Australia đứng giữa 'ngã ba đường' trong lĩnh vực AI

7 giờ trướcBài gốc

Australia đang phải lựa chọn trước việc chủ động tạo nên các quy tắc AI, hay tuân theo những luật chơi sẵn có. (Nguồn: The Interpreter)

Bài viết cho biết, AI đang được quảng bá như bước đột phá mới trong quản trị và chiến lược quốc gia. Tuy nhiên, nếu Australia không tự mình xác lập các quy tắc cho công nghệ này, xứ sở chuột túi sẽ trở thành bên tiếp nhận thụ động, theo đó phụ thuộc vào những hệ thống được thiết kế và kiểm soát bởi những nước khác.

Đứng trước bài toán khó

AI không phải là công nghệ trung lập. Cách thức hoạt động của AI phản ánh tư duy, ưu tiên và giá trị của những nhân tố tạo ra công nghệ này, bao gồm các chính phủ và tập đoàn nước ngoài.

Việc Australia nhập khẩu hệ thống AI được xây dựng theo tiêu chuẩn nước ngoài cũng có nghĩa là nước này nhập khẩu các quy tắc liên quan đến quyền riêng tư, quyền tự chủ và kiểm soát. Muốn bảo đảm chủ quyền công nghệ, Australia cần xây dựng các hướng dẫn phát triển và khung quản trị AI của riêng mình, được thiết kế rõ ràng để phản ánh giá trị và lợi ích quốc gia.

Dù vậy, vấn đề không nằm ở việc có nên sử dụng AI hay không, thay vào đó là Australia sẽ vận hành công nghệ này theo quy tắc nào. Nếu các tiêu chuẩn được soạn thảo ở nước ngoài, mọi hệ thống AI hoạt động tại đất nước chuột túi sẽ chịu ràng buộc bởi một “sợi dây vô hình” - hình thức phụ thuộc chiến lược trong thế kỷ số.

Australia không phải là Mỹ, cũng không là Trung Quốc. Quốc gia này không thể dẫn đầu trong sản xuất phần cứng, cũng không thể chi tiêu nhiều tiền để xây dựng mạng lưới drone, vệ tinh hay các hệ thống chiến tranh thuật toán.

Tuy nhiên, Australia vẫn có sự lựa chọn: Đầu tư vào tri thức để xây dựng các tiêu chuẩn về đạo đức, quản trị và khả năng tương tác của AI hoặc chấp nhận sử dụng các chuẩn mực do Mỹ hay Trung Quốc đặt ra. Tính “phù hợp” trong trường hợp này thực chất chỉ là sự phụ thuộc.

Trong lĩnh vực quốc phòng, các nhà hoạch định thường đánh giá năng lực qua số lượng thiết bị hoặc sức mạnh vật chất. Tuy nhiên, AI đã thay đổi khái niệm đó và sức mạnh hiện nay được đo bằng quyền kiểm soát quy trình ra quyết sách.

Australia vẫn đang coi AI như một mặt hàng mua sắm và công cụ tăng cường năng lực. Nếu tiêu chuẩn AI vẫn được tạo dựng bởi nước ngoài, mọi hệ thống AI mà Canberra triển khai sẽ bị kéo bởi sợi dây vô hình của sự lệ thuộc.

Do đó, Australia cần xác lập tiêu chuẩn và quy định về khả năng tương tác trong quốc phòng, khung minh bạch khi áp dụng trong khu vực công, và hàng rào đạo đức để ngăn chặn AI bị lạm dụng, nhằm thao túng công dân hoặc làm suy yếu nền dân chủ.

Nếu làm được điều đó và khiến các quốc gia khác tuân theo, Australia có thể trở thành người định hình tiêu chuẩn, từ đó củng cố quyền lực mềm, tương tự như cách Geneva được coi là trung tâm của luật nhân đạo, hay Brussels là biểu tượng của quản trị quyền riêng tư toàn cầu.

Ngã rẽ nào cho Australia?

Câu hỏi đặt ra là, Australia sẽ chủ động viết nên luật chơi, hay tuân theo luật chơi do nước khác đề ra?

Giới phân tích nhận định, nhiều khả năng Australia có xu hướng lựa chọn con đường dễ dàng, đó là thành lập các ủy ban, viết báo cáo, rồi cuối cùng vẫn mua những gì Mỹ đang sử dụng. Cách làm này có thể được ngụy trang dưới danh nghĩa “thực tế”, nhưng thực chất là sự thiếu dũng cảm trong hoạch định chiến lược.

Có thể thấy, các bộ tiêu chuẩn về AI đang được định hình ngay lúc này tại Washington, Brussels và Bắc Kinh. Nếu Australia không tham gia với lập trường rõ ràng, quốc gia này sẽ trở nên vô hình ngay từ khi mới bắt đầu.

Australia có hai lựa chọn rất rõ ràng, hoặc góp tiếng nói trong việc định hình quy tắc, hoặc mãi là người đi sau, chịu sự chi phối của người khác. Khi các tiêu chuẩn này đã được xác lập, chúng có thể tồn tại hàng chục năm, và thế hệ tương lai của Australia sẽ phải sống trong khuôn khổ mà họ không hề chọn lựa.

Vì vậy, đây không chỉ là câu chuyện về “đón đầu công nghệ” hay “nắm bắt cơ hội”. Đó là câu hỏi về chủ quyền và vị thế. Australia có thể tiếp tục lệ thuộc như trong quá khứ, hoặc có thể tự định nghĩa vai trò trong kỷ nguyên AI.

"AI không phải là xu hướng nhất thời, mà là bản lề chiến lược của tương lai. Những quốc gia tầm trung như Australia chỉ có rất ít cơ hội để ghi tên mình vào luật chơi của thời đại mới", bài báo cho hay.

(theo The Interpreter)

Quang Anh

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/australia-dung-giua-nga-ba-duong-trong-linh-vuc-ai-330521.html