Những con đường bê tông, trường học khang trang và tiếng cồng chiêng ngân vang giữa đại ngàn là minh chứng sống động cho hành trình nông thôn mới bừng sáng.
Chính quyền hai cấp mở cánh cửa gần dân
Sau khi được thành lập từ việc sáp nhập các đơn vị hành chính cũ gồm Đông Xuân, Yên Bình, Yên Trung và một phần Tiến Xuân, Thạch Hòa, địa phương mở ra một không gian phát triển mới, đồng bộ hơn và rộng lớn hơn. Trong hành trình đó, cải cách hành chính, chuyển đổi số và bảo tồn văn hóa dân tộc được xem là những trụ cột để Yên Xuân vững bước.
Lãnh đạo địa phương kiểm tra mô hình nông thôn mới ở xã Yên Xuân.
Triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp giúp bộ máy hành chính của xã vận hành tinh gọn, linh hoạt, đẩy nhanh hiệu quả phục vụ nhân dân. Hơn 2.300 hồ sơ được xử lý đúng hạn chỉ trong tháng 9 vừa qua là một minh chứng cho nỗ lực ấy.
Điểm đáng chú ý là Yên Xuân đặt người dân ở vị trí trung tâm phục vụ. Cán bộ trực sẵn tại bộ phận "một cửa", hướng dẫn người dân thao tác trên dịch vụ công trực tuyến. 24 tổ công nghệ số được thành lập ở từng thôn, với sự tham gia của cả đồng bào Mường, trở thành "cầu nối số" giúp người dân tiếp cận tiện ích hành chính hiện đại.
"Nếu trước đây, người dân phải đi lại nhiều lần để xin giấy tờ, thì nay chỉ cần ngồi tại nhà vẫn có thể hoàn thành thủ tục. Sự thay đổi này góp phần củng cố niềm tin của người dân vào chính quyền, tạo động lực mới trên hành trình xây dựng nông thôn mới", anh Nguyễn Xuân Huấn (Yên Xuân, Hà Nội) chia sẻ.
Không chỉ vậy, diện mạo nông thôn mới đổi thay khi con đường bê tông nối dài về từng thôn, từng nhà đã thay thế lối đất đỏ lầy lội năm xưa. Trường học được đầu tư khang trang, học sinh học tập trong những phòng học hiện đại; trạm y tế được nâng cấp, đáp ứng tốt nhu cầu chăm sóc sức khỏe.
Nhân dân đóng góp hơn 4.500m² đất, 15 tỷ đồng và hàng nghìn ngày công để chung tay xây dựng nông thôn mới, đánh dấu sự đồng thuận, đồng lòng cao độ giữa chính quyền và người dân.
Nhờ đó, tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2020-2025 đạt 11,6%/năm, thu nhập bình quân đầu người năm 2025 hướng tới 83 triệu đồng. Con số ấy không chỉ phản ánh nỗ lực kinh tế mà còn là biểu hiện của chất lượng cuộc sống được cải thiện rõ rệt.
Xã có 52 sản phẩm OCOP, trong đó 50 sản phẩm đạt 4 sao, khẳng định lợi thế đặc trưng của địa phương. Công tác quản lý, bảo vệ và trồng mới rừng được chú trọng, với hơn 55.000 cây xanh được trồng trong nhiệm kỳ 2021 - 2025.
Trong bối cảnh công nghiệp hóa đang lan tỏa mạnh mẽ đến nông thôn, Yên Xuân đặc biệt coi trọng việc bảo tồn văn hóa dân tộc Mường chiếm 65% dân số toàn xã. Văn hóa được xác định là nền tảng tinh thần, là nguồn lực phát triển bền vững.
Xã đã đầu tư hơn 200 triệu đồng để thành lập và duy trì 29 đội cồng chiêng, xây mới 4 nhà văn hóa và nâng cấp 9 nhà văn hóa thôn. Mỗi nhịp chiêng, mỗi lễ hội không chỉ hồi sinh những giá trị xưa mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ biết yêu và tự hào về bản sắc dân tộc mình.
Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" đạt kết quả nổi bật với 94% gia đình văn hóa, 100% thôn, cơ quan đạt chuẩn văn hóa, trở thành điểm tựa cho cộng đồng thêm gắn kết.
Văn hóa đi cùng phát triển kinh tế hướng đến du lịch sinh thái bền vững
Các món ăn mang đậm bản sắc văn hóa của xã Yên Xuân.
Từ vốn văn hóa phong phú, Yên Xuân đang từng bước khai thác tiềm năng du lịch trải nghiệm: nghề dệt thổ cẩm, ẩm thực truyền thống, hệ thống nhà sàn, lễ hội Mường… tạo điều kiện để hình thành sản phẩm du lịch đặc trưng gắn với sản phẩm OCOP, dịch vụ thương mại và sinh thái.
Du khách đến đây không chỉ được tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên rừng núi, hồ suối mà còn lắng nghe tiếng cồng chiêng vang giữa đại ngàn, cảm nhận sự giao hòa giữa hiện đại và truyền thống.
