Bảo vệ Bác Hồ về Thủ đô trong Cách mạng Tháng Tám
Trước thắng lợi đó, Thường vụ Trung ương cử đồng chí Sao Đỏ (tức đồng chí Nguyễn Lương Bằng) về phối hợp với Thành ủy Hà Nội chuẩn bị nơi ăn nghỉ, làm việc và các mặt công tác khác để đón Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí Thường vụ Trung ương về Hà Nội.
Ông Chu Đình Xương, Giám đốc Sở Liêm phong Bắc bộ trực tiếp cầm ô bảo vệ Chủ tịch Hồ Chí Minh trên kỳ đài.
Cũng thời gian này, tại Tân Trào, Tuyên Quang, kế hoạch bảo vệ Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí Thường vụ Trung ương về Hà Nội được Trung ương Đảng chỉ đạo hết sức chặt chẽ. Tổ bảo vệ Chủ tịch Hồ Chí Minh gồm đồng chí: Nam Long, Ngọc Hà, Trần Đình, Văn Lâm… do đồng chí Trần Đăng Ninh - Ủy viên Ủy ban khởi nghĩa trực tiếp chỉ đạo.
Kế hoạch bảo vệ Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Tân Trào về Hà Nội được bố trí thành bốn chặng. Ở mỗi chặng đều có bộ phận tiền trạm đi trước liên hệ với chính quyền địa phương để tổ điều nghiên xây dựng phương án bảo vệ và phục vụ đoàn.
Về Thủ đô sớm hơn kế hoạch
Từ Tân Trào đến Đại Từ (Thái Nguyên), đoàn xuất phát từ sáng sớm ngày 22/8/1945 đi bộ tắt qua rừng khoảng hơn 20km. Đoạn đường này tương đối hiểm trở, phải vượt qua nhiều dốc đèo, qua sông và suối. Đồng chí Đoàn Trung Y, một cán bộ địa phương được giao nhiệm vụ dẫn đường cho đoàn. Đến 11h, đoàn đến địa điểm đúng theo kế hoạch tại gia đình nhà ông Quảng, một cơ sở cách mạng ở xã Hà Thượng (Đại Từ).
Sau khi đoàn ăn trưa và nghỉ ở nhà ông Quảng, đến đầu giờ chiều, đồng chí Trần Đăng Ninh đưa xe đến đón Chủ tịch Hồ Chí Minh về thị xã Thái Nguyên. Công tác bảo vệ nơi nghỉ của Người được bố trí chặt chẽ, bên trong do tổ bảo vệ trực tiếp phân công nhau canh gác, vòng ngoài có lực lượng giải phóng quân phối hợp với du kích địa phương bảo vệ.
Ngày 23/8/1945, đoàn đi ôtô theo quốc lộ 3 rời thị xã Thái Nguyên về Hà Nội. Thời gian này, Bác chưa được khỏe, bệnh sốt rét vẫn còn đeo đẳng. Dù không phải ngụy trang quá cẩn thận như trước nhưng Bác vẫn mặc bộ quần áo nâu và mang theo chiếc túi vải thường dùng. Đến Phúc Yên, Bác và các đồng chí trong đoàn đi bộ dọc theo đê sông Hồng đến làng Canh và dừng lại ở một địa điểm đối diện với Bến Gạ (thuộc thôn Phú Gia, xã Phú Thượng, Từ Liêm).
Đoàn xuống thuyền vượt sông Hồng đến bãi giữa sông Hồng thì dừng lại chờ liên lạc. Bãi giữa sông Hồng lúc đó có cỏ lau mọc um tùm, rất thuận lợi cho công tác bảo vệ. Khi được tin an toàn, đoàn tiếp tục vượt sông cập bến Gạ. Đoàn được lực lượng trinh sát nội thành đưa về nghỉ ở nhà đồng chí Công Ngọc Kha (hay gọi là Trần Lộc). Đồng chí Công Ngọc Kha lúc đó là cán bộ lâm thời của thôn Phú Gia, đây là cơ sở cách mạng do đồng chí Nguyễn Lương Bằng tìm, chọn. Nhà đồng chí Công Ngọc Kha cách đê sông Hồng khoảng 200m, nhà 5 gian có 2 gian buồng và 3 gian ngoài.
