Bản sắc truyền thống là yếu tố hàng đầu

4 giờ trướcBài gốc

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn (Hải Phòng)

Gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn 2025 vừa diễn ra tại Hải Phòng, bên cạnh các yếu tố đảm bảo văn minh, an toàn, không bạo lực, lễ hội chú trọng mục tiêu gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Theo Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ VHTTDL), trong nhiều năm qua, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn luôn là một hoạt động văn hóa trọng điểm, có sức thu hút lớn với người dân địa phương và đông đảo du khách. Mỗi mùa lễ hội, các yếu tố đảm bảo văn minh, an toàn, phòng chống bạo lực, phản cảm… luôn được cơ quan quản lý và chính quyền địa phương lưu ý, chỉ đạo sát sao.

Với người dân miền biển Đồ Sơn, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn được tổ chức nhằm tưởng nhớ công ơn của các vị thần, duy trì kỷ cương làng xã, cầu nguyện cho “nhân khang, vật thịnh”, khẳng định tinh thần đoàn kết, duy trì ý thức cộng đồng. Trong quan niệm cổ xưa, nếu trâu làng nào thắng trận trong lễ hội, năm ấy, cả làng sẽ gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hòa, mọi người bình yên trong suốt hành trình đi biển. Một ý nghĩa tốt đẹp khác nữa là dù thắng hay thua, sau khi kết thúc lễ hội, các trâu đều được mổ thịt tế lễ trời đất, cầu mùa màng thuận hòa.

Là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong nhiều năm liên tục, Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn không chỉ nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống mà còn là sản phẩm văn hóa thu hút khách du lịch, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa xã hội. Việc tổ chức lễ hội cũng nhằm đánh giá những chuyển biến tích cực sau một thời gian khôi phục và phát triển, rút ra bài học kinh nghiệm, giải pháp nhằm duy trì, bảo tồn, phát triển lễ hội.

Việc duy trì, gìn giữ các giá trị truyền thống chính là yếu tố trọng tâm trong xây dựng môi trường văn hóa của cộng đồng miền biển Đồ Sơn mà lễ hội chọi trâu là một đại diện tiêu biểu. Các bậc cao niên nắm giữ, trao truyền những giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội cho biết, nhiều năm qua, hội chọi trâu Đồ Sơn đã tạo sức hút đối với hàng ngàn du khách ở nhiều tỉnh thành. Đồng thời, là dịp tiếp tục bảo tồn, giữ gìn các giá trị văn hóa đặc sắc. Mùa lễ hội năm 2025, công tác chuẩn bị và tổ chức hoạt động văn hóa trọng điểm này đã được triển khai với quy mô lớn, đặc biệt chú trọng yếu tố đảm bảo an toàn, văn minh, phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc. Bên cạnh các kháp đấu kịch tính, BTC cũng duy trì tổ chức nhiều nghi lễ truyền thống như: Lễ dâng hương và thượng cờ khai hội tại đền Nghè, đền Nam Hải Thần Vương; lễ rước nước tại đền Nghè; lễ Thần linh; lễ Tống Thần…

Cùng phần lễ trang trọng là phần hội sôi động, thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân và du khách. Năm nay, lễ hội có 16 trâu tham gia. Các “ông trâu” đều phải trải qua việc kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt nhằm đảm bảo an toàn, vệ sinh thực phẩm và phòng chống dịch bệnh. Đặc biệt, các đợt kiểm tra sức khỏe, thể trạng và tính an toàn của 16 trâu tham gia nhằm loại bỏ trâu hung dữ, có phương án thay thế kịp thời, bảo đảm lễ hội diễn ra an toàn, văn minh. Một điểm mới của lễ hội 2025 là kế hoạch cụ thể về vệ sinh an toàn thực phẩm và phòng chống dịch bệnh trước, trong và sau lễ hội. Theo đó, tiêu chí đảm bảo vệ sinh, an toàn và các yếu tố văn minh trong hoạt động giết mổ, bán thịt trâu chọi được đặc biệt quan tâm.

Năm 2025 đánh dấu lần đầu tiên Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn được tổ chức sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính. Lễ hội không chỉ là dịp để người dân và du khách thưởng thức những trận đấu hấp dẫn mà còn là cơ hội để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đặc sắc, tạo sự kết nối cộng đồng và nâng cao tinh thần thượng võ của người dân miền biển.

Môi trường văn hóa trong lễ hội

Từ những giá trị truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ, vấn đề xây dựng môi trường văn hóa trong lễ hội trở thành yếu tố then chốt để bảo đảm lễ hội diễn ra văn minh, an toàn và đúng với bản chất văn hóa của cộng đồng.

Gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đẩy lùi bạo lực cùng các yếu tố phản cảm đã khiến cho không gian và môi trường văn hóa trong các lễ hội ngày càng đi vào nề nếp. Những lễ hội “điểm nóng”, nổi cộm từng khiến dư luận bức xúc trước đây, nay đã từng bước được chấn chỉnh, những tiêu cực, phản cảm dần được dẹp bỏ, đẩy lùi. Đặc biệt, nhận thức của người dân trong thực hiện các quy định về nếp sống văn minh trong lễ hội ngày càng chuyển biến tích cực, tôn vinh văn hóa truyền thống, đẩy lùi vi phạm về thực hiện nếp sống văn minh trong lễ hội. Theo Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện, những chuyển biến này là kết quả của sự vào cuộc thường xuyên, liên tục, bền bỉ gạn đục khơi trong, cho thấy hiệu quả của công tác quản lý nhà nước.

Ngay từ đầu các mùa lễ hội, Ban Bí thư, Chính phủ, Bộ VHTTDL, Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện đã liên tục ban hành các công văn chỉ đạo tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội. Công tác dự báo lượng du khách, đặc biệt với những lễ hội lớn, trọng điểm và kéo dài nhiều ngày được triển khai sớm. Từ dự báo tình hình cũng như diễn biến tại các lễ hội trong nhiều năm, Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện cùng với các đơn vị chức năng thuộc Bộ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc các địa phương trong quản lý, tổ chức lễ hội. Những địa chỉ từng là “điểm nóng” như hội Phết Hiền Quan, lễ hội cướp Phết Bàn Giản, lễ hội chọi trâu Hải Lựu, lễ hội Đền Sóc, lễ Khai ấn đền Trần… qua từng năm đã có những chuyển biến tích cực, dần khẳng định vị trí là những sinh hoạt văn hóa quan trọng trong cộng đồng, hướng người dân đến những giá trị chân - thiện - mỹ.

Bên cạnh đó, những mùa lễ hội gần đây, các tỉnh, thành phố cũng đã chủ động đưa ra các phương án, ban hành kế hoạch tổng thể cho các hoạt động lễ hội và chỉ đạo trực tiếp các cấp chính quyền xây dựng kịch bản, kế hoạch, trong đó đưa ra nhiều phương án quản lý khả thi. Với nhiều giải pháp quyết liệt, đồng bộ, bức tranh lễ hội đã phác họa một diện mạo văn minh, lành mạnh, không xô bồ. Vui ở phần hội, trang trọng trong phần lễ, du khách cảm nhận được giá trị hướng tới của các lễ hội chính là bản sắc văn hóa truyền thống - yếu tố cốt lõi trong xây dựng môi trường văn hóa cơ sở.

Lưu giữ và bảo quản ký ức các gia đình liệt sĩ tại làng Nhiếp ảnh Lai Xá

Bảo tàng Hà Nội phối hợp với Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ mới đây tổ chức hội thảo với chủ đề “Nâng cao năng lực về bảo quản các bộ sưu tập ảnh”. Đây là phần quan trọng trong dự án “Lưu giữ và bảo quản ký ức 50 năm sau chiến tranh Đông Dương tại làng Nhiếp ảnh Lai Xá”. Dự án được thực hiện tại làng Nhiếp ảnh Lai Xá, xã Hoài Đức, TP Hà Nội, nhằm nghiên cứu, bảo tồn, chuyển giao công nghệ trong công tác bảo quản hiện vật bảo tàng, đặc biệt là hiện vật giấy, tư liệu phim ảnh.

Chuỗi hoạt động được triển khai gồm: Hội thảo, tập huấn chuyển giao kỹ thuật bảo quản. Tại đây, những kinh nghiệm lưu giữ, bảo quản các kỷ vật chất liệu giấy, ảnh đang được lưu giữ trong cộng đồng làng Lai Xá được chia sẻ bởi chuyên gia bảo quản đến từ Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ.

Giám đốc Bảo tàng Hà Nội Nguyễn Tiến Đà cho biết, mục tiêu của hội thảo nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng thực hành trong công tác bảo tồn tư liệu ảnh tại các bảo tàng, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị của di sản tư liệu, một phần ký ức quý giá của dân tộc. Tại hội thảo, học viên của các bảo tàng cùng chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi các kỹ năng, kỹ thuật trong khâu bảo quản, lưu trữ hiện vật và công tác trưng bày để bảo đảm tính hấp dẫn, phục vụ công chúng.

PHƯƠNG THẢO

MINH NGỌC

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/van-hoa/ban-sac-truyen-thong-la-yeu-to-hang-dau-175911.html