Australia: Đặt quyền lợi của người cao tuổi ở vị trí trung tâm

7 giờ trướcBài gốc

Bước ngoặt lịch sử

Được Quốc hội Australia thông qua vào tháng 11/2024, Luật Chăm sóc người cao tuổi mới của Australia thay thế cho phiên bản luật này năm 1997 và Luật Về ủy ban giám sát chất lượng và an toàn dịch vụ chăm sóc người cao tuổi năm 2018. Đây được coi là bước ngoặt trong lịch sử hơn hai thập kỷ điều hành và quản lý lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi. Trong nhiều năm, hệ thống này vấp phải chỉ trích vì thiếu minh bạch, thiếu nhân lực, chất lượng không đồng đều và nhiều vụ vi phạm quyền lợi người cao tuổi bị báo chí phanh phui. Chính phủ vì thế lựa chọn hướng tiếp cận dựa trên quyền con người, thể hiện quyết tâm xây dựng một hệ thống chăm sóc hiện đại, nhân văn và bền vững.

Điểm then chốt của luật mới là đặt quyền lợi của người cao tuổi làm trung tâm. Theo Bộ Y tế và chăm sóc người khuyết tật, người cao tuổi, người già sẽ được bảo đảm có tiếng nói quyết định trong cuộc sống và dịch vụ chăm sóc của mình. Họ có thể lựa chọn có hay không có người hỗ trợ ra quyết định, được công nhận và tôn trọng bản sắc văn hóa, đời sống tinh thần và giá trị cá nhân. Quan trọng hơn, họ có quyền được tiếp cận thông tin minh bạch và có cơ chế khiếu nại rõ ràng, nhằm bảo vệ khỏi các hành vi vi phạm hoặc chất lượng chăm sóc kém . Đây là những điểm cải tiến đáng chú ý so với luật cũ vốn bị đánh giá là nặng về thủ tục hành chính và chưa thật sự chú trọng nhiều đến yếu tố quyền con người.

Nguồn: Bộ Y tế và chăm sóc người khuyết tật, người cao tuổi Australia

Song song, luật mới còn mang đến nhiều cải tổ về hệ thống. Nổi bật là chương trình Support at Home (Hỗ trợ tại nhà), sẽ thay thế các gói dịch vụ hiện có bằng một hệ thống thống nhất, dễ hiểu và minh bạch hơn. Người cao tuổi và gia đình có thể chọn dịch vụ phù hợp nhu cầu, đồng thời nắm rõ phần hỗ trợ của Chính phủ và chi phí phải chi trả.

Ngoài ra, Ủy ban Giám sát chất lượng và an toàn dịch vụ chăm sóc người cao tuổi được trao thêm quyền hạn: kiểm tra gắt gao hơn, xử phạt mạnh mẽ hơn với các nhà cung cấp vi phạm. Đây là bước đi được giới chuyên gia đánh giá là cần thiết, sau hàng loạt bê bối chất lượng trong thập kỷ qua khiến niềm tin công chúng suy giảm.

Một điểm mới khác là cơ chế “người hỗ trợ đã đăng ký”. Về nguyên tắc, mọi người cao tuổi đều mặc định có khả năng tự quyết định. Tuy nhiên, với những người cần giúp đỡ, họ có quyền chỉ định người hỗ trợ đáng tin cậy để đưa ra và truyền đạt quyết định, nhưng vẫn giữ quyền kiểm soát cuối cùng. Từ 1/11/2025, những người đã đăng ký làm đại diện trong hệ thống My Aged Care, cổng thông tin chính thức về chăm sóc người cao tuổi, sẽ tự động trở thành “người hỗ trợ đã đăng ký”, trừ khi chọn rút khỏi. Cơ chế này được kỳ vọng sẽ vừa tạo thuận lợi, vừa bảo đảm quyền tự chủ cho người cao tuổi.

