Áp lực chồng chất lên nền kinh tế toàn cầu

một ngày trướcBài gốc

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh áp mức thuế đối ứng mới tại Nhà Trắng, ngày 2/4/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Vòng thuế quan mới nhất của Mỹ được công bố ngày 2/4 sẽ tiếp tục làm suy yếu nền kinh tế thế giới, vốn đang chật vật phục hồi trong bối cảnh lạm phát tăng vọt hậu đại dịch, gánh nặng nợ nần chồng chất và bất ổn do xung đột địa chính trị.

Nguy cơ phá hủy trật tự thương mại tự do toàn cầu

Tùy vào cách hành động của Tổng thống Donald Trump và các nhà lãnh đạo thế giới, đây có thể là bước ngoặt đối với hệ thống kinh tế toàn cầu, vốn lâu nay vẫn xem sức mạnh và sự ổn định của Mỹ là điều hiển nhiên.

Ông Takahide Kiuchi, nhà kinh tế trưởng tại Viện Nghiên cứu Nomura, cảnh báo rằng chính sách thuế quan của ông Trump có nguy cơ phá hủy trật tự thương mại tự do toàn cầu mà Mỹ đã dẫn dắt từ sau Thế chiến thứ hai. Tuy nhiên, trong những tháng tới, tác động dễ thấy nhất sẽ là việc giá hàng hóa tăng do thuế mới, từ đó làm giảm nhu cầu tiêu dùng trên toàn cầu.

Ông Antonio Fatas, chuyên gia kinh tế vĩ mô tại trường kinh doanh INSEAD (Pháp), nhận định rằng nền kinh tế Mỹ và toàn cầu đang dần trở nên kém hiệu quả hơn, bất ổn hơn và có thể dẫn đến suy thoái toàn cầu.

Phát biểu tại Vườn Hồng của Nhà Trắng, ông Trump cho biết ông sẽ áp dụng mức thuế cơ bản 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu và mức thuế đối ứng đối với một số đối tác thương mại, trong đó có 34% đối với Trung Quốc và 20% đối với Liên minh châu Âu (EU). Mức thuế 25% đối với ô tô và phụ tùng ô tô đã được xác nhận trước đó. Ông Trump cho biết các mức thuế này sẽ giúp Mỹ lấy lại những năng lực sản xuất quan trọng về mặt chiến lược.

Ông Olu Sonola, trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế Mỹ tại Fitch Ratings, cho biết theo các khoản thuế toàn cầu mới do ông Trump áp đặt, mức thuế của Mỹ đối với tất cả hàng nhập khẩu đã tăng lên 22% - mức cao nhất kể từ khoảng năm 1910 - từ mức chỉ 2,5% vào năm 2024. Ông Sonola nhận định đây là một bước ngoặt, không chỉ đối với nền kinh tế Mỹ mà còn đối với nền kinh tế toàn cầu và nhiều quốc gia có thể sẽ rơi vào suy thoái.

Tuy nhiên, tác động đối với các nền kinh tế sẽ khác nhau rất nhiều, do mức chênh lệch về thuế rất lớn, dao động từ 10% đối với Anh đến 49% đối với Campuchia.

Nếu cuộc chiến thương mại lan rộng, các nước sản xuất như Trung Quốc sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề hơn, khi phải tìm kiếm thị trường mới trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng toàn cầu suy giảm. Hơn nữa, nếu chính sách thuế đẩy Mỹ vào suy thoái, các nước đang phát triển sẽ gánh chịu hậu quả nghiêm trọng, bởi kinh tế của họ gắn chặt với nền kinh tế lớn nhất thế giới. Giáo sư Barry Eichengreen, chuyên ngành kinh tế và chính trị tại Đại học California, Berkeley, nhận định: "Những gì xảy ra ở Mỹ không chỉ ảnh hưởng đến nước Mỹ. Nền kinh tế Mỹ quá lớn và có quan hệ mật thiết với phần còn lại của thế giới thông qua thương mại và dòng vốn, nên không thể nào thế giới không bị ảnh hưởng".

