Ba Bể: Hành trình giữ xanh viên ngọc quý giữa đại ngàn

6 giờ trướcBài gốc

Liên kết vùng và tư duy phát triển du lịch trách nhiệm

Nằm giữa những dãy núi đá vôi sừng sững của tỉnh Bắc Kạn, Vườn quốc gia (VQG) Ba Bể từ lâu đã được ví như "lá phổi xanh" của vùng Đông Bắc. Đây không chỉ là danh thắng kỳ vĩ mà còn là "bảo tàng sống" về địa chất và sinh học.

Ba Bể từ lâu đã được ví như "lá phổi xanh" của vùng Đông Bắc.

Với cấu tạo địa chất đặc thù được hình thành từ cách đây hơn 200 triệu năm, hồ Ba Bể nằm ở độ cao khoảng 150m so với mực nước biển, tạo nên một hệ sinh thái đất ngập nước trên núi đá vôi vô cùng độc đáo.

Với các sinh cảnh nước ngọt đa dạng, nơi đây là môi trường sống của hơn 1.200 loài thực vật và hàng trăm loài động vật quý hiếm. Trong đó, nổi bật nhất là loài Voọc đen má trắng, loài linh trưởng cực kỳ nguy cấp có tên trong Sách Đỏ thế giới, hiện lấy những cánh rừng nguyên sinh tại Ba Bể làm nơi trú ngụ cuối cùng.

Với những giá trị đặc biệt đó, hồ Ba Bể đã được công nhận là khu Ramsar thứ 3 của Việt Nam, vùng đất ngập nước có tầm quan trọng toàn cầu, đồng thời là Vườn Di sản ASEAN. Đây là minh chứng rõ nét nhất cho sự kết hợp giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển du lịch bền vững.

Mặt nước hồ Ba Bể tĩnh lặng, trong xanh như ngọc.

Trong dòng chảy của hành trình di sản Việt Bắc, Ba Bể không đứng đơn lẻ. Sự kết nối giữa các địa phương, đặc biệt là với tỉnh Thái Nguyên "cửa ngõ" dẫn vào vùng di sản, đóng vai trò then chốt trong việc định hướng dòng khách và lan tỏa thông điệp bảo tồn.

Việc bảo vệ một hệ sinh thái nhạy cảm như Ba Bể cần một tầm nhìn liên vùng, nơi mà mỗi hành động nhỏ từ cửa ngõ cũng ảnh hưởng đến sự sống còn của vùng lõi di sản.

Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Tùng Lâm - Trưởng phòng Phòng Quản lý Du lịch, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên khẳng định: "Thái Nguyên là điểm dừng chân quan trọng trước khi du khách tiến sâu vào vùng di sản Bắc Kạn. Chúng tôi xác định bảo tồn Ba Bể cũng chính là bảo vệ giá trị chung của du lịch vùng Việt Bắc. Trong các chương trình xúc tiến, chúng tôi luôn lồng ghép thông điệp về du lịch xanh và trách nhiệm với môi trường.

Du khách khi đi qua Thái Nguyên đều được định hướng về việc tôn trọng văn hóa bản địa và giữ gìn vệ sinh môi trường khu Ramsar. Chỉ khi chúng ta liên kết chặt chẽ, 'viên ngọc' Ba Bể mới có thể giữ được vẻ nguyên sơ trước tác động của dòng khách đại trà".

Lực lượng Kiểm lâm sử dụng thiết bị số để quan sát, theo dõi diễn biến các khu vực rừng đặc dụng. Ảnh Đình Văn.

Thực tế, việc bảo tồn không thể tách rời khỏi giáo dục và nâng cao nhận thức. Một hệ sinh thái chỉ được bảo vệ tốt nhất khi cả người làm dịch vụ và người thụ hưởng đều hiểu được giá trị của nó. Việc chuyển dịch từ du lịch thuần túy sang du lịch sinh thái có trách nhiệm đang là hướng đi bền vững mà các tỉnh trong khu vực đang nỗ lực thực hiện.

