Bật mí nguyên nhân khiến lũ lớn, lũ lịch sử đồng loạt xuất hiện trên nhiều sông ở miền Trung

2 giờ trướcBài gốc

Tin dự báo mưa lớn ở khu vực miền Trung

Theo Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia, đêm qua và sáng nay (24/11), ở khu vực TP Huế, TP Đà Nẵng, phía Đông các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Đắk Lắk có mưa vừa, mưa to, cục bộ có nơi mưa to và dông.

Lượng mưa tính từ 19 giờ ngày 23/11 đến 08 giờ ngày 24/11 có nơi trên 50mm như: trạm Hồ chứa nước Thủy Yên (Tp. Huế) 56mm, trạm Cù Lao Chàm (Đà Nẵng) 90.8mm, trạm An Nhơn (Gia Lai) 89mm, trạm Hồ Quang Hiển (Gia Lai) 134.8mm…

Dự báo mưa trong 24-48h tới:

Ngày và đêm 24/11:

TP Huế, TP Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục có mưa to. Tổng lượng mưa phổ biến từ 30-60mm, cục bộ có nơi mưa to trên 120mm.

Ở khu vực phía Đông các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk và Bắc Khánh Hòa có mưa rào và dông rải rác với lượng mưa phổ biến từ 15-30mm, cục bộ có nơi mưa to trên 60mm.

Cảnh báo nguy cơ mưa có cường suất lớn (>60mm/3h).

Dự báo từ ngày 25/11 mưa lớn ở Trung Bộ có xu hướng giảm.

Theo dự báo lũ trên các sông khu vực ở miền Trung vẫn ở mức cao. Ảnh minh họa: TL

Lũ các sông vẫn ở mức cao do mưa lớn?

Theo bản tin lũ mới nhất, lũ trên sông Krông Ana (Đắk Lắk) đang xuống; sông Đồng Nai (Đồng Nai), sông Srêpôk (Đắk Lắk) đang dao động; sông Kôn (Gia Lai) đang lên.

Dự báo trong 6 giờ tới, lũ trên sông Krông Ana tiếp tục xuống và ở dưới mức BĐ3; trên sông Kôn tiếp tục lên và ở trên mức BĐ2.

Trong 12 giờ tới, lũ trên sông Krông Ana tiếp tục xuống và ở trên mức BĐ2; trên sông Kôn dao động ở mức BĐ2.

Trong 12 - 24 giờ tới, lũ trên sông Krông Ana tiếp tục xuống và ở trên mức BĐ2; trên sông Kôn sẽ xuống dưới mức BĐ2.

Cơ quan khí tượng cảnh báo: Trong 24 giờ tới, lũ trên sông Đồng Nai dao động ở trên mức BĐ1; lũ trên sông Srêpôk (Đắk Lắk) tại trạm Bản Đôn xuống chậm và duy trì ở mức cao trên BĐ3.

Ngập lụt vẫn diễn ra tại tỉnh Đắk Lắk. Nguy cơ xảy ra ngập lụt tại vùng trũng thấp ven sông tỉnh Gia Lai và Đồng Nai. Nguy cơ xảy ra sạt lở đất trên các sườn dốc các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk và Đồng Nai

Cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai do lũ:

- Các lưu vực sông tỉnh Đắk Lắk: Cấp 2-3.

- Lưu vực sông tỉnh Gia Lai, Đồng Nai: Cấp 1.

Lũ trên sông gây ngập lụt các vùng trũng thấp ven sông, ảnh hưởng tới các hoạt động như giao thông thủy, nuôi trồng thủy sản, sản xuất nông nghiệp, dân sinh và các hoạt động kinh tế - xã hội.

Vì sao lũ lớn, lũ lịch sử đồng loạt xuất hiện trên nhiều sông ở miền Trung?

Chia sẻ về hiện tượng lũ lớn đồng loạt xuất hiện trên nhiều sông ở miền Trung, trên VOV, ông Mai Văn Khiêm (Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia) cho rằng: "Đợt mưa lũ từ 15–21/11 là kết quả của tổ hợp nhiều hình thái thời tiết cực đoan. Trên cao, nhiễu động trong đới gió Đông trên độ cao từ 1500-5000m hoạt động mạnh, kết hợp với không khí lạnh cường độ rất mạnh, đặc biệt từ đêm 17/11/2025, tạo nên vùng hội tụ ẩm từ tầng thấp đến tầng cao. Hơi nước từ Biển Đông liên tục được vận chuyển vào đất liền Trung Bộ và Tây Nguyên, trong khi địa hình Trường Sơn đóng vai trò "chắn gió", kích thích đối lưu phát triển mạnh và duy trì mưa kéo dài. Lượng mưa phổ biến từ 800–1700 mm ở nhiều nơi, vượt xa khả năng tiêu thoát tự nhiên".

