Áp lực chọn ngành, chọn trường với học sinh lớp 12 ngoại thành TP.HCM

2 giờ trướcBài gốc

Quyết định cho tương lai của các em chịu tác động đồng thời từ năng lực cá nhân, điều kiện kinh tế gia đình và sự thiếu hụt thông tin hướng nghiệp.

Áp lực từ lựa chọn cá nhân và hoàn cảnh gia đình

Những tháng cuối năm học, không khí học tập tại nhiều trường trung học phổ thông ở khu vực ngoại thành trở nên căng thẳng hơn khi học sinh lớp 12 vừa phải ôn thi tốt nghiệp, vừa phải đưa ra quyết định quan trọng về con đường sau phổ thông.

Với nhiều em, việc chọn ngành, chọn trường không đơn thuần là câu chuyện đam mê mà còn gắn chặt với khả năng tài chính của gia đình và kỳ vọng của phụ huynh.

Học sinh trường Nguyễn Thượng Hiền (TP.HCM) trong ngày khai trường - Ảnh: Nguyễn Tuyết

Là học sinh lớp 12 tại một trường trung học phổ thông ở xã Bình Chánh, em N.T.M. cho biết bản thân gặp nhiều áp lực khi sở thích cá nhân chưa trùng với định hướng của gia đình. Theo M., em yêu thích các ngành liên quan đến thiết kế, sáng tạo, nhưng cha mẹ lại mong muốn em theo học những ngành được cho là ổn định, dễ xin việc.

“Em lo nếu chọn theo ý mình thì gia đình phải gánh thêm chi phí, còn nếu chọn theo mong muốn của ba mẹ thì em sợ không theo nổi lâu dài”, M. chia sẻ. Sự giằng co này khiến em và nhiều bạn cùng trang lứa luôn trong trạng thái lo lắng.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận thông tin hướng nghiệp của học sinh ngoại thành còn hạn chế. Em T.Q.H., học sinh lớp 12 tại xã Củ Chi, cho biết phần lớn thông tin về ngành học và trường học em tìm hiểu qua mạng xã hội hoặc nghe từ bạn bè, người quen.

“Thông tin rất nhiều nhưng khó biết đâu là chính xác, đâu là phù hợp với khả năng của mình. Em sợ chọn nhầm ngành rồi sau này phải bỏ dở”, H. nói. Sự thiếu vắng các kênh tư vấn trực tiếp, đáng tin cậy khiến không ít học sinh cảm thấy hoang mang trước quá nhiều lựa chọn.

Ở góc độ phụ huynh, áp lực cũng hiện hữu khi phải cân nhắc giữa mong muốn của con và khả năng kinh tế của gia đình. Bà L.T.H. - phụ huynh có con học lớp 12 tại xã Hóc Môn - cho biết, gia đình bà làm lao động tự do, thu nhập không ổn định nên rất lo lắng về chi phí học tập kéo dài.

Học sinh trường Hàn Thuyên (TP.HCM) - Ảnh: Nguyễn Tuyết

“Tôi không cấm con học ngành mình thích, nhưng cũng phải tính đến chuyện ra trường có việc làm hay không. Gia đình sợ con học xong mà vẫn thất nghiệp thì rất khó khăn”, bà H. bày tỏ. Chính những lo lắng này khiến nhiều phụ huynh có xu hướng định hướng con em theo các ngành được cho là an toàn, dù chưa chắc phù hợp với năng lực thực tế của học sinh.

Vai trò của nhà trường và bài toán hướng nghiệp

Từ góc nhìn của giáo viên, áp lực chọn ngành, chọn trường của học sinh lớp 12 ngoại thành là vấn đề kéo dài nhiều năm. Một giáo viên chủ nhiệm lớp 12 tại xã Hiệp Phước cho biết nhiều học sinh học lực không kém nhưng lại thiếu kỹ năng tự đánh giá bản thân và thiếu thông tin về thị trường lao động.

Theo giáo viên này, số tiết hướng nghiệp trong chương trình học còn ít, chủ yếu mang tính giới thiệu chung, chưa đủ để tư vấn sâu cho từng trường hợp cụ thể. “Mỗi lớp có hơn 40 học sinh, hoàn cảnh và năng lực rất khác nhau, giáo viên khó có thể tư vấn kỹ cho từng em trong thời gian hạn chế”, giáo viên này cho biết.

