Bộ trưởng Năng lượng Anh Ed Miliband. (Ảnh: BBC)
Nhiều ý kiến trái chiều
Ông Stark nhấn mạnh trên The Telegraph: “Trung Quốc, dù vẫn tiêu thụ than nhiều nhất thế giới, đang hướng tới một tương lai xanh hơn: Xây dựng mạng lưới truyền tải điện khổng lồ, sở hữu đội xe điện lớn nhất hành tinh, và triển khai điện mặt trời, điện gió với quy mô bỏ xa các nước khác. Bỏ qua xu hướng này là tự chuốc lấy rủi ro”.
Theo ông, thế giới đang chuyển từ kỷ nguyên của “các quốc gia dầu mỏ” như Ả Rập Xê-út và Nga - những nước giàu nhờ kiểm soát nhiên liệu hóa thạch - sang thời kỳ mà các nền kinh tế năng lượng sạch sẽ nắm lợi thế.
“Đây không chỉ là câu chuyện cắt giảm khí thải, mà là câu chuyện kinh tế. Ấn Độ, Thụy Điển, Trung Quốc đều hiểu rằng tương lai thuộc về điện - một nền kinh tế vận hành hiệu quả hơn và là nền tảng cho sức mạnh quốc gia trong nhiều thập kỷ tới. Anh cần gia nhập nhóm quốc gia điện này”, ông nói thêm.
Chris Stark vốn là một trong những chuyên gia năng lượng - khí hậu có ảnh hưởng nhất ở Anh. Ông từng là Tổng Giám đốc Ủy ban Biến đổi Khí hậu, nay là cộng sự thân cận của ông Miliband, phụ trách thúc đẩy mục tiêu cung cấp năng lượng sạch, giá rẻ vào năm 2030.
Trung Quốc hiện vẫn là quốc gia phát thải khí nhà kính lớn nhất và tiếp tục xây thêm nhà máy nhiệt điện than. Theo số liệu của IEA, lượng than tiêu thụ hằng năm tại đây tăng từ 1,3 triệu tấn năm 2000 lên tới 5 tỷ tấn hiện nay.
Bà Claire Coutinho - cựu Bộ trưởng Năng lượng của Đảng Bảo thủ - phản bác: “Trung Quốc không chỉ dựa vào gió và mặt trời. Họ vẫn tạo ra 60% điện từ than, đồng thời phát triển cả điện hạt nhân và các nguồn khác. Mức sống dựa vào năng lượng rẻ và ổn định, nên chúng ta cũng cần khai thác Biển Bắc và xây thêm nhiều nhà máy hạt nhân”.
Trung Quốc còn bị cáo buộc dùng “lao động cưỡng bức” - đặc biệt là người Duy Ngô Nhĩ - để phát triển ngành năng lượng tái tạo và sản xuất tấm pin mặt trời. Ông Miliband từng bị chỉ trích vì không chú ý vấn đề này cho đến khi áp lực từ Quốc hội buộc ông thông qua luật yêu cầu chuỗi cung ứng của Anh không dính tới lao động cưỡng bức.
Tại Anh, giá điện hiện cao gấp 4 lần giá khí đốt, khiến nhiều người lo ngại việc chuyển sang dùng điện sẽ làm hóa đơn tăng mạnh. Bà Coutinho nhấn mạnh: “Muốn người dân dùng xe điện hay hệ thống sưởi điện, trước hết phải làm cho điện rẻ hơn”.
Ông Stark khẳng định việc trở thành “quốc gia điện” sẽ giúp giảm hóa đơn năng lượng về lâu dài. “Khoản đầu tư lớn nhất trong một thế hệ vào lưới điện quốc gia sẽ giúp tận dụng tối đa năng lượng tái tạo và điện hạt nhân, hạ chi phí cho hộ gia đình và doanh nghiệp, đồng thời giúp Anh không còn phụ thuộc vào thị trường khí đốt toàn cầu đầy biến động”, ông cho biết.
