Công chức Phòng Kinh tế xã Đồng Tiến tuyên truyền cho người dân đồng thuận triển khai GPMB Dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng Khu Công nghiệp Thăng Long Thanh Hóa (giai đoạn 1).
Nhiệm vụ tăng, nhân lực mỏng
Phòng kinh tế (đối với xã) và phòng kinh tế - hạ tầng và đô thị (đối với phường) hiện được phân cấp tới 93 nhiệm vụ, từ xây dựng, giao thông, đất đai, công thương, nông nghiệp đến tài chính - kế hoạch... Với biên chế trung bình 8 người, mỗi công chức hiện đang đảm nhiệm từ 7 đến 10 nhóm nhiệm vụ, mỗi nhóm gồm nhiều đầu việc chi tiết, phức tạp; trong đó có nhiều nhiệm vụ được chuyển về từ các sở, ngành và huyện, thị xã, thành phố trước đây.
Phường Tân Dân chỉ có 7 công chức phụ trách các đầu việc nhưng hàng tuần vẫn phải luân phiên hỗ trợ bộ phận một cửa do cán bộ lĩnh vực địa chính của trung tâm phục vụ hành chính công còn thiếu. Anh Lê Đăng Hải, công chức phòng kinh tế - hạ tầng và đô thị, chia sẻ: “Khối lượng công việc hiện nay đang quá tải. Trong chiến dịch 90 ngày đêm làm giàu, làm sạch dữ liệu đất đai, số lượng hồ sơ thủ tục liên quan tăng vọt, hàng ngày chúng tôi phải luân phiên tiếp nhận hồ sơ để kịp tiến độ xử lý thủ tục hành chính cho người dân".
Theo Phó Chủ tịch UBND phường Đậu Văn Đồng, cho biết: "Từ khi vận hành bộ máy chính quyền mới, đa phần cán bộ công chức phải làm việc cả ngày nghỉ, thậm chí mang việc về nhà làm để kịp tiến độ. Một số cán bộ lớn tuổi, không theo kịp áp lực đã xin nghỉ chế độ. Với cán bộ có chuyên môn, đặc biệt là cán bộ trẻ, xã tiếp tục động viên cập nhật kiến thức, nỗ lực hoàn thành chất lượng, tiến độ công việc được giao".
Đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, Nghị định số 151/2025/NĐ-CP phân cấp nhiều nhiệm vụ quan trọng trong lĩnh vực này cho cấp xã, khiến khối lượng công việc tăng đột biến. Tại xã Đồng Tiến, cùng với đảm nhận khối lượng công việc chuyên môn quản lý nhà nước, trong năm nay địa phương thực hiện giải phóng mặt bằng (GPMB) hơn 100ha cho 2 dự án quan trọng là: Dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng Khu Công nghiệp Thăng Long Thanh Hóa (giai đoạn 1) và Dự án Khu dân cư mới phía Tây Bắc đường tỉnh 517. Trưởng phòng Kinh tế xã Đồng Tiến Lê Đình Sang, cho biết: “Số lượng biên chế thiếu, chuyên môn chưa phù hợp khiến 3 công chức địa chính - xây dựng làm việc quá tải; một cán bộ hiện phải phụ trách 7 đến 8 đầu mục công việc. Cùng lúc thực hiện nhiệm vụ GPMB, cán bộ địa chính còn phải xử lý các công việc quản lý nhà nước thường xuyên; đặc biệt tình trạng tranh chấp đất đai nhiều, có ngày địa phương tiếp nhận 3 đến 4 đơn, làm ảnh hưởng đáng kể đến thời gian xử lý những nhiệm vụ khác".
Tại phường Trúc Lâm, áp lực công việc trên lĩnh vực đất đai còn nặng nề hơn bởi địa phương tiếp nhận tới 32 dự án, gồm 29 dự án chuyển tiếp và 3 dự án mới, với tổng diện tích khoảng 500ha cần GPMB. Biên chế 9 người không đủ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, UBND phường đã phải huy động cán bộ Đảng ủy hỗ trợ kiểm đếm hiện trạng đất đai, vật kiến trúc; đồng thời ký hợp đồng với cán bộ Ban Quản lý dự án khu vực Nghi Sơn để thực hiện nhiệm vụ GPMB.
Cần bổ sung nhân lực chuyên môn sâu
Ngoài thiếu số lượng cán bộ, nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng quá tải công việc trên lĩnh vực kinh tế ở các xã, phường đến từ thiếu hụt nhân lực có chuyên môn sâu ở các lĩnh vực then chốt như đất đai, xây dựng, tài chính, công nghệ thông tin...
