AI - Nội dung ảo, hậu quả thật

12 giờ trướcBài gốc

Một buổi tối, tôi nhận được đường link video, bỗng giật mình: hình ảnh một vị sư đang có hành động phản cảm ngay trong chùa và phát hiện video đã chia sẻ cho rất nhiều người để “cảnh báo”. Vài giờ sau, sự thật được xác minh: đó chỉ là sản phẩm do AI tạo ra, dựng lại từ ảnh chụp và giọng giả lập, hoàn toàn bịa đặt. Nhưng lúc này, hàng ngàn lượt xem và bình luận đã xuất hiện, phần lớn là những chỉ trích, đòi “tẩy chay” chùa...

Câu chuyện này không hề cá biệt. Chỉ cần lướt mạng vài phút, người ta dễ dàng bắt gặp vô số clip kinh dị, hình ảnh ghê rợn, thậm chí tin tức chấn động về những vụ án chưa từng xảy ra... Tất cả đều được AI nhào nặn tinh vi đến mức mắt thường khó phân biệt thật - giả. Điều đáng sợ hơn là hậu quả lại hoàn toàn thật: một tấm ảnh tu sĩ bị ghép vào bối cảnh phản cảm không chỉ bôi nhọ cá nhân mà còn xúc phạm cả một cộng đồng tín đồ; một video dựng giả về tôn giáo có thể tạo nên mầm mống nghi kỵ...

Không chỉ tôn giáo, trong đời sống xã hội, đặc biệt là giới trẻ, cũng đang chịu tác động sâu sắc. Những clip giả về bạn bè, người nổi tiếng hay sự kiện “nóng” có thể tạo ra áp lực tâm lý, dẫn đến mất niềm tin, khủng hoảng cảm xúc, thậm chí thay đổi hành vi. Giới trẻ, vốn là nhóm tiếp xúc nhiều với công nghệ nhưng một số bạn chưa đủ trải nghiệm để phân biệt thật - giả, dễ bị cuốn vào những làn sóng phán xét, bạo lực mạng, hoặc vô thức chia sẻ tin sai, làm tổn thương người khác. Từ mạng xã hội, những xung đột này hoàn toàn có thể bước ra đời thực, để lại vết rạn lâu dài trong quan hệ gia đình, bạn bè và cộng đồng.

Trong phần bình luận của một bài viết trên Báo Thanh Niên, nhiều người đã bày tỏ sự lo lắng: “AI thông minh quá thì nguy hiểm thật”, “Tác hại vô cùng đến nhận thức trong đời sống”, “Người lớn tuổi và trẻ em hầu như tin đây là thật”… Điều đó cho thấy rằng, mối nguy hại đã và đang được nhận ra, nhưng vẫn loay hoay trong việc phòng tránh.

Nguyên nhân không khó để thấy: công nghệ đang vượt trước đạo đức. AI trở nên quá dễ tiếp cận, nhưng ý thức sử dụng lại không được bồi dưỡng song hành. Nhiều người bất chấp thủ đoạn để câu view, kiếm tiền, trong khi khung pháp lý vẫn chưa xử lý nhanh chóng những hành vi tạo và phát tán nội dung giả; thói quen chia sẻ thiếu kiểm chứng mà chỉ theo cảm xúc,... Tất cả đang vô tình biến người vô can thành mắt xích tiếp tay cho tin giả.

Vì vậy, để AI phục vụ con người thay vì gây hại, thiết nghĩ, cần phải có những hành động song song. Luật pháp phải đủ nghiêm và rõ ràng, đặc biệt với hành vi giả mạo liên quan tôn giáo và danh dự cá nhân. Giáo dục kỹ năng nhận biết thật - giả, kiểm chứng thông tin phải trở thành một phần của đời sống học đường và sinh hoạt cộng đồng.

Bên cạnh đó, công nghệ phải chống lại chính công nghệ, bằng các công cụ nhận diện, cảnh báo nội dung giả trước khi chúng kịp lan truyền. Báo chí chính thống cần phản ứng nhanh, đưa sự thật ra ánh sáng. Và hơn hết, người dùng mạng cần được nhắc nhở rằng AI là con dao sắc - cứu người hay hại người tùy thuộc vào bàn tay cầm nó, chẳng hạn như AI trong tay người tỉnh thức có thể mở ra những con đường mới cho tri thức, là cánh tay nối dài để gieo truyền những điều hữu ích, thiện lành; còn ngược lại, nó như những cơn sóng ngầm cuốn phăng những giá trị đạo đức vốn có.

Nhất Long/Báo Giác Ngộ

Nguồn Giác ngộ : https://giacngo.vn/ai-noi-dung-ao-hau-qua-that-post76833.html