Bộ Quốc phòng Anh cho biết đã tiết kiệm 309.000 bảng bằng việc từ bỏ nâng cấp hệ thống hạ cánh SRVL cho F-35B. Quyết định này đồng nghĩa phi công có thể phải xả nhiên liệu và vũ khí dư thừa xuống biển để đáp theo phương thức STOVL với giới hạn trọng lượng nghiêm ngặt. The Telegraph nhận định khoản tiết kiệm là nhỏ so với chi phí nhiệm vụ có thể tăng lên tới hàng triệu đô la do việc xả bỏ tải.
Anh sẽ ném tên lửa xuống biển vì 'tiết kiệm' hệ thống hạ cánh cho F-35B- Ảnh 1.
Tổng quan: SRVL, STOVL và giới hạn trọng lượng
Hải quân Anh vận hành F-35B theo cấu hình STOVL (cất cánh đường băng ngắn, hạ cánh thẳng đứng). Khi hạ cánh thẳng đứng, máy bay phải nằm dưới một ngưỡng trọng lượng an toàn; vượt ngưỡng, phi công buộc phải thả phần tải thừa (nhiên liệu hoặc vũ khí). Trong khi đó, phương án SRVL (hạ cánh thẳng đứng trên tàu với đường băng ngắn) cho phép máy bay tiếp cận với vận tốc lớn hơn tàu một chút rồi đáp, nhờ vậy tăng được trọng lượng đáp thêm hơn 3 tấn, gần bằng một nửa tải trọng tối đa của F-35B.
Phân tích kỹ thuật: Vì sao SRVL tăng được tải đáp
SRVL sử dụng gia tốc theo phương ngang, tương tự cách cất cánh của một số máy bay và trực thăng, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào lực nâng thẳng đứng. Quá trình này giảm yêu cầu lực đẩy thẳng đứng tại thời điểm chạm boong, cho phép mang nhiều nhiên liệu/vũ khí hơn so với hạ cánh thẳng đứng thuần túy. Theo báo cáo, khi áp dụng SRVL, F-35B có thể tăng tải đáp thêm hơn 3 tấn so với STOVL thuần.
Chiến thuật và vận hành: Khác biệt giữa Anh và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ
Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ triển khai STOVL chủ yếu trên các tàu đổ bộ đa năng phục vụ nhiệm vụ tấn công. Trong các kịch bản này, máy bay thường trở về khi đã tiêu hao hoặc không còn vũ khí. Ngược lại, Anh vận hành F-35B trên tàu sân bay lớn hơn, vì thế ngay từ đầu đã tính tới SRVL để tận dụng đường băng ngắn, giảm ràng buộc trọng lượng hạ cánh và mở rộng cấu hình mang tải khi trở về sau tuần tra.
Bảng so sánh ngắn STOVL và SRVL
Hệ thống đèn báo hiệu Bedford và khả năng SRVL hiện tại
Báo cáo nêu việc lắp đặt đèn báo hiệu Bedford trên HMS Queen Elizabeth là yếu tố "cứu vãn" để SRVL vẫn khả thi về mặt lý thuyết, dù rủi ro cao hơn nếu không có đầy đủ nâng cấp đi kèm. Hệ thống đèn này cũng đã được lắp đặt trên HMS Prince of Wales, nơi từng thực hành hạ cánh SRVL vài năm trước.
Tiêm kích F-35B trên boong tàu HMS Prince of Wales.
Tác động chi phí và nhiệm vụ
The Telegraph đánh giá khoản tiết kiệm 309.000 bảng là nhỏ so với chi phí tăng thêm do phải xả tải trong các nhiệm vụ tuần tra. Việc đốt hoặc thả bỏ nhiên liệu và vũ khí không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới chi phí mà còn hạn chế linh hoạt tác chiến khi phi công phải ưu tiên đáp ứng giới hạn trọng lượng hạ cánh.
Đánh giá rủi ro vận hành
Về nguyên tắc, SRVL vẫn có thể triển khai trên các tàu sân bay Anh nhờ đèn báo hiệu Bedford, song được mô tả là nguy hiểm hơn nếu thiếu các nâng cấp đồng bộ. Hạn chế này sẽ cộng dồn với những vấn đề khác đã được nêu, như việc chưa có đầy đủ vũ khí cho tấn công mặt đất và tên lửa không đối không tầm xa.
Kết luận
Quyết định không nâng cấp SRVL giúp tiết kiệm chi phí trước mắt nhưng kéo theo đánh đổi về tải trọng đáp và hiệu quả nhiệm vụ đối với F-35B. Trong bối cảnh Anh vận hành tàu sân bay lớn, SRVL từng là giải pháp kỹ thuật để mở rộng biên an toàn trọng lượng khi hồi quy. Theo Defense Express, hiện SRVL vẫn khả thi về mặt kỹ thuật trên các tàu sân bay Anh, nhưng rủi ro và chi phí vận hành cần được cân nhắc kỹ trong từng kịch bản nhiệm vụ.
CTVX