Án tử hình và xu hướng của thế giới

2 ngày trướcBài gốc

“Án tử là một hình phạt không nên tồn tại trong thế kỷ XXI... Các nhà tội phạm học và chuyên gia đã chứng minh rằng việc áp dụng án tử hình có nguy cơ dẫn đến việc hành quyết những người vô tội” - Cao ủy Liên Hợp Quốc (LHQ) về nhân quyền Volker Türk nhận định.

Hơn 70% quốc gia trên thế giới bãi bỏ án tử

Hiện nay trên thế giới tổng cộng đã có 145 quốc gia, tương đương hơn 70%, đã bãi bỏ án tử hình trong luật pháp hoặc trên thực tế, theo Trung tâm Thông tin Án tử hình có trụ sở tại Mỹ.

Năm 2024, Đại hội đồng LHQ đã thông qua nghị quyết thứ 10 về việc hoãn thi hành án tử hình, với 130 phiếu thuận trong số 193 quốc gia thành viên LHQ. Mặc dù luật pháp quốc tế không cấm án tử hình nhưng phần lớn các quốc gia đều coi đó là hành vi vi phạm nhân quyền.

Người dân biểu tình chống thi hành án tử hình. Ảnh: AFP

Theo Báo cáo án tử hình hàng năm của Tổ chức Ân xá Quốc tế, năm 2024, số lượng quốc gia thi hành án tử là 15, con số thấp nhất trong năm thứ hai liên tiếp. Năm 2024, 15 nước này đã thực thi 1.518 vụ án tử hình, đây là số án tử được ghi nhận cao nhất kể từ năm 2015, do sự gia tăng án tử ở Iran, Saudi Arabia và Iraq. Ba nước này chiếm tổng cộng 91% án tử trên thế giới, trong đó Iran, chiếm 64 %, tử hình ít nhất 972 người, tăng 14 % so với năm trước.

42% án tử hình trên thế giới là vì các tội liên quan ma túy, xảy ra ở ít nhất bốn quốc gia gồm Trung Quốc, Iran, Singapore và Saudi Arabia trong đó Iran chiếm 52%. Năm 2024, 13 quốc gia đã áp dụng ít nhất 337 bản án tử hình mới cho các tội liên quan ma túy.

Châu Phi, Malaysia là điểm sáng bỏ án tử

Theo Tổ chức Ân xá Quốc tế, Châu Phi vẫn là ngọn hải đăng hy vọng xóa bỏ án tử hình khi khu vực này đã chứng kiến những tiến bộ đáng kể trong vấn đề này. Nhiều quốc gia Châu Phi đã xóa bỏ án tử hình đối với tất cả các tội danh hoặc các tội danh thông thường hoặc áp dụng lệnh hoãn thi hành án tử hình. Ví dụ gần đây nhất, Zimbabwe đã xóa bỏ án tử hình đối với các tội danh thông thường vào năm 2024; còn Zambia đã bãi bỏ hoàn toàn án tử hình vào năm 2023.

Theo Văn phòng Cao ủy Nhân quyền LHQ, Malaysia đã nổi lên như một quốc gia đi đầu toàn cầu về cải cách án tử hình. Vào tháng 4-2023, Malaysia đã thông qua Đạo luật bãi bỏ án tử hình bắt buộc đối với 11 tội danh và bãi bỏ án tù chung thân không ân xá. Điều này cho phép tòa án có quyền tự quyết trong việc tuyên án, đảm bảo rằng hình phạt tương xứng với tội danh.

Người dân Malaysia biểu tình phản đối án tử hình, tại Kuala Lumpur năm 2019. Ảnh: SHUTTER STOCK

Trước đây, Malaysia vẫn giữ nguyên án tử hình đối với 33 tội danh. Dự luật bãi bỏ án tử hình bắt buộc này đã bãi bỏ án tử hình bắt buộc đối với 11 tội danh, trong đó có buôn bán ma túy, giết người, phản quốc và khủng bố. Dự luật này cũng bãi bỏ hoàn toàn án tử hình như một lựa chọn cho bảy tội danh, trong đó có cố ý giết người và bắt cóc. Tuy nhiên, luật mới vẫn giữ nguyên án tử hình đối với tội buôn bán ma túy theo Đạo luật về ma túy nguy hiểm năm 1952, vốn là bản án phổ biến nhất đối với tử tù.

Trong khoảng thời gian từ năm 2023 đến năm 2024, các tòa án Malaysia đã tiến hành xem xét lại toàn diện 1.021 vụ án tử hình, giảm hầu hết các bản án này xuống còn mức tù giam. Ngành tư pháp nước này đã đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo công lý nhưng vẫn duy trì các nguyên tắc công bằng, tương xứng và nhân đạo.

Tại Mỹ, cuộc tranh luận về án tử hình vẫn còn gây chia rẽ sâu sắc nhưng xu hướng chung là ngày càng nhiều tiểu bang bãi bỏ việc áp dụng án tử. Hiện tại, 23 tiểu bang và Quận Columbia đã bãi bỏ án tử, trong khi 27 bang vẫn duy trì án tử hình.

Theo ông Dannel P. Malloy, Ủy viên Ủy ban quốc tế chống án tử hình và là cựu Thống đốc bang Connecticut, trong khi một số tiểu bang vẫn áp dụng án tử hình, số lượng bản án tử hình đã giảm.

Dưới thời ông giữ chức Thống đốc Connecticut, bang này đã bãi bỏ án tử hình vào năm 2012, trở thành tiểu bang thứ 17 của Mỹ bỏ án tử. Quyết định này được đưa ra do lo ngại về sự bất bình đẳng về chủng tộc, kết án oan và gánh nặng tài chính khi duy trì án tử hình. Theo ông Malloy, việc bãi bỏ án tử hình là một quyết định chính trị, cần có sự lãnh đạo, nhưng phải được sự ủng hộ của các thể chế quan trọng như ngành tư pháp.

THU PHƯƠNG

Nguồn PLO : https://plo.vn/an-tu-hinh-va-xu-huong-cua-the-gioi-post851892.html