Bà Lê Thị Thư, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Cồng chiêng thôn 2 Yên Bình (Yên Xuân) chia sẻ: "Bà con Mường chúng tôi được tạo điều kiện để giữ gìn bản sắc, được hỗ trợ cồng chiêng và có nhà văn hóa mới để sinh hoạt".
Ông Đinh Như Môn (Yên Xuân, Hà Nội) xúc động cho hay: "Yên Xuân thay đổi từng ngày, đời sống bà con khấm khá hơn, văn hóa được tôn trọng, an ninh giữ vững. Chắc chắn tương lai, quê hương sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn nữa".
Giai đoạn 2025-2030, Yên Xuân đặt mục tiêu tiếp tục phát huy sức mạnh đại đoàn kết, phát triển kinh tế theo hướng dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm truyền thống và đẩy mạnh chuyển đổi số trong sản xuất.
Địa phương hướng đến xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu theo hướng sinh thái, thân thiện môi trường, giữ gìn cảnh quan tự nhiên cùng các di sản văn hóa.
Chia sẻ về chặng đường phát triển của xã Yên Xuân trong nhiệm kỳ vừa qua, Bí thư Chi bộ thôn 6 Tiến Xuân, bà Đặng Thị Chút nhấn mạnh: "Tôi đánh giá rất cao sự gần dân, sát dân, lắng nghe ý kiến nhân dân của lãnh đạo xã. Chính nhờ sự sâu sát này mà các nghị quyết của Đảng bộ thực sự được đưa vào cuộc sống, phát huy hiệu quả rõ rệt. Đây là nền tảng để Yên Xuân thay đổi toàn diện như hôm nay, kinh tế khởi sắc, hạ tầng khang trang, đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt, an ninh - quốc phòng được giữ vững, văn hóa - xã hội chuyển biến tích cực".
Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Yên Xuân Mạc Đình Minh cho biết, nhiệm kỳ 2025 - 2030, xã Yên Xuân phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, đổi mới, chủ động, sáng tạo, khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế. Cơ cấu kinh tế của xã Yên Xuân phát triển theo hướng thương mại, dịch vụ - công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp - nông lâm nghiệp, thủy sản; tranh thủ nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại; đẩy mạnh phát triển văn hóa - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.
Theo Bí thư Đảng ủy xã Yên Xuân, kế thừa kết quả và các bài học kinh nghiệm của nhiệm kỳ trước, phát huy lợi thế của địa phương, định hướng phát triển khu vực phía Tây Thủ đô, xã hướng tới phát triển đô thị bền vững theo hướng sinh thái, thân thiện môi trường. Giữ gìn không gian cảnh quan, hồ, suối, rừng núi tự nhiên; bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử địa phương. Xã tập trung tăng giá trị thương mại, dịch vụ, nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của sản phẩm truyền thống; đẩy mạnh phát triển kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển nhanh và bền vững.
"Nhiệm kỳ 2025 - 2030 không chỉ là dấu mốc quan trọng với địa phương, mà còn là lời khẳng định quyết tâm của chính quyền và nhân dân trong việc xây dựng xã Yên Xuân giàu đẹp, văn minh, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, cùng Thủ đô và cả nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới", Chủ tịch HĐND xã Yên Xuân Mạc Đình Minh nhấn mạnh.
Phó Chánh Văn phòng chuyên trách Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội Ngọ Văn Ngôn cho biết: Thành phố đang triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm phát triển gắn với bản sắc. Trong đó, ưu tiên đầu tư hạ tầng thiết yếu, nâng cao chất lượng dịch vụ giáo dục, y tế, nước sạch, giao thông nông thôn; hỗ trợ phát triển nông nghiệp sạch, sản phẩm OCOP; thúc đẩy du lịch cộng đồng dựa trên giá trị bản địa.
Các địa phương cũng tăng cường phát huy vai trò của hội, đoàn thể, nhất là phụ nữ, trong bảo tồn và phát huy văn hóa dân gian. Bà Đoàn Thị Thịnh, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã Yên Xuân nhấn mạnh: "Phụ nữ là lực lượng nòng cốt trong gìn giữ truyền thống. Chúng tôi đẩy mạnh các nhóm phụ nữ dân tộc gắn với ẩm thực, may mặc và biểu diễn nghệ thuật dân gian, vừa bảo tồn văn hóa vừa tạo sản phẩm phục vụ du lịch".
Trong tương lai gần, khi tuyến cao tốc Hòa Lạc - Hòa Bình kéo dài và đường sắt đô thị số 5 đi vào hoạt động, giao thông thuận lợi sẽ thúc đẩy du lịch và giao thương, mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ. Nếu giữ vững bản sắc văn hóa, kết hợp với quy hoạch phát triển hợp lý, vùng đất này hoàn toàn có thể trở thành điểm đến nổi bật của du lịch Thủ đô, thu hút khách trong và ngoài nước.
Xây dựng nông thôn mới ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số Hà Nội vì thế không chỉ là quá trình nâng cấp hạ tầng hay tăng thu nhập, mà còn là hành trình bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong bối cảnh hội nhập. Đó là cách để vùng đất vừa phát triển hiện đại, văn minh, vừa giữ được hồn cốt ngàn đời - nền tảng cho sự phát triển bền vững trong tương lai.
Lê Tươi