Anh cần trở thành một “quốc gia điện” giống như Trung Quốc
Cách đây 200 năm, Anh đã khởi xướng cuộc Cách mạng Công nghiệp, khi than đá, máy hơi nước và thép làm thay đổi toàn bộ nền kinh tế, vận hành các nhà máy và đưa Anh lên vị thế cường quốc toàn cầu. Quốc gia nào làm chủ những công nghệ này đều nắm quyền dẫn dắt thế giới.
Hiện nay, thế giới lại bước vào một cuộc chuyển đổi sâu sắc không kém, nhưng lần này động lực là nguồn điện sạch, dồi dào.
Cuộc đua đang diễn ra để trở thành những “quốc gia điện” - nơi nền kinh tế vận hành bằng nguồn điện rẻ, ổn định, ít phát thải carbon, qua đó giảm nhanh sự phụ thuộc vào dầu khí vốn biến động và thiếu an toàn. Tầm quan trọng của cuộc đua này thể hiện rõ qua con số: Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), chỉ trong năm ngoái, thế giới đã đầu tư 2.000 tỷ USD vào năng lượng sạch - gấp đôi số tiền rót cho nhiên liệu hóa thạch.
Na Uy gần như mọi hộ gia đình đều dùng điện để sưởi 9/10 xe mới là xe điện. Thụy Điển đang khai thác thép không dùng nhiên liệu hóa thạch, hướng tới vị thế dẫn đầu trong các ngành công nghiệp thế kỷ 21.
Nhưng biến chuyển lớn nhất lại đến từ châu Á. Nhu cầu năng lượng tăng mạnh thúc đẩy nhiều nước chuyển nhanh sang năng lượng sạch. Trung Quốc - dù vẫn tiêu thụ than lớn nhất thế giới - đang hướng tới tương lai xanh: Xây dựng mạng lưới truyền tải điện khổng lồ, sở hữu đội xe điện lớn nhất toàn cầu, và triển khai điện mặt trời, điện gió với tốc độ vượt xa phần còn lại của thế giới. Nếu làm ngơ trước xu hướng này, Anh sẽ tự đánh mất lợi thế.
Đây không chỉ là câu chuyện giảm khí thải, mà còn là vấn đề kinh tế. Ấn Độ, Thụy Điển, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác đều nhận ra tương lai thuộc về điện - nền tảng cho một nền kinh tế hiệu quả và là chìa khóa sức mạnh kinh tế trong nhiều thập kỷ tới. Anh cần đứng trong hàng ngũ những quốc gia điện mới này.
Điện sạch không chỉ hợp lý về kinh tế mà còn cải thiện chất lượng sống cho người dân - từ nhà ở ấm áp, không khí trong lành, việc làm mới, cho đến quyền tự chủ về năng lượng. Vì thế, trong năm qua, tôi đã nhận nhiệm vụ đặt nền móng để Anh dẫn đầu cuộc đua toàn cầu với mục tiêu “năng lượng sạch vào năm 2030”.
Chúng tôi đã phê duyệt các dự án năng lượng sạch đủ cấp điện cho hơn 2 triệu hộ gia đình; Thu hút hơn 50 tỷ bảng đầu tư tư nhân vào ngành năng lượng sạch; Hỗ trợ điện hạt nhân quy mô lớn, ký thỏa thuận hàng tỷ bảng cho dự án Sizewell C - dự kiến cung cấp điện sạch cho khoảng 6 triệu hộ, tạo 10.000 việc làm khi thi công cao điểm; Cùng lúc, chúng tôi triển khai các dự án thu giữ carbon đầu tiên ở Anh và lên kế hoạch cải tạo hàng triệu ngôi nhà bằng công nghệ sạch để giảm hóa đơn cho cả chủ nhà và người thuê.
Đây là những quyết sách táo bạo, cần thiết để tái công nghiệp hóa nước Anh. Trong nhiều thập kỷ tới, chúng ta sẽ sống dựa vào điện - và cần hành động ngay từ bây giờ.
