Ai rót tiền cho siêu làn sóng đầu tư vào AI 3.000 tỉ USD?

một ngày trướcBài gốc

3.000 tỉ USD là ước tính tổng chi phí đầu tư toàn cầu cho việc xây dựng hạ tầng trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là trung tâm dữ liệu, máy chủ, mạng lưới điện và cơ sở hạ tầng liên quan, trong những năm tới.

Meta Platforms đang xây dựng trung tâm dữ liệu Prometheus và Hyperion, xAI của Elon Musk có Colossus, còn OpenAI phát triển Stargate. Mỗi dự án đều có giá trị trên 100 tỉ USD để tạo ra những siêu máy tính mạnh nhất thế giới và mở ra một thế hệ AI mới.

Thế nhưng, mỗi dự án khổng lồ đó chỉ là phần nhỏ của khoản chi cần thiết để xây dựng các trung tâm dữ liệu phục vụ kỷ nguyên AI - một trong những cuộc dịch chuyển vốn lớn nhất lịch sử hiện đại.

“Lượng vốn cần thiết là vô cùng lớn. Quy mô cơ hội này vượt quá khả năng của bất kỳ thị trường tài chính đơn lẻ nào và buộc phải huy động từ tất cả nguồn, với vốn tư nhân đóng vai trò rất lớn”, Rob Horn, Giám đốc toàn cầu về hạ tầng và tín dụng dựa trên tài sản tại hãng đầu tư tư nhân Blackstone (quản lý nền tảng trung tâm dữ liệu trị giá 85 tỉ USD), nói với trang FT.

Blackstone là tập đoàn đầu tư toàn cầu của Mỹ, trụ sở chính ở thành phố New York, được xem là quỹ đầu tư tư nhân lớn hàng đầu thế giới.

Google, Amazon, Microsoft và Meta Platforms dự kiến sẽ chi hơn 400 tỉ USD cho trung tâm dữ liệu vào năm 2026, ngoài hơn 350 tỉ USD đã bỏ ra trong 2025.

Trong nhiều năm, chi tiêu vốn của các hãng công nghệ lớn tăng đều, tập trung vào điện toán đám mây, logistics và hạ tầng cơ sở. Cuối năm 2022, chatbot ChatGPT được OpenAI phát hành và gây sốt toàn cầu, kéo theo nhận thức rằng AI có thể làm đảo lộn toàn bộ hoạt động kinh doanh của họ.

Giờ đây, một “cuộc chạy đua vũ trang” đã bắt đầu, với hàng tỉ USD được đổ vào máy chủ, chip và trung tâm dữ liệu để vận hành AI tạo sinh. Song khi dòng tiền ồ ạt chảy vào, những mối lo xuất hiện về dư thừa công suất, lợi nhuận dài hạn và nhu cầu năng lượng.

“Nhiều người đang cố xây trung tâm dữ liệu sẽ thất bại. Chúng ta đang ở giai đoạn thị trường vốn đủ điên rồ để ném tiền vào hầu như bất cứ thứ gì. Tôi tò mò muốn biết giai đoạn tiếp theo sẽ thế nào và liệu lý trí có trở lại hay không”, một chuyên gia ngân hàng chuyên thu xếp tài chính cho các dự án hạ tầng AI chia sẻ với FT.

Trung tâm dữ liệu trở thành loại tài sản được săn đón

Từ chỗ từng bị xem là mảng ngách trong bất động sản, tốc độ xây dựng điên cuồng đã biến trung tâm dữ liệu thành một loại tài sản được săn đón.

2025 được dự báo là năm sẽ phá kỷ lục về phát triển trung tâm dữ liệu. Mỹ hiện có khoảng 20 gigawatt công suất trung tâm dữ liệu đang hoạt động. Trước cuối năm 2025, thêm 10 gigawatt dự án mới dự kiến sẽ được khởi công trên toàn cầu và 7 gigawatt sẽ hoàn thành, theo Jones Lang LaSalle - tập đoàn dịch vụ bất động sản và quản lý đầu tư toàn cầu có trụ sở chính ở thành phố Chicago (Mỹ).

Trước đây, phần lớn chi tiêu của hyperscaler như Amazon Web Services, Microsoft Azure và Google Cloud để xây trung tâm dữ liệu phục vụ kinh doanh đám mây đều do họ tự bỏ vốn. Tuy nhiên, quy mô sức mạnh tính toán cần cho AI tạo sinh đang thay đổi điều đó.