Ngoài yếu tố thời tiết, đặc điểm địa hình và thủy văn của Trung Bộ cũng làm tăng nguy cơ lũ lớn. Các lưu vực sông ngắn, độ dốc lớn khiến nước mưa tập trung nhanh về hạ lưu, dẫn đến lũ quét, lũ ống và lũ lên nhanh chỉ trong vài giờ, cộng với triều cường dâng cao, khiến việc tiêu thoát nước diễn ra chậm.

Biến đổi khí hậu cũng là nguyên nhân khiến các hình thái mưa cực đoan trở nên mạnh hơn và khó dự báo hơn, đồng thời gia tăng tần suất lũ lớn trong 10–15 năm gần đây. Nhiều trạm ghi nhận lượng mưa vượt mức lịch sử 1000–1700 mm/đợt.

Theo ông Khiêm, do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường kết hợp với nhiễu động gió Đông hoạt động mạnh nên từ đêm 15/11 đến ngày 21/11 tại các tỉnh, thành từ Hà Tĩnh đến Khánh Hòa đã xảy ra một đợt mưa lớn diện rộng. Trọng tâm mưa lớn nhất tại vùng núi phía Tây, Tây Nam TP Huế - Đà Nẵng và các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Khánh Hòa, đặc biệt một số nơi ở tỉnh Đắk Lắk có mưa đặc biệt lớn trong ngày 19/11.

Từ ngày 16/10 đến ngày 22/11, trên các sông từ Quảng Trị đến Lâm Đồng đã xuất hiện 1 đợt lũ lớn, lũ đặc biệt lớn. Riêng trên sông Kỳ Lộ, sông Ba (Đắk Lắk), sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa) xuất hiện lũ lịch sử.

Vị chuyên gia khí tượng đánh giá, đợt mưa lũ Nam Trung Bộ từ 16–22/11 là một hiện tượng cực đoan, vượt kỷ lục lịch sử. Lượng mưa tại nhiều trạm như Sơn Hòa (Đắk Lắk) 601,2 mm hay Quy Nhơn (Gia Lai) 380,6 mm đều vượt các kỷ lục lịch sử từng ghi nhận, trong khi một số trạm khác như Sơn Thành Tây, Sơn Thành Đông, Hòa Mỹ Tây, Sông Hinh ghi nhận tới 1.000 - 1.200 mm chỉ trong vài ngày. Theo phân loại của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO), đây là các sự kiện hiếm gặp, gần như không thể dự báo chính xác định lượng.

Ngoài ra, lượng mưa tích lũy từ tháng 10 đến giữa tháng 11/2025 đã đạt mức rất cao, cao hơn trung bình nhiều năm 120–200%, khiến đất đai bão hòa. Khi bước vào đợt mưa chính, chỉ cần thêm 300–500 mm mưa bổ sung là đã hình thành lũ lớn.

Nhiều sông lớn cùng vượt lũ lịch sử như: Sông Kỳ Lộ (tại Đắk Lắk) vượt kỷ lục 2009, sông Ba (tại Đắk Lắk) vượt 1993, sông Dinh Ninh Hòa (tại Khánh Hòa) vượt 1986. Hiện tượng lũ đồng thời phá kỷ lục trên 3–5 lưu vực là cực kỳ hiếm, gần như chưa từng xuất hiện trong hơn 50 năm quan trắc, và không thuộc "mức lũ tính toán thông thường". Điều này cho thấy chỉ dự báo chính xác hơn vẫn không đủ để ngăn chặn thiên tai vượt lịch sử.

Theo thống kê trong 30 năm qua, các đợt lũ lớn ở Nam Trung Bộ thường xảy ra trước ngày 15/11. Tuy nhiên, đợt lũ lớn năm 2025 lại xuất hiện muộn hơn so với quy luật này. Sự kiện lũ lớn bất thường này là một minh chứng rõ ràng cho thấy quy luật lũ truyền thống đang thay đổi, phản ánh xu hướng thời tiết ngày càng cực đoan, khó lường do tác động của biến đổi khí hậu dẫn đến sự thay đổi của hoàn lưu, bão và áp thấp nhiệt đới.

L.Vũ (th)

Nguồn GĐ&XH : https://giadinh.suckhoedoisong.vn/bat-mi-nguyen-nhan-khien-lu-lon-lu-lich-su-dong-loat-xuat-hien-tren-nhieu-song-o-mien-trung-172251124101036062.htm