Bài toán tăng giá trị cho gạo Việt

2 giờ trướcBài gốc

Giá trị giảm

10 tháng năm 2025, những địa phương trọng điểm như An Giang, Đồng Tháp, Tây Ninh, tín hiệu sụt giảm giá trị xuất khẩu đang tạo áp lực lớn, buộc ngành hàng này phải chuyển hướng nhanh và quyết liệt hơn. Hiện nông dân tỉnh An Giang vẫn miệt mài với ruộng đồng, tất tả gieo - gặt, nhưng khi tất toán vụ mùa thì chẳng lời bao nhiêu.

Ông Lưu Văn Tuấn, ngụ xã Châu Phong ví von: “Sản xuất lúa bây giờ giống tiền cũ đổi tiền mới, lấy công làm lời. Tôi mong Nhà nước sớm có giải pháp phối hợp doanh nghiệp ổn định đầu ra để mỗi vụ lúa thật sự là mùa no ấm hơn”.

Sản lượng gạo duy trì ổn định nhưng giá trị lại giảm. Ảnh: MINH HIỂN

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 10 tháng năm 2025, cả nước xuất khẩu hơn 6,8 triệu tấn gạo, đạt 3,5 tỷ USD, giảm 19,9% về giá trị và 1,9% về lượng so với cùng kỳ năm 2024. Giá xuất khẩu bình quân đạt 510,81 USD/tấn, giảm 18,3% so cùng kỳ. Xu hướng giảm giá thể hiện rõ theo chu kỳ như quý I/2025 là giai đoạn giảm mạnh nhất, chỉ 522 USD/tấn. Từ tháng 4, giá phục hồi nhưng chậm, không đủ kéo kim ngạch cải thiện. Tháng 9, xuất khẩu đạt 466.800 tấn, mang về 232,38 triệu USD, tiếp tục phản ánh mức giá thấp (497,8 USD/tấn) và nhu cầu yếu.

Năm 2025 cũng chứng kiến biến động lớn ở các thị trường chủ lực. Philippines chiếm 41 - 44% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam, tạm ngừng nhập khẩu từ ngày 1/9/2025 và chỉ gia hạn thêm 60 ngày nữa, khiến giá trị xuất khẩu sang thị trường này giảm 16,4% dù vẫn là khách hàng lớn nhất. Ngược lại, nhiều thị trường châu Phi tăng mạnh, như Ghana tăng 58,6%; Bờ Biển Ngà tăng 95,5%; Bangladesh tăng tới 164,7 lần. Tuy nhiên, mức giá nhập khẩu ở các thị trường này thấp, không đủ bù phần hụt từ Philippines.

Trong khi đó, Malaysia giảm tới 55,1%, cho thấy thị trường gạo Việt Nam đang phân hóa rõ rệt. “Dù có thị trường thay thế, nhưng giá thấp khiến tổng giá trị không cải thiện. Sự phụ thuộc quá lớn vào Philippines vẫn là điểm nghẽn của ngành hàng lúa gạo hiện nay”, ông Trần Văn Nam - thương nhân xuất khẩu gạo xã Hội An nhận định.

Cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế là nguyên nhân chính khiến giá gạo Việt giảm. Sau thời gian hạn chế xuất khẩu, Ấn Độ quay lại thị trường với lượng dự trữ lớn, tạo áp lực đè giá mạnh. “Trong cuộc đua giá, Ấn Độ trở lại sau thời gian tạm ngưng xuất khẩu, còn Thái Lan cũng duy trì mức giá thấp nhất trong 9 năm qua nhờ nguồn cung dồi dào. Những yếu tố này khiến giá gạo tẻ thường, mặt hàng chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam giảm mạnh theo”, ông Nam phân tích. Song song đó, hoạt động giao dịch toàn cầu chậm lại do người mua kỳ vọng giá còn giảm. Doanh nghiệp trong nước vì thế cũng khó ký hợp đồng mới dù nguồn cung ổn định.

Cạnh tranh, giá bị đè nặng

Tại đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là An Giang, giá lúa nguyên liệu vẫn ở mức ổn định, nhưng sức mua yếu. Cụ thể, lúa Nàng Hoa 9 có giá 6.000 - 6.200 đồng/kg; OM 18 từ 5.800 - 6.000 đồng/kg; IR 50404 từ 5.000 - 5.200 đồng/kg. “Giá lúa hiện nay, nghe nói thì ổn, nhưng thực tế khi ra ruộng thì trầm lắng lắm. Nhiều thương lái đến xem rồi lại thôi, kho lớn hạn chế thu mua. Giá không giảm nhưng đầu ra yếu, nông dân và doanh nghiệp đều bị áp lực”, ông Trịnh Văn Dứt - Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Tân Phú A1, xã Tân An chia sẻ.

Ở nhóm gạo nguyên liệu xuất khẩu, giá vẫn khá tốt: OM 5451, OM 380, IR 504 dao động 7.800 - 8.250 đồng/kg, cho thấy nhu cầu chế biến phục vụ xuất khẩu vẫn có, nhưng không mạnh như trước. Là 1 trong 3 tỉnh xuất khẩu gạo lớn nhất đồng bằng sông Cửu Long, An Giang chịu tác động rõ rệt từ xu hướng giảm giá trị. Báo cáo của Sở Công thương cho thấy, sản lượng xay xát 10 tháng năm 2025 đạt hơn 4,1 triệu tấn (tăng 7,2%), nhưng kim ngạch xuất khẩu nông sản chỉ khoảng 281 triệu USD, trong đó mặt hàng gạo giảm mạnh do thị trường Philippines tạm ngưng nhập.

Các doanh nghiệp như Tập đoàn Lộc Trời, Angimex, Gentraco, Nam Việt Rice đang tích cực chuyển hướng sang gạo chất lượng cao, mở rộng thị trường châu Phi, Trung Đông và một số quốc gia khác. Theo bà Trần Thị Lệ Giang - thương nhân xuất khẩu gạo tại xã Hội An, giá giảm mạnh không chỉ do cạnh tranh từ Ấn Độ, Thái Lan mà còn vì cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam vẫn lệ thuộc gạo tẻ thường, chi phí logistics cao và thiếu hợp đồng dài hạn khiến doanh nghiệp dễ bị động.

Để giữ vững thị phần, An Giang nói riêng và đồng bằng sông Cửu Long nói chung cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường, nâng chất lượng gạo thơm, gạo hữu cơ, chuẩn hóa vùng nguyên liệu theo tiêu chuẩn SRP, tăng cường chế biến sâu và xây dựng thương hiệu gạo mạnh.

Sự trái ngược giữa sản lượng tăng nhưng giá trị giảm trong 10 tháng năm 2025 là lời cảnh báo cho ngành lúa gạo Việt Nam, đó là không thể mãi dựa vào ưu thế sản lượng. Hạt gạo Việt nói chung, hạt gạo của nông dân An Giang nói riêng cần bước sang giai đoạn mới, lấy chất lượng làm hàng đầu, đồng thời nhanh chóng đa dạng hóa thị trường và phát triển theo hướng bền vững, có thương hiệu, để hạt gạo từ cánh đồng An Giang, Đồng Tháp, Tây Ninh không chỉ mang vị ngọt phù sa mà còn mang giá trị xứng tầm trên thị trường thế giới.

MINH HIỂN

Nguồn An Giang : https://baoangiang.com.vn/bai-toan-tang-gia-tri-cho-gao-viet-a466356.html