Nguyên nhân viêm mũi xoang tái phát thời điểm giao mùa
Xoang mũi là hệ thống hốc rỗng nằm bên trong các xương sọ mặt, với nhiệm vụ làm ẩm và ấm không khí trước khi đi vào phổi, ngoài ra còn có vai trò cộng hưởng âm thanh và làm nhẹ các xương sọ mặt.
Khi niêm mạc mũi xoang tiếp xúc với tác nhân gây viêm như vi khuẩn, virus, nấm... dẫn đến phản ứng tăng xuất tiết dịch viêm trong lòng xoang và phù nề niêm mạc mũi xoang.
Hiện tượng này khiến bít tắc các lỗ thông xoang và ứ đọng dịch viêm trong lòng xoang, gây ra triệu chứng như đau đầu, đau nhức mặt, đau nhức hốc mắt, đau họng, chảy dịch mũi, ngạt mũi, ho.
Viêm xoang là bệnh lý tai mũi họng khá phổ biến, đặc biệt dễ tái phát vào giai đoạn giao mùa. Ảnh: BVCC
Người bệnh thường gặp các triệu chứng điển hình như nghẹt mũi, chảy mũi, đau đầu, chóng mặt, hắt hơi liên tục, dịch mũi chảy xuống họng, ngáy hoặc thở bằng miệng vào ban đêm. Một số trường hợp có thể kèm theo ù tai, cổ họng sưng tấy, gây nhiều phiền toái trong cuộc sống hàng ngày.
BSCKI. Trần Thị Phương Thảo, Chuyên Khoa Tai Mũi Họng thông tin bệnh viêm mũi xoang có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân như virus, vi khuẩn, dị ứng, môi trường sống; ngoài ra còn có các yếu tố nguy cơ như sức đề kháng kém, sự thay đổi các yếu tố môi trường (ô nhiễm không khí, môi trường nóng ẩm...) ảnh hưởng lớn đến cơ chế gây bệnh.
Đặc biệt, bác sĩ nhấn mạnh, thời điểm giao mùa tiềm ẩn nhiều nguy cơ tái phát bệnh bởi các lý do dưới đây:
- Thời tiết thay đổi đột ngột: Thời điểm giao mùa thường khiến nhiệt độ có sự chênh lệch lớn trong ngày. Nhiệt độ thấp vào đêm và sáng sớm, nắng nóng ban ngày tạo ra môi trường thuận lợi cho virus, vi khuẩn và nấm mốc phát triển, cùng yếu tố hệ miễn dịch suy yếu ở một số bệnh nhân dẫn đến viêm mũi xoang cấp tái phát.
- Độ ẩm không khí thay đổi: Thời tiết giao mùa thường có độ ẩm không ổn định, khi rất cao, lúc lại khô hanh. Độ ẩm cao khiến vi khuẩn và nấm mốc phát triển mạnh, độ ẩm thấp gây khô mũi, kích ứng niêm mạc mũi xoang, dẫn đến hiện tượng viêm nhiễm.
- Môi trường ô nhiễm: Không khí ô nhiễm, khói bụi và hóa chất trong không khí cũng là tác nhân gây kích ứng mũi xoang. Ở thời điểm giao mùa, mức độ ô nhiễm có xu hướng gia tăng gây nguy cơ bùng phát viêm mũi xoang.
- Sử dụng máy lạnh không đúng cách: Cuối đông - đầu hạ, nắng nóng tăng dần khiến nhu cầu sử dụng điều hòa nhiều hơn. Khi bật máy lạnh, không khí trong phòng sẽ mất độ ẩm tự nhiên, trở nên quá khô, thân nhiệt giảm gây mất cân bằng sinh nhiệt thích ứng của cơ thể. Đây là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus tấn công gây các bệnh về đường hô hấp và viêm mũi xoang tái phát.
Viêm xoang gây bất tiện trong sinh hoạt và ảnh hưởng đến sức khỏe tai mũi họng.
- Thói quen sử dụng đồ lạnh: Ăn đồ quá lạnh, uống nước đá giải nhiệt thời điểm nắng nóng tăng dần khiến niêm mạc họng bị tổn thương. Đây là cơ hội cho các tác nhân xâm nhập gây viêm họng, từ đó có thể khiến vi khuẩn xâm nhập lên mũi, ảnh hưởng đến các hốc xoang.
Theo các bác sĩ, nếu không điều trị sớm, viêm mũi xoang có thể gây biến chứng như viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm ổ mắt, áp xe mí mắt, giảm thị lực.
Nếu để diễn tiến nặng, viêm xoang có thể biến chứng thành viêm màng não, nhiễm trùng lan rộng hoặc biến chứng phế quản - phổi.
BSCKII Đoàn Trung Hiếu, Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba cho biết người mắc viêm xoang cần được thăm khám và điều trị sớm bởi các bác sĩ chuyên khoa.
“Việc tự ý sử dụng các loại thuốc hoặc áp dụng mẹo truyền miệng có thể khiến bệnh không thuyên giảm mà còn dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm", bác sĩ Hiếu nhấn mạnh.
