Bao giờ Hà Nội hết ô nhiễm?

2 giờ trướcBài gốc

Sáng 3/12, Hà Nội tiếp tục xuất hiện trong bảng xếp hạng "những thành phố ô nhiễm nhất thế giới", theo ứng dụng IQAir. Lúc 11h, thủ đô xếp ở vị trí thứ 4, một kết quả "không ai mong muốn".

Trong bốn ngày liên tiếp, số liệu quan trắc cho thấy Hà Nội luôn nằm trong nhóm dẫn đầu về mức ô nhiễm. Nhiều khu vực nội thành như Hoàn Kiếm, Thanh Xuân, Lê Duẩn, Tây Hồ, Vĩnh Tuy xuất hiện chỉ số ở mức đỏ sẫm, có hại cho sức khỏe.

Thực tế một tuần qua, bầu không khí Hà Nội luôn mờ mịt vì bụi mịn, khiến đời sống và giao thông của người dân bị xáo trộn.

"Thủ phạm"

Cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) nhận định ô nhiễm không khí có tính quy luật mùa vụ, thường kéo dài từ tháng 10 đến tháng 4, tập trung tại các điểm mật độ giao thông cao và nhiều cơ sở sản xuất.

Các nguồn gây ô nhiễm chủ yếu gồm: phát thải công nghiệp, giao thông vận tải, hoạt động sản xuất nông nghiệp, đốt rác thải sinh hoạt ở nhiều địa phương và bụi từ các công trình xây dựng. Ngoài ra, làng nghề tái chế vốn được xem là nguồn phát thải lớn vẫn chưa có con số đóng góp cụ thể.

Đồng quan điểm, TS. Dương Hoàng Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam nhấn mạnh số lượng ôtô, xe máy gia tăng và việc kiểm soát khí thải còn lỏng lẻo, đồng thời chưa có hành động đủ mạnh để giảm bụi từ xây dựng.

Bản đồ chất lượng không khí Hà Nội "đỏ rực" ngày 3/12. Ảnh: IQAir.

Trong khi đó, thời tiết không phải nguyên nhân gây ô nhiễm, nhưng là yếu tố làm tăng mức độ.

Hà Nội đang trải qua đợt rét khô với nhiệt độ ngày dao động 19-25 độ C, đêm và sáng sớm xuống 12-14 độ C. Sự chênh lệch lớn giữa ngày và đêm, cùng hiện tượng nghịch nhiệt, đã làm bụi mịn khó khuếch tán khiến ô nhiễm kéo dài.

"Đây là một trong những lý do khiến Hà Nội thường xuyên nằm trong danh sách các thành phố ô nhiễm nhất vào cuối năm và đầu năm", ông Tùng nói.

Theo ông Tùng, ngoài nguồn gây ô nhiễm nội đô, Hà Nội còn chịu tác động mạnh từ các tỉnh lân cận như Bắc Ninh, Hưng Yên, Ninh Bình, nơi tập trung làng nghề tái chế và nhiều cơ sở sản xuất nhỏ sử dụng công nghệ lạc hậu. Những hoạt động cuối năm như vận chuyển vật liệu xây dựng càng làm trầm trọng ô nhiễm.

Hà Nội chìm trong làn không khí đục ngầu do ô nhiễm và bụi mịn, sáng 2/12. Ảnh: Đinh Hà.

Khó "bắt bệnh"

Tại tọa đàm về "Cải thiện chất lượng môi trường không khí đô thị" được tổ chức tại Hà Nội vào cuối tháng 11, PGS.TS Lý Bích Thủy, Trường Hóa và Khoa học sự sống, Đại học Bách khoa Hà Nội, nhận định thiếu dữ liệu chi tiết khiến việc "bắt bệnh" ô nhiễm còn hạn chế.

Hiện đã có bức tranh tổng thể nhưng thiếu các chỉ số chi tiết phân theo nguồn, như mức đóng góp từ xe máy, ôtô hay từng loại cơ sở sản xuất. Chuyên gia đề xuất số hóa, ứng dụng công nghệ để thu thập dữ liệu nguồn phát thải làm cơ sở xây dựng quy chuẩn và giải pháp phù hợp.

Hà Nội chìm trong ô nhiễm không khí từ sáng đến đêm. Ảnh: Đinh Hà, Trần Hiền.

