Bác sĩ cảnh báo 'điểm mù' CT: Có thể làm ca cấy ốc tai thất bại

8 giờ trướcBài gốc

Trong phẫu thuật cấy ốc tai điện tử, có những khoảnh khắc mà cả ê kíp mổ phải “nín thở”. Không phải vì máy móc trục trặc hay bệnh nhân diễn tiến bất thường, mà vì phẫu thuật viên đang đứng trước một vùng giải phẫu chỉ rộng vài milimet – nơi mọi sai lệch dù nhỏ nhất cũng có thể dẫn tới biến chứng nặng nề.

Vùng giải phẫu đó mang tên ngách mặt, và ngày càng được giới chuyên môn nhìn nhận như “cổ chai sinh tử” của phẫu thuật cấy ốc tai.

Ngách mặt – không gian nhỏ, rủi ro lớn

Nghe kém tiếp nhận, đặc biệt ở trẻ em, đang là một thách thức y tế cộng đồng âm thầm nhưng dai dẳng. Với tỷ lệ 1–2 trẻ điếc tiếp nhận trên mỗi 1.000 trẻ sinh ra, nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, trẻ có nguy cơ mất “cửa sổ vàng” phát triển ngôn ngữ, kéo theo hệ lụy lâu dài về học tập, tâm lý và hòa nhập xã hội.

Ngách mặt hẹp là một trong các yếu tố khó khăn cho phẫu thuật - Ảnh minh họa

Theo PGS-TS-BS Lê Trần Quang Minh - Giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM - phẫu thuật cấy ốc tai điện tử đã làm thay đổi hoàn toàn tiên lượng của trẻ điếc nặng và điếc sâu: “Cấy ốc tai điện tử không đơn thuần là một cuộc phẫu thuật. Đó là cơ hội để một đứa trẻ bước ra khỏi thế giới im lặng. Nhưng để đạt được kết quả tối ưu, mỗi bước từ chỉ định, chẩn đoán hình ảnh đến kỹ thuật mổ đều phải được tính toán chính xác”.

Tuy nhiên, thực tế lâm sàng cho thấy không phải ca cấy ốc tai nào cũng “thuận buồm xuôi gió”. Nguyên nhân nhiều khi nằm ở chính giải phẫu tai giữa.

Ngách mặt là một vùng giải phẫu thuộc hòm nhĩ sau, được giới hạn bởi dây thần kinh mặt, thừng nhĩ, trụ xương đe và thành sau ống tai ngoài. Đây chính là con đường phẫu thuật viên phải đi qua khi thực hiện mở hòm nhĩ sau để tiếp cận màng cửa sổ tròn.

BSCK2 Nguyễn Quốc Huy - người trực tiếp tham gia nhiều ca cấy ốc tai điện tử - phân tích: “Ngách mặt hẹp, dây thần kinh mặt nằm lệch hoặc góc thừng nhĩ – thần kinh mặt bất lợi sẽ khiến phẫu thuật viên phải đối mặt với nguy cơ kép: vừa khó bộc lộ cửa sổ tròn, vừa tăng nguy cơ tổn thương thần kinh mặt. Đây là lý do vì sao có những ca mổ tưởng chừng đơn giản nhưng lại trở nên rất căng thẳng”.

Trong nhiều năm, việc đánh giá ngách mặt chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân và nhận định chủ quan khi đọc CT Scan. Nghiên cứu lần này đã đưa việc đánh giá đó lên một tầm cao mới – định lượng hóa từng yếu tố giải phẫu.

Những “góc chết” quyết định đường vào cửa sổ tròn

Mới đây, một nghiên cứu của Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM được thực hiện ở 40 bệnh nhân với 50 tai được cấy ốc tai điện tử. Tất cả bệnh nhân đều được chụp CT Scan tai xương thái dương trước mổ và đối chiếu trực tiếp với mức độ bộc lộ màng cửa sổ tròn trong phẫu thuật theo phân loại ST Thomas.

