái tim con người mà AI thì lại không thể làm được điều đó".
Hiện tại, hầu hết các nhà làm phim không xem AI là một sự thay thế cho các nhà biên kịch - là con người
Nỗi lo hậu trường: Bản quyền, niềm tin khán giả và “lạm phát nội dung”
Việc sử dụng AI trong viết kịch bản đặt ra những vấn đề hóc búa về bản quyền. Luật pháp Hoa Kỳ yêu cầu tác quyền phải là con người để được bảo hộ bản quyền, nghĩa là một kịch bản hoàn toàn do AI viết mà không có sự chỉnh sửa đáng kể của con người thì không thể được bảo hộ. Tuy nhiên, các kịch bản có sự hỗ trợ của AI có thể được bảo hộ nếu tác giả là con người định hình biểu đạt sáng tạo.
Ngoài ra, việc lạm dụng AI có thể làm xói mòn lòng tin của khán giả. Một khảo sát gần đây của Baringa trên 5.000 người ở Mỹ, Anh, Châu Âu và Úc cho thấy 53% người tiêu dùng Mỹ sẽ cảm thấy không thoải mái khi xem nội dung có sự can thiệp của AI. Liên đoàn Biên kịch Hoa Kỳ (Writers Guild of America) đã tổ chức các cuộc biểu tình chống lại công nghệ này, với những tấm biển ghi "ChatGPT không có ký ức tuổi thơ". Gautama cũng cảnh báo rằng việc đưa một tập phim do AI viết vào một series dài tập có thể làm suy yếu tính liên tục và sự chân thực của nhân vật.
Sami Arpa của Largo.ai thừa nhận nguy cơ "lạm phát nội dung" - kết quả mang tính công thức do quá phụ thuộc vào AI - nhưng tin rằng tài năng vẫn sẽ nổi bật. Ông nói: "Nếu bạn chỉ sử dụng những công cụ này như một cây đũa thần, bạn sẽ nhận được thứ gì đó tầm thường, và thứ tầm thường đó sẽ không làm hài lòng".
Tương lai của người kể chuyện: Vẫn cần chạm đến trái tim con người
Hiện tại, hầu hết các nhà làm phim không xem AI là một sự thay thế cho các nhà biên kịch là con người. Các studio có thể sẽ áp dụng nó để tăng tốc phát triển và cắt giảm chi phí, nhưng những câu chuyện hay nhất vẫn đòi hỏi sự phán đoán của con người, kinh nghiệm sống và chiều sâu cảm xúc. Thách thức lớn nhất sẽ là việc tích hợp AI theo những cách bảo tồn những yếu tố đó.
Hollywood đang đối mặt với một tương lai mà ranh giới giữa sáng tạo của con người và máy móc ngày càng trở nên mờ nhạt, nhưng có một điều rõ ràng: trái tim của câu chuyện vẫn thuộc về con người. Như Gautama nói: "chỉ có thời gian mới cho thấy chúng ta có thật sự sẵn lòng và đủ khả năng để gắn bó về mặt cảm xúc với những câu chuyện này hay không”.
Nhật Hạ