Bắt buộc sáng tác văn học, nên hay không?

3 giờ trướcBài gốc

Tiết học ngữ văn ở trường THPT A Lưới

Từ khuôn mẫu đến sáng tạo cá nhân

Môn ngữ văn mới đặc biệt chú ý rèn cho học sinh bốn kỹ năng cơ bản: Nghe, nói, đọc, viết. Trong phần viết, có phần sáng tác. Chẳng hạn, ở lớp 6, yêu cầu các em bước đầu làm được bài thơ lục bát; lớp 8 làm thơ tự do, lớp 9 viết kể truyện sáng tạo… Đến bậc trung học phổ thông giáo viên đa dạng hóa hình thức kiểm tra ở các cột điểm đánh giá thường xuyên, trong đó có sản phẩm học tập là sáng tác văn học.

Khách quan mà nói, dù đã có nhiều đổi mới trong cách ra đề và đánh giá các bài làm văn kiểm tra hay thi cử của học sinh vẫn cứ theo khuôn mẫu nhất định. Nghĩa là khả năng sáng tạo vẫn chưa phát huy tối đa.

Thực tế cho thấy, nhiều học sinh gặp khó khăn khi viết theo các đề bài cố định, giới hạn. Ngược lại, khi được tự do viết theo cảm hứng, mang tính sáng tác, các em lại thể hiện được phong cách riêng, tràn đầy năng lượng và có những góc nhìn mới mẻ về đời sống. Trong không gian không bị bó buộc, các em viết với cảm xúc chân thành, trí tưởng tượng bay bổng, tạo nên những vần thơ đẹp, những câu văn giàu hình ảnh và cá tính.

Một khảo sát nhỏ với 50 học sinh lớp 9 tại các trường THCS ở TP. Huế cho thấy, khoảng 20 em bày tỏ sự yêu thích và đánh giá cao việc được tự do sáng tác trong môn ngữ văn. Điều này cho thấy, khi khơi dậy đúng cách, khả năng sáng tạo trong học sinh hoàn toàn có thể phát triển mạnh mẽ.

Năm học 2024 - 2025, Tổ Văn Trường THPT chuyên Quốc Học tổ chức cuộc thi Sáng tác văn chương trong toàn thể học sinh với đủ thể loại và với nhiều đề tài khác nhau. Sau hơn một tháng phát động, Ban tổ chức đã thu được hơn 1.000 bài dự thi. Điều đó cho thấy, sáng tác văn học trong trường học vẫn có sức hấp dẫn đối với học sinh.

Em Hoàng Minh Thư, học sinh lớp 12 Anh 2, đoạt giải Nhất về thể loại truyện ngắn chia sẻ: “Những lúc rảnh, em thường hay sáng tác để tự do nói lên những gì mà mình thích; khi viết truyện, em được sống thật với cảm xúc và trí tưởng tượng của mình”.

Khi sáng tác trở thành bắt buộc

Hiện nay, phần lớn giáo viên vẫn chỉ khuyến khích, động viên học sinh viết sáng tạo. Tuy nhiên, việc nội dung này ngày càng xuất hiện nhiều trong các hoạt động đánh giá và kiểm tra đang đặt ra câu hỏi: Có nên đưa sáng tác văn học trở thành yêu cầu bắt buộc trong nhà trường hay không?

Thầy Lê Ngọc Lành, Tổ trưởng bộ môn Ngữ văn Trường THPT Tam Giang cho rằng: “Sáng tác văn học cũng là một trải nghiệm thú vị, là sự kết nối, lan tỏa từ nhà trường ra cuộc sống. Đó cũng là sự giao thoa, cộng hưởng giữa cảm xúc trong trang sách đến cảm xúc cá nhân, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn các bạn trẻ”.

Theo TS. Chu Đình Kiên, giảng viên Trường Đại học Sư phạm Huế, đây là một nội dung hoàn toàn phù hợp với mục tiêu của chương trình ngữ văn 2018: Hình thành và phát triển toàn diện phẩm chất của học sinh, giúp các bạn khám phá bản thân, phát triển năng lực sáng tạo, trong đó biết tạo lập các văn bản thông dụng cũng như văn bản văn học.

Tuy nhiên, đưa sáng tác văn học thành nội dung bắt buộc lại là một câu chuyện khác và đầy trăn trở. Bởi lẽ, văn học là loại hình của nghệ thuật, vì thế đòi hỏi người sáng tác phải có tố chất và năng khiếu gần như bẩm sinh. Khi sáng tác chỉ là bài tập phải có thì trở nên giáo điều, là ước muốn của giáo viên chứ chưa xuất phát từ sự yêu thích văn học của học sinh. Nếu bắt buộc phải có tác phẩm để nộp, để lấy điểm thì các em sẽ viết gượng gạo, đối phó bằng cách nhờ người khác làm thay, thậm chí là đạo văn, chưa kể ngày nay chỉ cần một câu lệnh là AI đã có thể làm thay tất tần tật.

Em Thùy Dương, học sinh lớp 12 Trường THPT chuyên Quốc Học cho rằng: “Không nên đưa sáng tác thành nội dung bắt buộc. Văn học là cảm hứng chứ không phải sự ép buộc. Nếu sáng tạo bị chuẩn hóa thì chẳng khác gì một dạng bài kiểm tra, mất đi chất nghệ thuật vốn có”.

Cô Nguyễn Thị Thu Hiền, giáo viên ngữ văn Trường THPT Nguyễn Huệ trăn trở: “Chỉ nên đưa sáng tác văn học vào các chuyên đề nâng cao theo cách định hướng để học sinh biết cách sáng tác và ở những lớp học tốt. Còn nếu đưa vào nội dung chính cho tất cả học sinh ở các trường thì quả là khó cho cả người dạy và người học. Bởi lẽ, ngay cả giáo viên không phải ai cũng sáng tác được nên khó mà thẩm định và định hướng cho học sinh của mình”.

Bài, ảnh: Trần Văn Toản

Nguồn Thừa Thiên Huế : https://huengaynay.vn/giao-duc/bat-buoc-sang-tac-van-hoc-nen-hay-khong-156429.html