Tại thôn Phú Gia, tổ cận vệ nhanh chóng triển khai công tác bảo vệ khu vực xung quanh ngôi nhà Chủ tịch Hồ Chí Minh trú chân. Lực lượng trinh sát nội thành được tăng cường bảo vệ vòng ngoài, phối hợp với du kích xã dưới sự chỉ đạo của Thành ủy Hà Nội tổ chức tuần tra canh gác với lý do là bảo vệ làng xóm.
Trong thời gian làm việc ở nhà đồng chí Công Ngọc Kha từ chiều 23 đến 25/8/1945, hàng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh nghe báo cáo tin tức ở các nơi gửi về, đặc biệt là tình hình chính trị, xã hội ở nội thành. Bác quyết định vào nội thành sớm hơn so với kế hoạch. Thực hiện chỉ thị của Người, chiều 25/8/1945, các đồng chí Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Trần Đăng Ninh từ nội thành ra đón Bác.
Thời gian này, Hà Nội mới giành được chính quyền, khí thế cách mạng vẫn hừng hực khắp các đường phố. Xe đưa Bác qua Chèm, dọc theo đê Yên Phụ, xuống dốc Hàng Than, qua phố Chả Cá, đến phố Hàng Cân thì đoàn đi vào số nhà 35. Thường vụ Trung ương Đảng bố trí Bác nghỉ và làm việc ở ngôi nhà này. Ngôi nhà của gia đình ông Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ, một gia đình thương gia yêu nước. Căn nhà cao ba tầng, cửa sau là 35 Hàng Cân, ăn thẳng sang cửa chính là 48 Hàng Ngang.
Ông Trịnh Văn Bô là một tư sản dân tộc được giác ngộ cách mạng sớm và được trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Bà Hoàng Thị Minh Hồ là chủ một hiệu tơ lụa lớn tại 48 Hàng Ngang, Bác làm việc tại một phòng trên tầng hai, trong khi tầng một vẫn buôn bán bình thường, khách ra vào mua bán rất đông.
Kế hoạch bảo vệ lễ Tuyên ngôn Độc lập
Ngày 26/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trì cuộc họp của Thường vụ Trung ương Đảng để bàn những chủ trương đối nội, đối ngoại trong tình hình mới, về việc sớm công bố thành viên của Chính phủ lâm thời.
Đặc biệt, Người đã tập trung chuẩn bị bản Tuyên ngôn Độc lập và đề nghị chuẩn bị mít tinh ở Hà Nội vào ngày 2/9 để Chính phủ lâm thời nước Việt Nam chính thức công bố quyền độc lập và chính thể Dân chủ Cộng hòa với toàn thế giới. Đây là việc rất quan trọng cần làm ngay trước khi quân đội Tưởng vào Đông Dương tước vũ khí của quân đội Nhật. Và từ ngày 28/8/1945, Bác đã tập trung phần lớn thời gian vào việc soạn thảo Tuyên ngôn Độc lập.
Bà Hoàng Thị Minh Hồ, chủ ngôi nhà 48 Hàng Ngang, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh viết Tuyên ngôn Độc Lập những ngày đầu cách mạng. Ảnh tư liệu năm 1999
Thực hiện chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng tập trung chỉ đạo các ngành có liên quan khẩn trương chuẩn bị ngày hội lớn của dân tộc. Đồng chí Nguyễn Hữu Đang, Thứ trưởng Bộ Tuyên truyền được cử làm Trưởng ban tổ chức ngày lễ. Ngay chiều 1/9/1945, Kỳ đài được dựng lên tại vườn hoa Ba Đình. Kỳ đài do kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh trực tiếp thiết kế.
Chiều hôm đó, nắng vàng trải khắp vườn hoa và các đường phố Hà Nội. Các đồng chí ở Sở Liêm phóng Bắc bộ đang khẩn trương triển khai kế hoạch bảo vệ buổi lễ. Ngay trong đêm mùng 1/9/1945, lực lượng bảo vệ đã triển khai tại khu vực vườn hoa Ba Đình và các điểm chốt dọc đường Phan Đình Phùng và các tuyến phố đến Bắc Bộ phủ.