Chuyên gia dẫn chứng bài học từ Trung Quốc. Từng là một trong những thành phố ô nhiễm nhất thế giới, Bắc Kinh đã đạt được những bước tiến đáng kể khi cắt giảm 89% mức độ ô nhiễm không khí trong một thập kỷ.

Trung Quốc đã triển khai đồng bộ các giải pháp chống ô nhiễm không khí dựa trên xác định nguồn thải chính xác, sử dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, xây dựng bản đồ phát thải và áp dụng chế tài nghiêm khắc. Việc tiếp cận theo vùng thay vì theo địa giới hành chính giúp xử lý hiệu quả vấn đề ô nhiễm lan truyền.

Đây được xem là mô hình Việt Nam có thể tham khảo, đặc biệt với tính chất liên vùng của ô nhiễm tại khu vực Hà Nội và phụ cận.

Bao giờ hết ô nhiễm?

Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Lê Hoài Nam cho biết ô nhiễm bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội và các tỉnh Đồng bằng sông Hồng tiếp tục ở mức cao. Năm 2024 từng ghi nhận 4 đợt ô nhiễm kéo dài, bụi mịn trung bình năm vượt khoảng 2 lần quy chuẩn.

Sau đại dịch Covid-19, các hoạt động giao thông, xây dựng, sản xuất phục hồi mạnh khiến ô nhiễm quay lại với mức độ nghiêm trọng hơn.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trình Thủ tướng lộ trình siết chặt khí thải ôtô và xe máy, với các mốc kiểm soát chặt hơn tại Hà Nội và TP.HCM giai đoạn 2027-2028. Trong đó, Hà Nội được đề xuất ưu tiên tổng kiểm kê khí thải toàn thành phố trước năm 2026, xây dựng vùng phát thải thấp, ban hành quy trình kỹ thuật quản lý chất thải và tập trung nguồn lực cho các điểm nóng ô nhiễm.

Mật độ phương tiện tại Hà Nội. Ảnh: Đinh Hà.

Hà Nội vốn đối mặt áp lực đặc thù từ mật độ phương tiện cao, hoạt động xây dựng dày đặc và thời tiết mùa đông bất lợi. Nhiều hành vi từng được kiểm soát như đốt rơm rạ, đốt than tổ ong nay tái xuất hiện, đồng thời kêu gọi phối hợp liên tỉnh để kiểm soát nguồn thải xuyên biên giới hành chính.

Trong bối cảnh đó, Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Mạnh Quyền vừa ký ban hành công văn yêu cầu các sở, ngành và UBND phường, xã triển khai loạt biện pháp cấp bách nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí trên địa bàn.

Không khí đặc quánh khiến nhiều người đi đường cảm thấy khó chịu. Ảnh: Trần Hiền.

Hà Nội khuyến cáo người dân, nhất là người già, trẻ em và người có bệnh nền, hạn chế hoạt động ngoài trời khi chỉ số ô nhiễm không khí ở mức cao. Các cơ sở y tế chuẩn bị trang thiết bị để ứng phó nếu số ca bệnh hô hấp tăng đột biến.

Trường học giảm hoặc dừng hoạt động ngoài trời khi chỉ số chất lượng không khí vượt ngưỡng. Ở cấp cơ sở, các đội môi trường tăng cường quét dọn, rửa đường, còn cơ sở sản xuất được yêu cầu điều chỉnh hoạt động sinh bụi sang thời điểm thời tiết thuận lợi hơn.

Người già là đối tượng dễ bị ô nhiễm không khí "tấn công". Ảnh: Đinh Hà.

Chuyên gia Hoàng Tùng đề xuất ứng dụng AI để "làm rõ, làm sạch, sống dữ liệu không khí và nguồn ô nhiễm". Khi có dữ liệu rõ ràng, sạch và theo thời gian thực, cơ quan chuyên môn mới có thể xây dựng kịch bản, chính sách và cảnh báo sớm, từ đó ưu tiên nguồn lực xử lý các điểm nóng.

"Chúng ta đã làm nhiều để giảm thiểu ô nhiễm nhưng có vẻ chưa đủ mạnh để giảm thiểu ô nhiễm. Chúng ta không nói chung chung ô nhiễm nữa mà cần có khu vực cụ thể, rõ ràng để có thể đưa ra các biện phát cải thiện, xử lý", tiến sĩ Hoàng Tùng nhấn mạnh.

Châu Sa

Nguồn Znews : https://znews.vn/bao-gio-ha-noi-het-o-nhiem-post1608092.html