Dù dòng tiền nội bộ đã trang trải khoảng 200 tỉ USD chi phí năm 2024, số tiền cần chi năm nay dự kiến sẽ tăng gấp đôi và tiếp tục tăng nữa.

Hyperscaler là thuật ngữ dùng để chỉ các công ty có khả năng cung cấp dịch vụ đám mây và tài nguyên điện toán ở quy mô cực kỳ lớn, có thể mở rộng nhanh chóng và linh hoạt, để phục vụ hàng trăm triệu đến hàng tỉ người dùng.

Một số nhà kinh tế đã bắt đầu đặt câu hỏi về việc dự trữ tiền mặt của các hyperscale có thể được kéo dài thêm bao lâu, còn nhà đầu tư muốn biết khi nào khoản chi này sẽ chuyển thành doanh thu AI thực tế. Theo ngân hàng đầu tư đa quốc gia Morgan Stanley (Mỹ), doanh thu AI tạo sinh của các hyperscaler năm 2024 chỉ đạt 45 tỉ USD dù dự báo sẽ vượt 1.000 tỉ USD vào 2028. Điều này tạo ra một khoảng trống tài chính mà giới đầu tư đang vội vàng lấp đầy.

Jones Lang LaSalle ước tính 170 tỉ USD tài sản sẽ cần vốn vay để xây dựng hoặc tài trợ dài hạn trong năm 2025. Song theo các nhà phân tích thuộc Morgan Stanley, từ nay đến năm 2029, tổng chi toàn cầu cho trung tâm dữ liệu sẽ gần 3.000 tỉ USD, nhưng chỉ 1.400 tỉ USD dự kiến đến từ chi tiêu vốn của hãng công nghệ lớn, để lại khoảng 1.500 tỉ USD cần huy động từ nhà đầu tư và nhà phát triển.

Khoảng trống này sẽ được lấp đầy bởi mọi thứ, từ vốn cổ phần tư nhân, vốn đầu tư mạo hiểm, quỹ tài sản quốc gia đến các khoản vay ngân hàng, trái phiếu niêm yết công khai và tín dụng tư nhân. Xu hướng ngày càng rõ là dựa nhiều hơn vào nguồn vốn vay.

Trung tâm dữ liệu hiện rất quan trọng để phục vụ cho đào tạo và xử lý mô hình AI - Ảnh: FT

Khoản vay được rót vào các dự án trung tâm dữ liệu tăng gấp đôi 2024

Khoảng 60 tỉ USD khoản vay đang được rót vào khoảng 440 tỉ USD dự án trung tâm dữ liệu trong năm 2025, tăng gấp đôi 2024, theo công ty luật Norton Rose Fulbright. Hơn 25 tỉ USD khoản vay đã được ký kết chỉ trong quý 1/2025, theo báo cáo của hãng tư vấn và dịch vụ bất động sản thương mại toàn cầu Newmark.

Việc tài trợ xây dựng trung tâm dữ liệu không chỉ tiềm ẩn rủi ro chi phí vượt dự toán, mà còn cả công nghệ lỗi thời nhanh hơn dự kiến. Điều đó buộc phải đầu tư mới, làm giảm lợi nhuận của chủ sở hữu hoặc khiến họ phải bán tài sản với giá rẻ. Vì thế, ngay cả những hãng công nghệ lớn giàu tiềm lực nhất cũng cần người chia sẻ rủi ro, đặc biệt trong bối cảnh vốn vay rẻ và dễ tiếp cận.

Các thương vụ đang được thiết kế theo vô số cách khác nhau, từ giải pháp nợ có cấu trúc và công cụ tài trợ dự án đến các khoản vay xây dựng, chứng khoán hóa tài sản và cả trái phiếu xanh, nhằm huy động vốn và bắt đầu xây dựng trung tâm dữ liệu.

Meta Platforms vừa huy động 29 tỉ USD, trong đó 26 tỉ USD là vốn vay, từ nhóm nhà đầu tư do Pimco dẫn đầu để xây trung tâm dữ liệu ở bang Ohio và Louisiana (Mỹ), giúp giảm áp lực chi phí ban đầu và dành tiền cho dự án khác có lợi nhuận nhanh hơn. Các nhà đầu tư như Apollo, Carlyle, Brookfield và KKR đã cạnh tranh nhiều tháng để cho công ty mẹ Facebook vay.

Pimco là một trong những công ty quản lý đầu tư lớn trên thế giới, trụ sở tại bang California (Mỹ).