Anh em được trang bị súng ngắn, quần áo đồng phục thống nhất. Một số anh em Cảnh sát sẽ được bố trí thành hàng rào danh dự dọc đường đoàn xe của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thành viên Chính phủ lâm thời đi đến lễ đài... Đơn vị Giải phóng quân của đồng chí Đàm Quang Trung từ chiến khu về, được giao phối hợp cùng tự vệ Cứu quốc Hoàng Diệu, lực lượng vũ trang Thủ đô bảo vệ vòng ngoài cuộc mít tinh.
Còn những người thi công Kỳ đài làm việc luôn tay mà không thấy mệt, chỗ này cưa, chỗ kia dọc gỗ. Tiếng đục, tiếng đóng đinh chan chát vang cả không gian. Lúc bấy giờ vườn hoa Ba Đình chỉ là khoảng đất phẳng, nên các trụ của Kỳ đài được chôn xuống đất, như thế vừa tiết kiệm gỗ lại không phải cưa và tạo cho Kỳ đài vững chắc.
Khi Kỳ đài vừa được dựng lên, anh em trong ban Khánh tiết bọc vải, ken hoa và chuẩn bị hệ thống âm thanh. Gần 6 h sáng hôm sau (ngày 2/9/1945) Kỳ đài được hoàn thành. Kỳ đài cao hơn 4m, rộng và sâu hơn 4m, trên đó có 1 cột cờ cao hơn 10 m, hai bên có hai lư hương lớn bằng gỗ.
Công tác bảo vệ Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thành viên Chính phủ lâm thời và quần chúng dự mít tinh được Trung ương giao cho Sở Liêm phóng Bắc Bộ, lực lượng Cảnh sát cùng với lực lượng Quân đội và tự vệ Cứu quốc Hoàng Diệu (Hà Nội) thực hiện. Đồng chí Chu Đình Xương, Giám đốc Sở Liêm phóng Bắc Bộ được giao nhiệm vụ trực tiếp bảo vệ Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thời gian tiến hành buổi lễ mít tinh.
Bảo vệ Lễ đài do tổ của đồng chí Hoàng Mai (người sau này là Giám đốc Công an Khu 12, được Bác Hồ gửi thư nêu 6 điều tư cách người Công an cách mạng và đồng chí Chu Đức Minh đảm nhiệm. Một số Cảnh sát Cứu quốc được giao nhiệm vụ giữ gìn trật tự đường phố. Các chiến sĩ Cảnh sát được xếp thành hàng rào rải suốt từ vườn hoa Pôn Be (nay là quảng trường Lý Thái Tổ) đến tận trung tâm vườn hoa Ba Đình.
Hộ tống xe của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thành viên Chính phủ có 2 tiểu đội được chọn trong Cảnh sát cứu quốc và Thanh niên cứu quốc ưu tú. Trên các phố, đoàn xe đi qua, nhân dân đổ ra hai bên đường vỗ tay vẫy chào nồng nhiệt. Đoàn người xếp thành từng khối với trang phục quần áo công nhân, nông dân, trí thức… cùng cờ biểu ngữ đỏ rực cả vườn hoa.
Buổi lễ Độc lập không có tuyên bố lý do như thường lệ mà đi thẳng ngay vào giới thiệu vị lãnh tụ tối cao là Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thành viên Chính phủ. Đứng trên lễ đài, Chủ tịch Hồ Chí Minh giơ tay vẫy chào đồng bào rồi thay mặt Chính phủ lâm thời đọc Tuyên ngôn Độc lập. Tiếng của Người thật thiêng liêng xúc động, đặc biệt Người hỏi: "Tôi nói đồng bào nghe rõ không?".
Mặc dù trong những ngày chính quyền cách mạng mới được thành lập, tình hình an ninh chính trị và trật tự xã hội trong cả nước diễn ra hết sức phức tạp. các tổ chức phản động tìm mọi cách chống phá chính quyền, phá hoại cuộc mít tinh, nhưng dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Thường vụ Trung ương Đảng, lực lượng CAND đã phối hợp với lực lượng Quân đội và các lực lượng khác bảo vệ tuyệt đối an toàn Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc trở về Thủ đô Hà Nội đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước Dân chủ Nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á.
Nguyễn Đức Quý
Nguồn CAND : https://cand.com.vn/phong-su-tu-lieu/bao-ve-bac-ho-ve-thu-do-trong-cach-mang-thang-tam-i780122/
