Alfred Adler là ai mà xuất hiện trong đề HSG Văn Quốc gia 2025?

3 giờ trướcBài gốc

Alfred Adler (1870-1937), người sáng lập trường phái Tâm lý học cá nhân, nhấn mạnh vai trò của cảm thức cộng đồng trong sự trưởng thành nhân cách. Ảnh: Adler University.

Đề môn Ngữ văn của Kỳ thi Chọn học sinh giỏi Quốc gia THPT năm học 2025-2026 xuất hiện trên nhiều nền tảng mạng xã hội với những câu nói: “Tự lập nghĩa là ‘thoát khỏi bản tính ích kỷ’”, “Chính vì thế mà Adler gọi cảm thức cộng đồng [...] là sự quan tâm tới xã hội, quan tâm tới người khác. Chúng ta cần thoát khỏi bản tính ích kỷ cố hữu, từ bỏ việc mình là ‘trung tâm thế giới’. Cần phải thoát khỏi ‘tôi’. Cần phải thoát khỏi lối sống thời còn là một đứa trẻ được chiều chuộng”...

Lời đối thoại đầy triết lý khiến nhiều người đặt câu hỏi Alfred Adler là ai và ông thực sự muốn nói gì về “tự lập”?

Người đặt nền móng cho tâm lý học hiện đại

Alfred Adler (1870-1937) là người sáng lập trường phái Tâm lý học cá nhân, một trong những trụ cột lớn của ngành tâm lý học hiện đại, bên cạnh Sigmund Freud và Carl Jung. Tư tưởng của ông xoay quanh việc con người có thể vượt qua mặc cảm, từ bỏ lối sống vị kỷ và hướng tới cộng đồng như một phần không thể thiếu để trưởng thành về nhân cách.

Ông từng là thành viên chủ chốt trong nhóm phân tâm học Vienna do Freud dẫn dắt. Tuy nhiên, Alfred sớm bất đồng với Freud khi cho rằng con người không bị chi phối hoàn toàn bởi bản năng tình dục. Năm 1911, Adler cùng 9 người khác tách nhóm, thành lập trường phái riêng mang tên Tâm lý học cá nhân. Ông khẳng định điều quan trọng nhất không phải là cái tôi, mà là “cảm thức cộng đồng”.

Đề thi Văn HSG Quốc gia năm nay dẫn lời triết gia Alfred Adler về tự lập và tình yêu, đặt học sinh vào cuộc đối thoại với tư tưởng tâm lý học hiện đại. Ảnh: FBNV.

Sau Thế chiến I, Adler chuyển dần mối quan tâm từ trị liệu sang giáo dục và cải cách xã hội. Ông tích cực đưa tâm lý học vào trường học, đào tạo giáo viên và hỗ trợ trẻ em vượt qua mặc cảm. Những nỗ lực này giúp ông trở thành gương mặt tiên phong trong việc kết nối khoa học hành vi với đời sống hàng ngày, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục nhân bản.

Alfred Adler sinh năm 1870 tại một làng nhỏ ở ngoại ô Vienna (Áo), trong một gia đình có bảy người con. Tuổi thơ ông là chuỗi ngày ốm đau liên miên, từng suýt chết vì căn bệnh viêm phổi. Cái chết của em trai ngay cạnh giường càng làm sâu sắc thêm trải nghiệm sinh tử, khiến cậu bé 5 tuổi quyết tâm trở thành bác sĩ.

Thời đi học, Adler chỉ là một học sinh trung bình, ham chơi và giàu năng lượng. Sau khi tốt nghiệp y khoa năm 1895, ông mở phòng khám tại khu lao động nghèo Vienna, thường xuyên chữa trị cho các nghệ sĩ xiếc. Quan sát bệnh nhân có khiếm khuyết thể chất đã giúp ông phát triển lý thuyết “bù đắp”, nền tảng cho khái niệm cảm giác tự ti sau này.

Năm 1907, ông gia nhập nhóm của Freud và nhanh chóng được giao vị trí chủ tịch Hội Phân tâm học Vienna. Tuy nhiên, sự khác biệt tư tưởng ngày càng rõ khiến ông lựa chọn rút lui và theo đuổi hướng đi riêng. Từ đó, Tâm lý học cá nhân ra đời, khẳng định vai trò của ý chí, mục tiêu sống và tinh thần cộng đồng trong phát triển nhân cách.

Tự lập bắt đầu từ thoát khỏi cái tôi

Trong tác phẩm Khoa học về lối sống, Alfred Adler nhấn mạnh con người chỉ có thể trưởng thành và tự lập khi biết vượt qua cái tôi vị kỷ. Ông cho rằng sự phát triển nhân cách là một quá trình đi từ “tôi” sang “chúng ta”, nơi cá nhân học cách gắn kết, hợp tác và hướng đến lợi ích chung thay vì sự vượt trội cá nhân.

Adler bác bỏ ý tưởng cho rằng hành vi con người là vô định hay hoàn toàn bị chi phối bởi vô thức như Freud từng lập luận. Thay vào đó, mọi hoạt động cá nhân mang một mục tiêu sống rõ ràng và có thể truy nguyên từ thời thơ ấu. Nếu không có mục tiêu, cá nhân sẽ rơi vào trạng thái rối loạn hoặc mất phương hướng.

Theo ông, mỗi người phát triển một “kiểu sống” như cấu trúc tâm lý được hình thành từ những quan sát đầu đời. Kiểu sống này sẽ định hướng toàn bộ nhận thức và hành vi sau này. Một kiểu sống lệch lạc dẫn đến phản ứng sai với xã hội, do cá nhân mang cái nhìn méo mó về bản thân và người khác.

Tác phẩm Khoa học về lối sống của Alfred Adler trình bày tư tưởng chủ đạo về mục tiêu sống, phức cảm tự ti và vai trò của giáo dục trong hình thành nhân cách. Ảnh: Khai Minh.

Nghiên cứu của Adler cũng phân tích khái niệm “phức cảm tự ti”, thứ cảm xúc phổ biến ở trẻ có khiếm khuyết hoặc bị bỏ rơi. Nếu không được điều chỉnh, cảm giác này có thể đẩy cá nhân đến hành vi né tránh, tìm kiếm quyền lực, hoặc phát triển những ảo tưởng tự tôn nhằm che giấu bất an.

Ông gọi đó là quá trình “bù trừ”, một phản ứng nhằm vượt qua điểm yếu bằng cách phấn đấu ở mặt khác. Khi được định hướng đúng, nó giúp cá nhân trưởng thành. Ngược lại, nếu bị phóng đại, nó tạo ra những cá tính ích kỷ, mất kết nối với cộng đồng và dễ phát triển thành các rối loạn nhân cách.

Từ đó, tự lập, theo Adler, không đến từ năng lực sống đơn độc mà từ khả năng hòa nhập với cộng đồng. Đó mới là dấu hiệu của một con người trưởng thành.

Đức An

Nguồn Znews : https://znews.vn/alfred-adler-la-ai-ma-xuat-hien-trong-de-hsg-van-quoc-gia-2025-post1614307.html