Bảo tồn Lễ hội Mừng lúa mới của người Cơ Tu để phát triển du lịch miền núi

11 giờ trướcBài gốc

Đồng bào Cơ Tu ở Nam Đông chuẩn bị lễ vật cho Lễ Mừng lúa mới. Ảnh: P.T

Các xã miền núi Khe Tre, Nam Đông, Long Quảng (thuộc huyện Nam Đông cũ) của TP. Huế có gần 44% dân cư là đồng bào các dân tộc thiểu số, như: Cơ Tu, Pa Hy, Vân Kiều, Tà Ôi... Trong đó, phần lớn là đồng bào dân tộc Cơ Tu với nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc.

Nhiều năm qua, Lễ hội Mừng lúa mới (hay Lễ hội Bhuôih Haro Tơme) của người Cơ Tu đã được bảo tồn, trao truyền và phát huy giá trị. Nhiều hoạt động văn hóa được tổ chức gắn với khai thác, phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái tại địa bàn.

Lễ hội Mừng lúa mới là nghi lễ nông nghiệp tiêu biểu, phản ánh mối quan hệ mật thiết giữa con người - thiên nhiên - thần linh trong đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Cơ Tu.

Mở đầu của lễ hội là cảnh các cô gái Cơ Tu đi tuốt lúa từ sớm tinh mơ. Với bàn tay khéo léo và sự chăm chỉ, chịu khó, họ đã thu hoạch được những gánh lúa chín vàng đượm, phản ánh về một mùa màng bội thu của dân bản.

Tại không gian ở ngôi nhà sinh hoạt cộng đồng của bản làng, tất cả mọi người, từ già đến trẻ, đều mặc trang phục truyền thống để tham gia lễ. Các già làng, người có uy tín thì chủ trì các nghi thức lễ cúng Giàng.

Mâm cúng của mừng lúa mới đồng bào Cơ Tu chuẩn bị tươm tất, gồm có các lễ vật như: lợn, gà, xôi, cơm lam nướng ống tre, cá xanh khô, cá nướng, các loại thực phẩm do người dân sản xuất ra, rượu cần... Đặc biệt là không thể thiếu tấm vải Dèng, sợi mã não, cườm và các loại trang sức của đồng bào.

Các già làng thực hiện nghi lễ trước tại Lễ hội mừng lúa mới của đồng bào Cơ Tu. Ảnh: P.T

Nghi lễ đâm trâu cũng được tái hiện nhưng sử dụng con trâu chế tác bằng xốp để mang tính tượng trưng… Trong không gian của lễ hội, những điệu dân ca, dân vũ, dân nhạc của đồng bà Cơ Tu cũng được trình diễn, như điệu múa Tung tung da dá, biểu diễn cồng chiêng...

Lễ hội thường được tổ chức sau mỗi mùa thu hoạch, mang ý nghĩa tạ ơn thần linh, đặc biệt là thần lúa Giàng Haro, đã ban cho bản làng mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên và no ấm. Thông qua Lễ hội Mừng lúa mới, người Cơ Tu cũng gửi gắm thông điệp cùng chung tay bảo tồn, giữ gìn bản sắc văn hóa trong cộng đồng và quảng bá nét độc đáo đến du khách.

Nghệ nhân Tà Rương Mão, xã Long Quảng, cho biết: Mừng lúa mới của người Cơ Tu được truyền lại từ thời xa xưa, để bà con sau một năm làm mùa thì tập họp lại về nhà Gươl để cùng tham gia lễ hội, tạ ơn trời đất, tạ ơn Giàng và cầu mong mua thuận gió hòa. Sau khi thực hiện các nghi lễ tâm linh, người Cơ Tu cùng nhau nhảy các điệu nhảy truyền thống dưới tiếng bập bùng của cồng chiêng…

Cuối tháng 6.2025, Bộ trưởng Bộ VHTTDL đã có quyết định ghi danh Lễ hội Mừng lúa mới của đồng bào Cơ Tu ở các xã Khe Tre, Nam Đông, Long Quảng (TP. Huế) vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Những điệu múa và âm nhạc truyền thống của người Cơ Tu trong nghi thức tái hiện đâm trâu (con trâu bằng xốp) trong Lễ Mừng lúa mới. Ảnh: P.T

Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở VHTT TP. Huế cho biết, Lễ hội Mừng lúa mới được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thể hiện sự trân trọng và ghi nhận của Nhà nước đối với di sản văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân tộc thiểu số Cơ Tu tại Nam Đông - một vùng đất giàu truyền thống, đóng vai trò quan trọng trong bản sắc văn hóa miền núi ở TP. Huế.

Thời gian qua, các xã ở khu vực miền núi Nam Đông đã và đang khai thác các điểm du lịch cộng đồng gắn với khai thác, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc. Có thể kể đến như các điểm du lịch cộng đồng hút khách ở thôn Dỗi; điểm du lịch sinh thái ở Thác Mơ…

Ngoài ra, còn có nhiều điểm đến lý tưởng đang được quan tâm để phát triển du lịch như: thác Phướng; thác Trời; đập Tràn; hang Dơi…

Việc bảo tồn và phát huy Lễ hội Mừng lúa mới của đồng bào Cơ Tu ở các xã Nam Đông, Khe Tre, Long Quảng góp phần giới thiệu và thu hút du khách đến trải nghiệm. Trong đó, điểm du lịch cộng đồng ở thôn Dỗi được xem là mô hình mẫu của phát triển du lịch gắn với văn hóa đồng bào Cơ Tu ở Huế.

SƠN THÙY

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/dan-toc-ton-giao/bao-ton-le-hoi-mung-lua-moi-cua-nguoi-co-tu-de-phat-trien-du-lich-mien-nui-189542.html