Bác sĩ chỉ ra điều người bệnh hiểu lầm suốt nhiều năm khi chụp CT

2 giờ trướcBài gốc

Khi bác sĩ đã cân nhắc và chỉ định chụp CT nghĩa là lợi ích chẩn đoán vượt xa nguy cơ

TS.BS Nguyễn Ngọc Cương – Trưởng khoa Can thiệp điện quang, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội – cho biết đây là tâm lý phổ biến nhưng phần lớn đến từ hiểu lầm.

Chụp CT: Đừng quá sợ hãi khi có chỉ định chuyên môn

Theo bác sĩ Cương, khi bệnh nhân đến khám và được bác sĩ chuyên khoa chỉ định chụp CT để đánh giá sâu hơn bệnh lý hoặc trong cấp cứu buộc phải chụp, nhiều người lập tức sợ "tia X gây hại cho cơ thể".

"Tuy nhiên, người bệnh không nên lo lắng. Khi bác sĩ đã cân nhắc và chỉ định chụp CT nghĩa là lợi ích chẩn đoán vượt xa nguy cơ. Nếu không thực hiện, người bệnh có thể bỏ lỡ "thời điểm vàng" điều trị", bác sĩ nhấn mạnh. Thực tế, nhiều người hoàn toàn khỏe mạnh đã từng chụp X-quang hoặc CT nhiều lần trong đời mà không ghi nhận ảnh hưởng sức khỏe đáng kể.

TS.BS Nguyễn Ngọc Cương, Trưởng khoa Can thiệp điện quang, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

Các tổ chức quốc tế như Ủy ban Quốc tế về Bảo vệ Bức xạ (ICRP) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khẳng định: Mức liều tia X trong chẩn đoán hình ảnh hiện nay thấp hơn rất nhiều so với ngưỡng gây hại. Nguy cơ chỉ tăng lên khi chiếu xạ liều cao, liên tục trong thời gian dài – điều này hầu như không xảy ra trong thực hành y khoa thông thường.

Tia X có nguy hiểm không?

Bác sĩ Cương phân tích: Tia X bản chất là bức xạ ion hóa, vì vậy hoàn toàn có thể gây tổn thương DNA nếu liều lượng đủ lớn. Với phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, khuyến cáo quốc tế rõ ràng: Hạn chế tối đa X-quang và CT vì bào thai rất nhạy cảm với bức xạ. Nếu bắt buộc phải chụp, các bác sĩ sẽ áp dụng biện pháp che chắn hoặc lựa chọn phương pháp thay thế.

Tuy nhiên, điều quan trọng là hiểu đúng về "mức liều". Một lần chụp CT trong chẩn đoán thông thường không đủ lớn để gây dị tật hay ung thư. Nguy cơ chỉ tăng khi phơi nhiễm lặp lại nhiều lần, với liều tích lũy cao – thường gặp ở các môi trường bức xạ nghề nghiệp, không phải ở bệnh nhân.

Trong cấp cứu, việc trì hoãn chụp CT đôi khi còn nguy hiểm hơn nhiều so với nguy cơ bức xạ. Bác sĩ Cương dẫn ví dụ: "Một bệnh nhân chấn thương nặng, xác định không mang thai. Nếu không chụp CT, tổn thương có thể bị bỏ sót, gây hậu quả nặng nề như chảy máu não, vỡ tạng… Trong tình huống này, chụp CT là bắt buộc".

Các hướng dẫn của Bộ Y tế cũng nhấn mạnh: Chẩn đoán hình ảnh sử dụng tia X chỉ được chỉ định khi thật sự cần thiết và phải đảm bảo nguyên tắc "liều thấp nhất có thể nhưng đạt hiệu quả chẩn đoán cao nhất".

Thuốc cản quang: Có nên lo lắng?

Một câu hỏi thường gặp nữa là: "Tiêm thuốc cản quang khi chụp CT có nguy hiểm không?"

Theo TS.BS Nguyễn Ngọc Cương, tỷ lệ phản ứng với thuốc cản quang hiện rất thấp, chủ yếu là phản ứng nhẹ như nóng bừng, buồn nôn, nổi mẩn thoáng qua. Phản ứng nặng như sốc phản vệ có thể xảy ra nhưng hiếm, và các bệnh viện tuyến trung ương đều có quy trình xử trí chuẩn.

Điều quan trọng nhất là bệnh nhân phải thông báo cho bác sĩ nếu từng có tiền sử dị ứng nặng, hen phế quản, bệnh thận hoặc đang dùng thuốc điều trị tuyến giáp. Với người khỏe mạnh, khi có chỉ định chụp CT có tiêm thuốc cản quang, người bệnh nên tuân thủ hướng dẫn.

Theo WHO, chẩn đoán hình ảnh là một trong những thành tựu quan trọng nhất của y học hiện đại, giúp phát hiện sớm ung thư, đột quỵ, tổn thương nội tạng, nhiễm trùng nặng… Tỷ lệ tử vong trong cấp cứu giảm mạnh phần lớn nhờ vào CT scan.

"Quan trọng nhất là đừng tự suy đoán. Nếu bác sĩ đã cân nhắc và chỉ định, nghĩa là lợi ích lớn hơn nguy cơ. Không nên vì sợ hãi mà từ chối chẩn đoán, dẫn tới bỏ lỡ cơ hội điều trị", bác sĩ Cương khuyến cáo.

Thùy Dung

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/bac-si-chi-ra-dieu-nguoi-benh-hieu-lam-suot-nhieu-nam-khi-chup-ct-238251127180709198.htm