Được công nhận là Cây di sản Việt Nam vào năm 2019, vùng chè Shan Giàng Pằng, xã Sơn Lương không chỉ là báu vật vô giá của thiên nhiên mà còn là nguồn sống và niềm tự hào của đồng bào dân tộc Mông nơi đây.
Hành trình đến vùng chè Giàng Pằng không hề dễ dàng, du khách phải vượt qua những con dốc quanh co, men theo triền núi giữa mây trời bồng bềnh và gió ngàn lồng lộng. Nơi đây có khí hậu mát mẻ, trong lành quanh năm, ở độ cao từ 1.500 - 1.700m so với mực nước biển, tạo nên môi trường lý tưởng để những gốc chè Shan tuyết cổ thụ xanh tốt, bền bỉ vươn mình.
Ông Giàng A Châu - người uy tín ở Giàng Pằng chia sẻ: “Cây chè Shan Giàng Pằng không giống những loại chè thông thường. Chúng là những "cụ" chè với thân cây to lớn, nhiều cây có đường kính gốc lên tới hàng mét, hai người ôm không xuể. Lớp vỏ cây xù xì, rêu phong, bạc phếch theo năm tháng như chứng nhân cho hàng trăm năm lịch sử.
Những cành chè vươn cao, tán lá rộng, phủ kín một góc trời, đón lấy sương sớm và nắng chiều. Lá chè to, dày, mặt trên có màu xanh đậm, mặt dưới phủ một lớp lông tơ trắng mịn màng như tuyết, chính là đặc trưng làm nên tên gọi Shan tuyết”.
Ông Giàng A Châu chia sẻ.
Cuộc sống của đồng bào Mông ở Giàng Pằng từ bao đời nay gắn liền với cây chè. Toàn thôn có khoảng 100 ha chè, trong đó chè cổ thụ chiếm hơn 80 ha với tuổi đời hàng trăm năm. Đến nay, vùng chè này đã và đang mang giá trị về kinh tế và du lịch sinh thái cho đồng bào Mông nơi đây.
Hiện tại, xã có 4 cơ sở chế biến và thu mua chè, bao gồm 3 hợp tác xã và 1 cơ sở tư nhân, bước đầu đã dần hình thành được các sản phẩm trà mang thương hiệu. Người dân đã dần làm chủ được quy trình sản xuất, mang lại những sản phẩm chất lượng cao.
Anh Giàng A Rình, chủ Hợp tác xã Chè Giàng Pằng (Làng Mảnh) với thương hiệu “Chè Bản Em”, là một trong những người tiên phong đưa cây chè địa phương phát triển, chia sẻ: "Bà con dân tộc Mông ở đây nghèo lắm. Trước kia, chè chỉ để uống, bán cho thương lái với giá rất rẻ. Nhưng bây giờ, giá trị cây chè đã được nâng lên rất nhiều nhờ việc chế biến sâu. Chúng tôi làm nhiều loại trà khác nhau, từ trà xanh, hồng trà đến bạch trà, mỗi loại đều có hương vị riêng, giá trị riêng."
Giá bán chè tươi hiện ở mức 15 – 20 nghìn đồng/ kg. Sau khi qua chế biến, giá trị đã tăng lên gấp nhiều lần. Một số sản phẩm trà sau chế biến có thương hiệu như: Diệp trà (trà xanh) có giá từ 300 – 800 nghìn đồng/ kg, hồng trà từ 500 – 700 nghìn đồng/ kg, và đặc biệt là Bạch trà với mức giá khá cao từ 2,5 - 2,7 triệu đồng/kg.
Nhận thức sâu sắc về giá trị của cây chè Shan Giàng Pằng, chính quyền xã Sơn Lương đã chủ động ban hành nhiều văn bản có định hướng rõ ràng cho việc bảo tồn và phát triển cây chè, như: Tập trung vào việc mở rộng diện tích chè Shan tuyết, đặc biệt là tại các vùng có điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp để nâng cao sản lượng một cách bền vững; đồng thời tổ chức các buổi tập huấn, tuyên truyền cho người dân nâng cao nhận thức về giá trị cây chè, từ đó có ý thức chăm sóc và bảo vệ những cây chè di sản.
Bên cạnh đó, xã cũng tổ chức hướng dẫn, chuyển giao khoa học - kỹ thuật cho bà con tham gia vào sản xuất, từ khâu chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh bằng phương pháp hữu cơ cho đến quy trình thu hái và chế biến hiện đại, nhằm đảm bảo chất lượng và giá trị sản phẩm. Đặc biệt, chính quyền địa phương cũng chú trọng xây dựng các mô hình liên kết sản xuất, tạo ra các vùng sản xuất chuyên canh, quy mô lớn, từ đó tối ưu hóa quy trình và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Đồng chí Giàng A Lứ - Trưởng Phòng Kinh tế, xã Sơn Lương khẳng định: "Cây chè Shan Giàng Pằng không chỉ là một di sản mà còn là một trong những cây trồng chủ lực, giúp xóa bà con nơi đây xóa đói giảm nghèo. Mục tiêu của chúng tôi là phát triển vùng chè theo hướng sản xuất hữu cơ và xây dựng thương hiệu bền vững.
Chúng tôi tin rằng, với sự chung tay của người dân, sự hỗ trợ của chính quyền và sự quan tâm của các doanh nghiệp, trong tương lai không xa, vùng chè Shan Giàng Pằng sẽ phát triển theo hướng bền vững, góp phần nâng cao đời sống cho người dân, đồng thời bảo tồn được một di sản thiên nhiên vô giá cho thế hệ mai sau.
Đồng chí Giàng A Lứ cho biết.
Với bà con Giàng Pằng, cây chè Shan cổ thụ không chỉ là cây di sản mà còn là mạch nguồn của sự sống và niềm tự hào. Bảo tồn những cây chè này là giữ lại báu vật của thiên nhiên, giữ gìn văn hóa, lịch sử và cả cuộc sống ấm no cho bà con nơi đây. Từ những búp chè non trên cành, một tương lai bền vững đang được ươm mầm, hứa hẹn cuộc sống no ấm hơn trên vùng đất này.
Nguyễn Thị Thu Trang