Một “thế giới đảo ngược”

Ngày 2/4/2025, thị trường chứng khoán Mỹ đã chứng kiến xu thế giảm điểm bao trùm ngay sau khi Tổng thống Donald Trump công bố áp thuế chiết khấu đối ứng nhằm vào hàng chục đối tác thương mại.. Ảnh: TTXVN phát

Thuế quan cũng có khả năng cao sẽ gây tác động lan tỏa rộng tới các nhà hoạch định chính sách tại các ngân hàng trung ương và chính phủ.

Việc đứt gãy chuỗi cung ứng có thể dẫn đến lạm phát toàn cầu vượt mức 2% - mục tiêu mà các ngân hàng trung ương hiện coi là có thể kiểm soát được. Điều này sẽ làm phức tạp thêm các quyết định của Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ). Họ có thể sẽ phải đối mặt với áp lực tăng lãi suất để chống lạm phát, trong khi các ngân hàng trung ương lớn khác lại đang cân nhắc việc giảm lãi suất. Và nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Nhật Bản cũng đang chịu ảnh hưởng từ thuế quan của Mỹ.

Các nước xuất khẩu nhiều ô tô như Nhật Bản, bị đánh thuế đối ứng 24%, và Hàn Quốc, bị áp thuế suất 25%, đã báo hiệu kế hoạch thực hiện các biện pháp khẩn cấp để hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi mức thuế cao hơn của Mỹ.

Tăng trưởng sản lượng yếu hơn sẽ khiến các chính phủ càng thêm khó khăn trước khối nợ công kỷ lục 318.000 tỷ USD trên toàn thế giới và tìm nguồn ngân sách cho các ưu tiên như quốc phòng, ứng phó biến đổi khí hậu và phúc lợi xã hội.

Và điều gì sẽ xảy ra nếu thuế quan không mang lại mục tiêu mà ông Trump vẫn khẳng định. Đó là khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất trong nước, nhất là khi Mỹ đang đối mặt với tình trạng thiếu lao động trong bối cảnh gần như đạt toàn dụng việc làm?

Một số người cho rằng ông Trump sẽ tìm cách khác để xóa bỏ thâm hụt thương mại toàn cầu của Mỹ, ví dụ như yêu cầu các nước khác tham gia tái cân bằng tỷ giá hối đoái theo hướng có lợi cho các nhà xuất khẩu Mỹ.

Bà Freya Beamish, nhà kinh tế trưởng tại công ty chiến lược đầu tư TS Lombard, dự đoán rằng ông Trump sẽ tiếp tục đưa ra những biện pháp ngày càng rủi ro hơn để đối phó với sức mạnh bền vững của đồng USD. Những động thái như vậy có thể đe dọa vị thế đặc quyền của đồng USD với tư cách là đồng tiền dự trữ được ưa chuộng trên thế giới.

Tuy nhiên, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde ngày 2/4 đã phát biểu tại một sự kiện ở Ireland (Ai-len) rằng châu Âu cần phải hành động ngay bây giờ và đẩy nhanh các cải cách kinh tế để cạnh tranh trong điều kiện mà bà gọi là "thế giới đảo ngược". Bà giải thích, trong kỷ nguyên hậu Chiến tranh Lạnh với lạm phát thấp và thương mại phát triển trong một nền kinh tế toàn cầu mở, mọi người đều được hưởng lợi từ Mỹ, khi đó có lập trường cam kết với một trật tự đa phương, dựa trên luật lệ. Tuy nhiên, bà cho biết: “Ngày nay, chúng ta phải đối mặt với sự đóng cửa, phân mảnh và bất ổn".

Khánh Ly (Theo Reuters)

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/ap-luc-chong-chat-len-nen-kinh-te-toan-cau/368623.html