Theo rà soát của Sở Nội vụ, nhiều xã, phường đang thiếu hụt nghiêm trọng đội ngũ công chức được đào tạo đúng chuyên ngành. Trên lĩnh vực xây dựng, toàn tỉnh chỉ có 132 công chức chuyên ngành xây dựng - giao thông - thủy lợi làm việc tại 84 xã, phường; 82 đơn vị còn lại hoàn toàn không có cán bộ được đào tạo bài bản. Ở lĩnh vực công nghệ thông tin, chỉ có 78 công chức được đào tạo đúng chuyên ngành; 103 xã, phường chưa bố trí được cán bộ lĩnh vực này. Đáng nói hơn, nhiều công chức có trình độ phù hợp lại đang bố trí tại khối Đảng, MTTQ và đoàn thể, khiến UBND xã - nơi trực tiếp thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước lại thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực đúng chuyên ngành.
Điển hình như trên lĩnh vực công thương vốn đòi hỏi kiến thức chuyên môn rộng và phối hợp liên ngành. Nghị định số 139/2025/NĐ-CP phân cấp cho cấp xã thực hiện 32/39 nhiệm vụ và 22 thủ tục hành chính, bao gồm quản lý cụm công nghiệp, lưu thông hàng hóa, an toàn thực phẩm, kinh doanh khí, bảo vệ người tiêu dùng, an toàn hồ chứa thủy điện, kiểm tra điện... Theo đại diện Sở Công Thương, đây đều là những lĩnh vực mà cán bộ cấp xã trước đây ít khi tham gia trực tiếp, khiến nhiều công chức lúng túng khi tiếp nhận nhiệm vụ mới. Dù ngành đã tổ chức tập huấn, hướng dẫn và giải đáp vướng mắc, nhưng khối lượng nhiệm vụ mới giao xuống cơ sở rất lớn, vượt quá kinh nghiệm thực tế của nhiều công chức mới tiếp nhận nhiệm vụ.
Lĩnh vực đất đai - GPMB cũng là nơi bộc lộ rõ nhất sự thiếu hụt chuyên môn khi hầu hết công chức ở lĩnh vực này là cán bộ địa chính cấp xã cũ và đang kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ. Chủ tịch UBND phường Trúc Lâm Mai Cao Cường nhìn nhận: “3 cán bộ địa chính ở cấp xã cũ chỉ thực hiện được một khâu nhỏ trong quy trình GPMB như xác định nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất; chưa bao giờ thực hiện thẩm định phương án bồi thường, tham mưu ban hành quyết định thu hồi đất, vật kiến trúc... Khối lượng công việc lớn nhưng chuyên môn không phù hợp khiến công tác GPMB trên địa bàn gặp rất nhiều khó khăn, phụ thuộc vào lực lượng đi thuê. Đây cũng là bất cập khi thẩm quyền trong công tác bồi thường, thu hồi đất thuộc UBND cấp xã, nhưng con người lại chưa đáp ứng được nhiệm vụ. Chúng tôi đang kiến nghị tăng cường thêm 18 biên chế theo vị trí việc làm ở cấp xã, đồng thời với chủ trương của Trung ương và của tỉnh trong sắp xếp lại đơn vị sự nghiệp công lập, chúng tôi đề xuất giải thể các ban quản lý dự án khu vực, đưa cán bộ về các xã. Nếu được chấp thuận, đây cũng là giải pháp khả thi giải quyết được yêu cầu cán bộ có chuyên môn phù hợp để thực hiện GPMB".
Cùng với giải pháp tăng cường cán bộ chuyên môn xuống cơ sở, hiện nay Sở Nội vụ đang tham mưu cho UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo các địa phương ưu tiên bố trí công chức có chuyên môn phù hợp về các phòng chuyên môn trực thuộc UBND cấp xã; đồng thời yêu cầu hoàn thành việc rà soát, sắp xếp lại đội ngũ trước ngày 30/11, nhằm bảo đảm bộ máy vận hành đúng yêu cầu của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Song song với đó, cần tiếp tục triển khai linh hoạt các giải pháp điều động, luân chuyển hoặc biệt phái cán bộ có trình độ chuyên môn từ cấp trên về hỗ trợ cơ sở, phù hợp với khối lượng và tính chất công việc của từng xã, phường. Việc tăng cường kịp thời lực lượng cán bộ “đủ tầm - đúng chuyên môn” không chỉ giúp giảm tải áp lực cho đội ngũ tuyến cơ sở, mà còn nâng cao chất lượng tham mưu, xử lý công việc - nhất là những nhiệm vụ phức tạp trong lĩnh vực kinh tế - đất đai - hạ tầng...
Bài và ảnh: Minh Hằng