AUKUS đứng trước khả năng mở rộng sau tín hiệu của Mỹ dành cho Nhật Bản và Hàn Quốc

3 giờ trướcBài gốc

Tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia của Mỹ thăm cảng quân sự Stirling ở Australia ngày 4/8/2023. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Các tín hiệu mới từ Washington đang thúc đẩy tiềm năng mở rộng của khuôn khổ AUKUS, trong bối cảnh Nhật Bản và Hàn Quốc cân nhắc hợp tác sâu hơn với Mỹ về công nghệ tàu ngầm hạt nhân và các lĩnh vực quốc phòng công nghệ cao. Giới phân tích nhận định xu hướng này có thể đưa AUKUS vượt ra khỏi khuôn khổ ba nước Australia, Mỹ và Anh để trở thành mạng lưới an ninh rộng hơn tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Động lực mới xuất hiện sau cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung tại Gyeongju hồi tháng 10, khi Washington đồng ý để Seoul phát triển tàu ngầm hạt nhân. Đây được xem là bước ngoặt quan trọng, đưa Hàn Quốc vào nhóm nhỏ quốc gia được Mỹ hỗ trợ công nghệ hạt nhân trong lĩnh vực quân sự.

Trong khi đó, Nhật Bản bắt đầu xem xét lại năng lực dưới biển. Bộ trưởng Quốc phòng Shinjiro Koizumi cho biết môi trường an ninh xung quanh Nhật Bản ngày càng nghiêm trọng, qua đó đặt ra nhu cầu đánh giá lại lựa chọn giữa tàu ngầm diesel và tàu ngầm hạt nhân. Động thái này được xem là tín hiệu Tokyo đang chuẩn bị nền tảng chính sách cho một quyết định dài hạn.

Cả Tokyo và Seoul chưa thuộc cấu trúc cốt lõi của AUKUS, nhưng đều bày tỏ mong muốn tham gia Trụ cột 2, trụ cột tập trung vào công nghệ quốc phòng tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, tính toán lượng tử, tác chiến mạng và hệ thống không gian. Nhật Bản hiện tham gia các dự án về hệ thống tự hành trên biển và máy bay điều khiển bằng AI, trong khi Hàn Quốc đang thảo luận về hợp tác trong vũ khí siêu vượt âm và ứng dụng lượng tử.

Giới phân tích nhìn nhận quyết định chia sẻ công nghệ hạt nhân quân sự cho Hàn Quốc có thể giúp mở đường cho Nhật Bản, nhưng nhấn mạnh rằng hỗ trợ của Mỹ không phải là điều đương nhiên. Một phần lý do đến từ tính toán công nghiệp khi Chính quyền Tổng thống Trump cho biết Tập đoàn Hanwha sẽ xây dựng tàu ngầm tại một nhà máy ở Philadelphia và Seoul đã cam kết đầu tư lớn vào ngành đóng tàu của Mỹ. Nhật Bản dù sở hữu ngành đóng tàu lớn thứ ba thế giới nhưng chưa đưa ra cam kết tương tự. Các chuyên gia cho rằng những đóng góp cụ thể cho năng lực công nghiệp của Mỹ sẽ giúp củng cố yêu cầu của Tokyo nếu nước này mong muốn tiếp cận công nghệ tương tự.

Bên cạnh yếu tố công nghiệp, Nhật Bản còn phải tuân thủ thỏa thuận hợp tác hạt nhân song phương, theo đó mọi hoạt động làm giàu và tái xử lý vật liệu hạt nhân phục vụ mục đích quân sự đều cần sự chấp thuận của Washington. Điều này khiến Tokyo khó có thể tự triển khai chương trình tàu ngầm hạt nhân.

Tuy vậy, một số chuyên gia nhận định bối cảnh chiến lược đang thay đổi nhanh chóng. Sức ép từ Trung Quốc, Triều Tiên và Nga khiến khả năng Nhật Bản theo đuổi tàu ngầm hạt nhân ngày càng rõ nét hơn. Sự quá tải của lực lượng tàu ngầm Mỹ tại nhiều khu vực cũng khiến Washington có động lực mạnh hơn để khuyến khích các đồng minh tăng cường năng lực tự vệ. Theo giới phân tích, việc Nhật Bản và Hàn Quốc mở rộng năng lực tàu ngầm sẽ tăng hiệu quả răn đe trong khu vực, đồng thời củng cố năng lực phòng thủ tập thể tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Một số chuyên gia nhận định tương lai AUKUS sẽ là một mạng lưới của các quốc gia cùng chí hướng. Tuy nhiên, triển vọng mở rộng AUKUS cũng đi kèm nhiều thách thức. Một số nước Đông Nam Á có thể phản đối việc tàu ngầm hạt nhân của Nhật Bản và Hàn Quốc hoạt động gần vùng biển của họ. Indonesia từng bày tỏ lo ngại về sự hiện diện của tàu ngầm trong khuôn khổ AUKUS tại vùng đặc quyền kinh tế của mình, đề cập nguy cơ chạy đua vũ trang, tác động tới nỗ lực không phổ biến hạt nhân và rủi ro môi trường.

Giới quan sát cho rằng cả Nhật Bản và Hàn Quốc đang chịu áp lực phải chứng minh vai trò đồng minh “hữu ích” đối với Mỹ, đặc biệt khi chiến lược của Washington tập trung củng cố răn đe trong khu vực. Xu hướng hợp tác tàu ngầm hạt nhân vì vậy có thể trở thành một phần trong kiến trúc an ninh đang chuyển dịch nhanh chóng của khu vực Đông Bắc Á.

Hải Trần/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/quan-su/aukus-dung-truoc-kha-nang-mo-rong-sau-tin-hieu-cua-my-danh-cho-nhat-ban-va-han-quoc-20251113133211189.htm