Ảnh mô phỏng trung tâm dữ liệu của Meta Platforms ở bang Ohio - Ảnh: Internet

Oracle chọn hướng khác với trung tâm dữ liệu 2 gigawatt tại thành phố Abilene, bang Texas, Mỹ) mà họ ký hợp đồng thuê. Dự án trung tâm dữ liệu này do công ty khởi nghiệp Crusoe và hãng đầu tư Blue Owl Capital xây dựng. Crusoe cùng Blue Owl Capital huy động được khoảng 5 tỉ USD vốn chủ sở hữu từ các nhà đầu tư và vay gần 10 tỉ USD từ ngân hàng JPMorgan (Mỹ) cho việc xây dựng, được bảo đảm bằng hợp đồng thuê 15 năm của Oracle.

Đổi lại, Oracle sẽ cung cấp cho OpenAI 4,5 gigawatt công suất, gồm cả từ trung tâm dữ liệu ở Abilene, theo hợp đồng trị giá khoảng 30 tỉ USD/năm. Đó là phần mở đầu cho dự án trung tâm dữ liệu Stargate của “cha đẻ ChatGPT” tại Mỹ.

Cả Oracle và OpenAI đều sẽ không ghi nhận khoản nợ phát sinh để xây dựng trung tâm dữ liệu ở Abilene vào bảng cân đối kế toán của họ.

“Xây dựng theo yêu cầu”

Mô hình phát triển này, gọi là “xây dựng theo yêu cầu”, đang được nhiều hãng công nghệ áp dụng khắp nước Mỹ.

“Các hyperscaler đều có chương trình tự xây, nhưng bên phát triển thứ ba có thể thêm giá trị nếu có sẵn đất và hạ tầng để triển khai nhanh hơn”, Tim McGuire, lãnh đạo thị trường vốn tại Rowan Digital - hãng phát triển trung tâm dữ liệu siêu quy mô, bình luận. Ông cho biết quy trình tìm địa điểm, đảm bảo nguồn điện và xây hạ tầng có thể kéo dài hơn 3 năm, nhưng Rowan Digital có thể rút ngắn một nửa.

Để yên tâm với rủi ro “xây dựng theo yêu cầu”, các nhà cho vay và đầu tư yêu cầu khách thuê là hyperscale ký hợp đồng dài hạn hoặc cam kết công suất trước khi giải ngân. Điều này đồng nghĩa họ cho vay dựa vào uy tín tín dụng của đối tác được xếp hạng đầu tư như Microsoft hay Oracle, thúc đẩy cuộc chạy đua giữa những nhà cung cấp vốn tư nhân nhằm đưa ra khoản vay nhiều hơn và lớn hơn.

Đối tác có xếp hạng đầu tư là công ty, tổ chức hoặc chính phủ được các tổ chức xếp hạng tín dụng như S&P Global Ratings, Moody’s và Fitch đánh giá ở mức đủ an toàn để đầu tư, nghĩa là khả năng vỡ nợ thấp.

Trong một số trường hợp, điều này đồng nghĩa với việc mua lại chính các nhà phát triển trung tâm dữ liệu. Năm ngoái, Blackstone đã mua lại nền tảng trung tâm dữ liệu AirTrunk (Úc) với giá 14,9 tỉ USD. Đây là thương vụ trung tâm dữ liệu lớn thứ hai sau vụ KKR và Global Infrastructure Partners mua lại CyrusOne, chủ sở hữu trung tâm dữ liệu ở Mỹ với giá 15,5 tỉ USD năm 2021.

Tuần trước, Apollo cũng đã đạt được thỏa thuận riêng, mua lại phần lớn cổ phần của hãng xây dựng trung tâm dữ liệu Stream. Apollo là một trong những tập đoàn quản lý đầu tư lớn trên thế giới, trụ sở tại New York.

Apollo cho biết các trung tâm dữ liệu sẽ cần “hàng nghìn tỉ USD tiền đầu tư toàn cầu trong thập kỷ tới”. Công ty này đã chi 38 tỉ USD vào cơ sở hạ tầng liên quan đến trung tâm dữ liệu.

Quy mô vốn khổng lồ đã biến những công ty có quyền tiếp cận đất, điện hoặc chip AI chuyên dụng thành những “ngôi sao tiềm năng” nếu chứng minh được năng lực phục vụ các hyperscaler.

Tuy nhiên, nhiều nhà phát triển mới chỉ có đất và đầu mối về điện, vẫn tìm cách huy động vốn dù chưa có hợp đồng thuê chắc chắn.