Điều này không chỉ giúp giảm áp lực lên môi trường lòng hồ mà còn tạo ra những giá trị trải nghiệm sâu sắc hơn cho du khách khi được tìm hiểu về các loài sinh vật đặc hữu như loài Voọc đen má trắng hay hệ thống hang động kỳ ảo.

Sinh kế bền vững chìa khóa để giữ rừng và hồ

Để công tác tuyên truyền bảo tồn không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, chính quyền địa phương huyện Ba Bể đã xác định lấy người dân làm trung tâm. Khi cộng đồng địa phương có sinh kế ổn định và trực tiếp hưởng lợi từ du lịch bền vững, họ sẽ chính là những "vệ binh" trung thành nhất, bảo vệ từng gốc cây, ngọn cỏ của đại ngàn.

Tiếng hát Then của người dân tộc Tày biểu diễn tại vườn quốc gia Ba Bể.

Ông Dương Quang Đạt, Phó chủ tịch UBND xã Ba Bể chia sẻ: "Chúng tôi kiên định với mục tiêu không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng nóng. Quan điểm của địa phương là phát triển du lịch gắn liền với bảo tồn các giá trị của khu Ramsar thế giới. Hiện nay, chính quyền thắt chặt quy hoạch, yêu cầu 100% các cơ sở lưu trú homestay phải đảm bảo hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn trước khi xả ra môi trường.

Chúng tôi cũng thường xuyên tổ chức các đợt ra quân tình nguyện làm sạch lòng hồ, bảo vệ sinh cảnh cho loài Voọc đen má trắng và các loài thủy sinh quý hiếm. Bảo tồn Ba Bể là nhiệm vụ sống còn, bởi mất đi hệ sinh thái này đồng nghĩa với việc mất đi tương lai bền vững của chính người dân địa phương".

Sự thay đổi mạnh mẽ nhất đến từ nhận thức của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng sống xung quanh lòng hồ. Tại các bản du lịch cộng đồng như Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc, người dân đã thay đổi hoàn toàn từ tư duy "khai thác" sang "gìn giữ". Họ hiểu rằng vẻ đẹp nguyên sơ của hồ và rừng chính là tài sản lớn nhất mà họ có thể để lại cho con cháu.

Thác Đầu Đẳng - vườn Quốc gia Ba Bể.

Anh Ma Văn Chúc, một người dân làm du lịch cộng đồng tại bản Pác Ngòi, bộc bạch, ngày trước vì nghèo nên dân bản đôi khi vẫn vào rừng chặt cây hay đánh cá quá mức dưới hồ. Nhưng nay nhờ cán bộ tuyên truyền, ai cũng hiểu hồ Ba Bể là báu vật thế giới.

Hồ có sạch, rừng có xanh, Voọc có chỗ ở thì khách mới đến, người Tày mình mới có thu nhập ổn định. Giờ đây, mỗi người dân trong bản đều là một tuyên truyền viên.

"Chúng tôi tự bảo nhau không dùng túi nilon, không xả rác xuống nước và luôn nhắc nhở du khách giữ gìn sự tĩnh lặng cho rừng già. Giữ rừng, giữ hồ chính là giữ lấy linh hồn của bản làng mình", anh Chúc nói.

Nhà sàn được bảo tồn, điểm dừng chân cho du khách nghỉ ngơi bên hồ.

Cuộc hành trình bảo tồn VQG Ba Bể vẫn còn nhiều thách thức phía trước, từ việc xử lý rác thải nhựa đến áp lực của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, với vị thế là một Vườn Di sản ASEAN và sự đồng lòng từ chính quyền đến người dân, chúng ta có quyền tin tưởng vào một tương lai xanh.

Ba Bể sẽ mãi là một thiên đường sinh thái, một di sản sống động để các thế hệ mai sau vẫn có thể tự hào khi nhắc về vẻ đẹp của vùng đất Việt Bắc anh hùng. Hãy để mỗi bước chân của chúng ta tại đây đều là những bước chân có trách nhiệm, để màu xanh của Ba Bể mãi vĩnh cửu với thời gian.

Nguyên Anh

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/ba-be-hanh-trinh-giu-xanh-vien-ngoc-quy-giua-dai-ngan-192251224083142396.htm