Luật mới cũng tăng cường bảo vệ cho người tố cáo. Đây là những người phát hiện và phản ánh sai phạm trong hệ thống chăm sóc người cao tuổi. Họ có thể là người cao tuổi, thân nhân, nhân viên chăm sóc, hay bất kỳ cá nhân nào có thông tin liên quan. Luật bảo đảm rằng mọi tố cáo có thể được thực hiện trực tiếp, qua điện thoại hoặc văn bản, thậm chí ẩn danh, gửi đến Ủy ban Giám sát chất lượng và an toàn dịch vụ chăm sóc người cao tuổi, Bộ Y tế và chăm sóc người khuyết tật, người cao tuổi, đơn vị cung cấp dịch vụ, cảnh sát hoặc các tổ chức vận động độc lập. Người tố cáo sẽ được bảo vệ danh tính và được miễn trừ khỏi các hậu quả tiêu cực khi báo cáo sai phạm.

Khoảng lặng cần thiết hay còn rào cản?

Dù được đánh giá tích cực, việc dời thời điểm có hiệu lực của luật từ tháng 7 sang tháng 11/2025 đã gây nhiều ý kiến trái chiều. Bộ Y tế và Chăm sóc người khuyết tật, người cao tuổi khẳng định đây là quyết định cần thiết để hệ thống có khởi đầu vững chắc, tránh áp dụng vội vã khi các quy định phụ trợ chưa hoàn thiện. Chính phủ gọi đây là sự trì hoãn “ngắn hạn nhưng cần thiết”.

Tuy vậy, theo tờ Courier Mail, nhiều nhà cung cấp dịch vụ lo ngại. Họ vốn đã lên kế hoạch theo mốc cũ, nay phải điều chỉnh toàn bộ, kéo theo chi phí hành chính và nhân sự tăng cao. Một số tổ chức cảnh báo rằng nếu không có hướng dẫn cụ thể, việc lùi thời hạn chỉ khiến bất ổn kéo dài. Luật mới không chỉ thay đổi cách quản lý mà còn đòi hỏi cập nhật công nghệ, đào tạo lại nhân viên và xây dựng quy trình nội bộ mới.

Mạng lưới Vận động cho Người cao tuổi (Older Persons Advocacy Network - OPAN) cũng đưa ra cảnh báo. OPAN thừa nhận việc lùi thời hạn giúp ngành chuẩn bị tốt hơn, nhưng đồng thời nhấn mạnh rủi ro thiếu nhân lực, chi phí đào tạo cao và áp lực tài chính với nhà cung cấp. OPAN kêu gọi Chính phủ sớm ban hành hướng dẫn chi tiết và hỗ trợ chuyển đổi, nếu không, luật mới có thể gặp khó khăn ngay từ ngày đầu áp dụng .

Một vấn đề khác là bối cảnh dân số Australia đang già hóa nhanh chóng. Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người trên 65 tuổi ngày càng tăng, kéo theo nhu cầu dịch vụ chăm sóc lớn hơn. Nếu hệ thống không kịp thích ứng, nguy cơ quá tải là điều khó tránh. Luật mới vì thế không chỉ mang ý nghĩa cải cách quản trị mà còn là bước chuẩn bị chiến lược để đối phó với áp lực dân số trong nhiều thập kỷ tới.

Ở tầm quốc tế, luật này phản ánh xu hướng chuyển đổi từ mô hình cung cấp dịch vụ cơ bản sang lấy chăm sóc người cao tuổi làm trung tâm. Nhiều quốc gia phát triển đã coi đây là quyền lợi xã hội, thay vì chỉ là phúc lợi. Với luật mới, Australia đang đặt mình vào nhóm những nước tiên phong trong việc định hình lại cách xã hội đối xử với người cao tuổi.

Thái Anh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/australia-dat-quyen-loi-cua-nguoi-cao-tuoi-o-vi-tri-trung-tam-10387477.html