Áp lực tâm lý của học sinh còn đến từ sự so sánh với bạn bè. Trong môi trường học đường, việc bàn luận về trường top, ngành có điểm chuẩn cao diễn ra thường xuyên, vô hình trung tạo ra tâm lý tự ti đối với những học sinh có học lực trung bình hoặc điều kiện kinh tế khó khăn.

Một số em cho rằng nếu không đậu đại học sẽ bị đánh giá là thất bại, dù các con đường như học nghề, cao đẳng hoặc đi làm sớm vẫn là những lựa chọn phù hợp và cần thiết cho xã hội.

Tiến sĩ Mai Đức Toàn - Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường Đại học Gia Định - cho rằng: việc học đúng ngành, chọn đúng trường có ý nghĩa quyết định đối với quá trình học tập và phát triển nghề nghiệp của người học. Theo ông, lựa chọn phù hợp không chỉ giúp sinh viên phát huy tối đa năng lực cá nhân mà còn tạo nền tảng cho một con đường sự nghiệp bền vững.

Ngược lại, nếu lựa chọn sai ngành hoặc sai môi trường đào tạo, sinh viên dễ đánh mất động lực học tập và gặp nhiều khó khăn khi gia nhập thị trường lao động. Vì vậy, quá trình chọn ngành, chọn trường cần được cân nhắc kỹ lưỡng trên cơ sở hài hòa giữa sở thích cá nhân, năng lực học tập, nhu cầu nhân lực của thị trường và chất lượng đào tạo của cơ sở giáo dục.

Học sinh trường Thanh Bình (TP.HCM) trong giờ thực hành - Ảnh: Nguyễn Tuyết

Cũng theo Tiến sĩ Mai Đức Toàn, để đưa ra quyết định phù hợp, người học cần chủ động nhìn nhận rõ điểm mạnh, điểm yếu, sở thích và các giá trị sống của bản thân. Việc tự trả lời những câu hỏi như bản thân có thế mạnh ở lĩnh vực nào, thực sự yêu thích công việc gì và mong muốn trở thành ai trong vài năm tới sẽ giúp học sinh định hình rõ hơn lộ trình học tập và hướng phát triển nghề nghiệp trong tương lai.

Nhiều giáo viên cho rằng để giảm áp lực cho học sinh, cần thay đổi cách tiếp cận trong công tác hướng nghiệp, đặc biệt tại các trường ngoại thành. Việc phân luồng sau trung học phổ thông cần được truyền thông rõ ràng, giúp học sinh và phụ huynh hiểu rằng đại học không phải con đường duy nhất.

Một giáo viên phụ trách tư vấn hướng nghiệp tại xã Bình Chánh nhận định khi học sinh được cung cấp đầy đủ thông tin, hiểu rõ năng lực bản thân và nhận được sự đồng hành của gia đình, các em sẽ tự tin hơn trong việc đưa ra lựa chọn.

Áp lực chọn ngành, chọn trường của học sinh lớp 12 tại các quận, huyện ngoại thành TP.HCM phản ánh những thách thức trong công tác hướng nghiệp và sự chênh lệch về điều kiện tiếp cận thông tin giáo dục.

Việc tháo gỡ áp lực này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và các cơ quan quản lý, nhằm tạo điều kiện để học sinh lựa chọn con đường phù hợp, thực tế và bền vững cho tương lai.

Sau khi TP.HCM mở rộng địa giới và thực hiện mô hình chính quyền hai cấp từ ngày 1.7.2025, cơ cấu mạng lưới giáo dục tại thành phố có những điều chỉnh nhất định nhằm phù hợp với thay đổi hành chính và giảm chồng chéo trong quản lý. Nhiều trường học đã cập nhật lại tên, địa chỉ theo đơn vị hành chính mới để thuận tiện trong giao dịch, liên lạc giữa phụ huynh, học sinh và nhà trường.

Nguyễn Tuyết

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ap-luc-chon-nganh-chon-truong-voi-hoc-sinh-lop-12-ngoai-thanh-tp-hcm-243000.html