Tuần vừa rồi, vòng đấu thầu năng lượng tái tạo thường niên đã chính thức mở. Chương trình “Hợp đồng chênh lệch” đã chứng minh hiệu quả của Anh trong việc bảo đảm nguồn năng lượng sạch, tạo việc làm, thúc đẩy kinh tế địa phương và thu hút đầu tư.
Lấy ví dụ như dự án Hornsea Two - được hỗ trợ từ chương trình năng lượng sạch, hiện cung cấp điện cho hơn 1,4 triệu hộ gia đình và tạo 600 việc làm ở các khu vực như Grimsby và Hull. Còn trang trại điện gió ngoài khơi Sofia ở Biển Bắc dự kiến sẽ đóng góp 760 triệu bảng cho nền kinh tế Anh, trong đó Yorkshire và Humber hưởng tới 181 triệu bảng.
Những dự án quy mô lớn như vậy chính là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đó là lý do vì sao đầu tư vào năng lượng sạch lại quan trọng đến thế. Mục tiêu của chúng tôi là khởi đầu một kỷ nguyên mới - nơi gió và mặt trời của Anh cung cấp nguồn điện dồi dào, giá rẻ, giúp giảm chi phí năng lượng, tạo việc làm và mang lại lợi thế cạnh tranh toàn cầu.
Anh đang có lợi thế đi trước trong cuộc đua năng lượng sạch, nhưng nếu không duy trì - thậm chí vượt - tốc độ triển khai so với các quốc gia khác, chúng ta có thể bỏ lỡ cơ hội để những ngành công nghiệp tương lai phát triển ngay tại quê nhà.
Chúng ta đang sở hữu mọi ưu thế: Kỹ thuật hàng đầu thế giới, kinh nghiệm dày dạn trong năng lượng tái tạo và những nguồn tài nguyên thiên nhiên tuyệt vời để khai thác điện. Với định hướng rõ ràng từ sứ mệnh “năng lượng sạch”, chúng tôi muốn củng cố niềm tin và cam kết đầu tư của các ngành công nghiệp xanh vào nước Anh.
Đây sẽ là chương tiếp theo trong câu chuyện công nghiệp của quốc gia. Quy mô đầu tư này sẽ mở ra cơ hội kinh tế mới cho các cộng đồng ở xứ Wales, Teesside, Norfolk và vùng Humber; tạo thêm việc làm cho ngành năng lượng ở Scotland khi nguồn dầu khí dần cạn kiệt. Đầu tư hạ tầng điện quy mô lớn sẽ giúp năng lượng tái tạo và điện hạt nhân phát huy tối đa tiềm năng, giảm hóa đơn điện cho hộ gia đình và doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo Anh không còn bị phụ thuộc vào thị trường khí đốt toàn cầu đầy biến động.
Cách đây hai thế kỷ, việc Anh đón nhận than đá và máy hơi nước đã tạo nên cuộc cách mạng công nghiệp, định hình thế giới hiện đại, dựa trên năng lượng nội địa và công nghệ đột phá. Giờ đây, bước sang năm 2025, cơ hội kinh tế lớn nhất của thế kỷ lại nằm ở năng lượng sạch.
Càng đưa nhiều nguồn năng lượng tái tạo và hạt nhân vào lưới điện, chúng ta càng nhanh chóng thay thế khí đốt nhập khẩu, giảm ảnh hưởng của giá năng lượng toàn cầu. Càng sớm điện khí hóa sưởi ấm, làm mát, giao thông và khai thác, chúng ta càng khai thác tốt hơn nguồn năng lượng sẵn có trong nước.
Những “quốc gia điện” hàng đầu thế giới đều đã chọn con đường gió, mặt trời và hạt nhân. Anh cũng phải đi con đường đó. Chúng ta không thể đứng ngoài nhìn để rồi thấy các nước khác gặt hái lợi ích.
Nh.Thạch
AFP