Theo bác sĩ Hiếu, việc điều trị viêm xoang phụ thuộc vào mức độ bệnh. Các phương pháp thường áp dụng là điều trị nội khoa (kháng sinh khi bị nhiễm trùng) các biện pháp vệ sinh rửa mũi đúng qui cách.
Trong một số trường hợp cần thiết có thể chỉ định phẫu thuật. Nhờ sự tiến bộ của y học hiện nay, phẫu thuật nội soi mũi xoang ít xâm lấn, thời gian hồi phục nhanh, không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt của người bệnh.
Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba đã tiến hành nhiều ca phẫu thuật điều trị viêm xoang cho người bệnh.
Giải pháp kiểm soát triệu chứng viêm mũi xoang hiệu quả
Để kiểm soát triệu chứng viêm mũi xoang cấp tái phát trong thời điểm giao mùa, các bác sĩ chia sẻ một số biện pháp phòng ngừa, kiểm soát bệnh hiệu quả như sau:
1. Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vùng mũi họng
Khi thời tiết trở lạnh vào sáng sớm và đêm, việc giữ ấm cơ thể, đặc biệt vùng cổ, mũi họng là yếu tố quan trọng giúp hạn chế nguy cơ viêm nhiễm. Người dân nên đeo khẩu trang thường xuyên khi đi ngoài đường, đặc biệt vào thời điểm sáng sớm và tối muộn, giữ ấm vùng cổ, mặc áo khoác khi ra ngoài để tránh nhiễm không khí lạnh.
2. Điều chỉnh độ ẩm không khí trong nhà
Duy trì độ ẩm không khí trong phòng ở mức vừa phải, khoảng 40 - 60% giúp hạn chế khô mũi và kích ứng niêm mạc xoang.
Những ngày khô hanh, người dân có thể sử dụng máy tạo độ ẩm, hoặc đặt chậu nước trong phòng để tăng cường độ ẩm. Khi thời tiết trở nên nồm, sử dụng máy hút ẩm để cân bằng độ ẩm là một trong những biện pháp bảo vệ sức khỏe, hạn chế sự xâm nhập của các tác nhân gây hại qua đường hô hấp.
3. Sử dụng máy lạnh đúng cách
Người bệnh có tiền sử viêm mũi xoang sử dụng máy lạnh trong thời điểm nắng nóng không để nhiệt độ quá thấp, nên duy trì nhiệt độ phòng ở mức 26 - 27 độ C. Đặc biệt, người dân không nên thay đổi nhiệt độ máy lạnh đột ngột, không vào phòng máy lạnh ngay sau khi đi ngoài trời nắng và ngược lại, không nên bật điều hòa cả đêm khi thời tiết chưa quá oi nóng và vệ sinh máy lạnh thường xuyên để giữ không khí trong phòng luôn sạch, không bị ô nhiễm bởi bụi mịn.
Sử dụng điều hòa nhiệt độ đúng cách là một giải pháp phòng ngừa viêm xoang tái phát.
4. Vệ sinh mũi, họng hàng ngày
Rửa mũi là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong việc loại bỏ dịch nhầy, bụi bẩn và các tác nhân gây kích ứng ra khỏi mũi xoang. Người dân nên rửa mũi bằng nước muối sinh lý khi có triệu chứng hắt hơi, chảy dịch mũi, ngạt mũi, hoặc sau khi tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.
5. Hạn chế tiếp xúc với các chất gây dị ứng
Nếu có cơ địa dị ứng, người dân cần tránh tiếp xúc với phấn hoa, lông thú cưng, bụi... Khi ra ngoài, nên đeo khẩu trang và sử dụng kính bảo hộ để bảo vệ niêm mạc mũi.
6. Tăng cường sức đề kháng cho cơ thể
Duy trì lối sống lành mạnh với chế độ dinh dưỡng đủ chất, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Ngoài ra, hạn chế ăn đồ lạnh, uống nước đá, tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C trong thời điểm giao mùa như cam, quýt, ổi, bưởi... là phương pháp hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả.
7. Duy trì môi trường sống sạch sẽ
Vệ sinh nhà cửa thường xuyên, lau chùi các bề mặt và sử dụng máy lọc không khí giúp hạn chế sự xâm nhập của bụi bẩn và vi khuẩn, bảo vệ sức khỏe hô hấp, đặc biệt trong thời điểm giao mùa.
Những người có tiền sử viêm xoang cần duy trì môi trường sống sạch sẽ.
8. Tuân thủ tái khám và sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ
Trong trường hợp viêm mũi xoang cấp tái phát và triệu chứng trở nên nghiêm trọng như sốt, đau đầu, đau nhức mặt nhiều, đau nhức hốc mắt, nhìn mờ... người dân cần nhanh chóng thăm khám để được bác sĩ chỉ định điều trị phù hợp.
Đặc biệt, người dân không tự ý mua thuốc về tự điều trị để phòng tránh nguy cơ kháng thuốc. Tuân thủ tái khám và dùng thuốc nghiêm ngặt theo hướng dẫn của bác sĩ giúp kiểm soát triệu chứng bệnh hiệu quả và phòng ngừa tái phát.
Chi Nguyễn