CoreWeave là ví dụ tiêu biểu: Được thành lập năm 2017 để đào tiền mã hóa, sở hữu nhiều GPU (bộ xử lý đồ họa) Nvidia hiệu suất cao, sau đó chuyển sang cho thuê và vận hành trung tâm dữ liệu AI. Niêm yết trên Nasdaq vào tháng 3, CoreWeave hiện có vốn hóa trường gần 50 tỉ USD.

CoreWeavvay vay nhiều từ Blackstone (10 tỉ USD), thế chấp bằng GPU Nvidia và hợp đồng cho Microsoft thuê công suất. Crusoe (xây trung tâm dữ liệu ở Abilene cho Oracle) cũng khởi đầu từ đào tiền mã hóa.

“Trung tâm dữ liệu chỉ là phần nhỏ của vốn cần thiết. Một trung tâm 1 gigawatt tốn hơn 10 tỉ USD để xây, nhưng tất cả thiết bị sẽ tốn thêm hơn 30 tỉ USD nữa. Có cơ hội tài trợ không chỉ cho trung tâm dữ liệu, mà cả thiết bị, hàng tồn kho và chuỗi cung ứng”, Rob Horn nói.

AI đóng góp vào hầu hết sự tăng trưởng nhưng đi kèm rủi ro

Hiện tại, AI chỉ chiếm chưa đến một nửa nhu cầu về trung tâm dữ liệu, nhưng lại đóng góp vào hầu hết sự tăng trưởng cho các hãng công nghệ lớn.

Tốc độ phát triển trung tâm dữ liệu khiến nhiều người so sánh với bong bóng viễn thông cuối thập niên 1990, khi các công ty lắp 80 triệu km cáp quang tại Mỹ, vượt xa nhu cầu thực, khiến giá sụt giảm và nhiều công ty phá sản.

Nếu nhu cầu AI chững lại hoặc xuất hiện cách huấn luyện rẻ hơn (như mô hình của DeepSeek từ Trung Quốc), các hãng công nghệ lớn phải đối mặt với tình trạng tồn đọng tài sản khổng lồ.

Những người sẽ chịu thiệt hại

Phần lớn chi tiêu hiện tại là dành cho các trung tâm dữ liệu có khả năng đào tạo các mô hình AI mạnh mẽ. Song khi công nghệ chuyển sang suy luận (chỉ vận hành các mô hình AI đó thay vì đào tạo), nhu cầu điện toán có thể sẽ giảm và tài sản sẽ trở nên kém giá trị hơn. Tương tự, nếu nguồn điện bị cạn kiệt hoặc chuỗi cung ứng chip AI bị trì hoãn, lợi nhuận từ khoản đầu tư có thể bị ảnh hưởng.

Dòng vốn đổ vào lĩnh vực này cũng đồng nghĩa với việc ngày càng nhiều dự án đầu cơ được rót vốn, gồm cả những địa điểm chưa có khách thuê có uy tín tín dụng. Một phần vốn lớn hơn đã được phân bổ để xây dựng trung tâm dữ liệu cho các khách thuê không đạt chuẩn đầu tư, chẳng hạn CoreWeave và OpenAI, cũng như những công ty khởi nghiệp AI nhỏ hơn.

Một số nhà đầu tư tránh chứng khoán hóa (biến tài sản thành chứng khoán để bán ra thị trường) vì lo tài sản lỗi thời trước khi nợ đáo hạn. Vay thế chấp bằng GPU cũng rủi ro khi Nvidia liên tục ra chip AI mới, làm giảm giá trị chip cũ. Các trung tâm dữ liệu đang xây để chứa chip Nvidia Blackwell mới nhất cần hệ thống làm mát bằng chất lỏng phức tạp, nhưng công nghệ làm mát có thể thay đổi, khiến hạ tầng nhanh chóng lạc hậu.

Các hyperscaler vẫn chịu được rủi ro nhờ quy mô lớn. Tuy nhiên, những công ty vay số tiền lớn để tài trợ xây trung tâm dữ liệu sẽ gặp nguy hiểm nếu thị trường đảo chiều.

"Microsoft và Amazon thực sự không biết đang cần gì. Họ chỉ đang ôm đồm mọi thứ vì quan điểm phổ biến cho rằng đây là thị trường ‘kẻ thắng ăn cả’. Những người sẽ chịu thiệt hại khi thị trường chững lại… là các công ty trung tâm dữ liệu đang gánh nợ quá lớn", lãnh đạo tại một công ty cho thuê trung tâm dữ liệu nói với FT.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ai-rot-tien-cho-sieu-lan-song-dau-tu-vao-ai-3-000-ti-usd-236276.html