Kết quả cho thấy, độ rộng mở hòm nhĩ sau trung bình khoảng 4 mm. Theo PGS-TS-BS Lê Trần Quang Minh, con số này có ý nghĩa thực hành rất rõ ràng: “Chỉ cần độ rộng mở hòm nhĩ sau giảm xuống dưới một ngưỡng nhất định, phẫu thuật viên sẽ gặp khó khăn đáng kể khi thao tác. CT Scan cho phép chúng tôi nhận diện trước những ca ‘khó’, từ đó có chiến lược tiếp cận phù hợp hơn.”

Không chỉ độ rộng, độ sâu mở hòm nhĩ sau cũng phản ánh lượng xương cần khoan và mức độ khó khăn khi tiếp cận ngách mặt. Nghiên cứu ghi nhận độ sâu trung bình khoảng 2,9mm – một thông số có giá trị tiên lượng rõ rệt.

Một điểm nhấn quan trọng của nghiên cứu là phân tích các góc giải phẫu liên quan đến dây thần kinh mặt và thừng nhĩ. Trong đó, góc gối 2 dây thần kinh mặt và góc thừng nhĩ – thần kinh mặt cho thấy sự biến thiên lớn giữa các bệnh nhân.

BSCK2 Nguyễn Quốc Huy cho biết: “Khi góc thừng nhĩ – thần kinh mặt nhỏ, ngách mặt sẽ trở nên hẹp hơn, làm giảm không gian thao tác. Đây là yếu tố mà nếu không đánh giá kỹ trên CT Scan, phẫu thuật viên rất dễ rơi vào tình huống bị động khi đã vào phòng mổ”.

Đặc biệt, góc tạo bởi thành sau ống tai – màng cửa sổ tròn – đoạn chũm dây thần kinh mặt được chứng minh có liên quan chặt chẽ đến khả năng bộc lộ cửa sổ tròn. Góc càng nhỏ, khả năng bộc lộ loại I càng giảm.

Khi đối chiếu các thông số CT Scan với thực tế phẫu thuật, nhóm nghiên cứu ghi nhận 58% trường hợp đạt bộc lộ cửa sổ tròn loại I, 32% loại IIA và 10% loại IIB. Những ca bộc lộ khó hầu hết đều có các yếu tố bất lợi của ngách mặt đã được nhận diện trước trên CT Scan.

PGS-TS-BS Lê Trần Quang Minh nhấn mạnh: “Điều quan trọng không phải là tránh hoàn toàn ca khó – vì giải phẫu mỗi người là khác nhau – mà là nhận diện trước ca khó. Khi đã biết trước, phẫu thuật viên sẽ chủ động hơn, an toàn hơn cho bệnh nhân”.

Theo các chuyên gia, giá trị lớn nhất của nghiên cứu không chỉ nằm ở kết quả, mà ở thông điệp thực hành lâm sàng. Trong bối cảnh số lượng ca cấy ốc tai điện tử tại Việt Nam ngày càng tăng, việc chuẩn hóa cách đọc và phân tích CT Scan vùng ngách mặt là yêu cầu cấp thiết.

BSCK2 Nguyễn Quốc Huy chia sẻ thêm: “Chúng tôi kỳ vọng nghiên cứu này sẽ giúp các bác sĩ trẻ có một khung tham chiếu rõ ràng hơn khi đọc CT Scan, thay vì chỉ dựa vào cảm giác ‘dễ hay khó’. Khi các yếu tố được lượng hóa, quyết định phẫu thuật sẽ chính xác hơn”.

Sau tất cả, đằng sau những phép đo milimet và những góc độ trên CT Scan là câu chuyện của hàng trăm gia đình đang đặt niềm tin vào y học hiện đại. Mỗi ca cấy ốc tai điện tử thành công không chỉ là một thành tựu kỹ thuật, mà là cơ hội để trẻ được nghe tiếng nói của cha mẹ, được gọi tên thế giới xung quanh.

Như PGS-TS-BS Lê Trần Quang Minh khẳng định: “Trong phẫu thuật cấy ốc tai, không có chi tiết nào là nhỏ. Bởi đôi khi, chính vài milimet trên CT Scan lại quyết định một đứa trẻ có thể bước vào thế giới âm thanh hay không”.

Bình Thuận

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/bac-si-canh-bao-diem-mu-ct-co-the-lam-ca-cay-oc-tai-that-bai-242335.html