Bất ngờ: Vắc-xin Covid-19 hỗ trợ điều trị ung thư

4 giờ trướcBài gốc

Ngày 19/10, một nghiên cứu được công bố tại Hội nghị Hiệp hội Ung thư châu Âu (ESMO) ở Berlin đã thu hút sự chú ý của giới khoa học: vắc-xin mRNA ngừa Covid-19 có thể mang lại lợi ích đáng kể cho bệnh nhân ung thư khi sử dụng song song với liệu pháp miễn dịch.

Hội nghị Hiệp hội Ung thư châu Âu (ESMO) đang diễn ra ở Berlin, Đức từ ngày 17-21/10/2025. Ảnh: ESMO

Dù chưa bước vào thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3, các chuyên gia đánh giá đây là tín hiệu tích cực, tiềm ẩn bước ngoặt quan trọng trong điều trị ung thư. Bà Stephanie Dougan, Phó giáo sư miễn dịch ung thư tại Viện Dana-Farber (Mỹ) nhận định: “Tôi thận trọng lạc quan. Có một cơ sở khoa học hợp lý để tin rằng điều này có thể hiệu quả”.

Hiệu quả kéo dài sự sống ở bệnh nhân đang điều trị miễn dịch

Nghiên cứu do bác sĩ Adam Grippin, Trung tâm Ung thư MD Anderson (Đại học Texas) đồng chủ trì, đã phân tích dữ liệu của hơn 1.000 bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn tiến triển - được điều trị bằng liệu pháp miễn dịch từ năm 2019 đến 2023. Trong đó, 180 người đã tiêm vắc-xin mRNA phòng Covid-19 trong vòng 100 ngày trước khi bắt đầu điều trị.

Kết quả cho thấy thời gian sống còn trung vị (thuật ngữ thường dùng trong thử nghiệm lâm sàng đối thuốc điều trị ung thư: khoảng thời gian được tính từ khi bắt đầu điều trị thuốc thử nghiệm cho đến thời điểm có 50% số bệnh nhân tham gia đã tử vong) của nhóm có tiêm vắc-xin gần gấp đôi so với nhóm không tiêm: khoảng 3 năm so với 1,5 năm. Một phân tích tương tự trên nhóm bệnh nhân ung thư hắc tố di căn cũng cho thấy nhóm tiêm vắc-xin trước điều trị chưa đạt ngưỡng sống còn trung vị sau hơn ba năm theo dõi, trong khi nhóm không tiêm chỉ đạt hơn hai năm.

Vắc-xin mRNA ngừa Covid-19 có thể mang lại lợi ích đáng kể cho bệnh nhân ung thư khi sử dụng song song với liệu pháp miễn dịch.

Thí nghiệm trên chuột cũng cho thấy cơ chế tương tự.

“Vắc-xin mRNA dường như tạo ra cú hích cho hệ miễn dịch, giúp cơ thể phản ứng mạnh hơn trước khối u”, bác sĩ Grippin cho biết.

Cơ chế hoạt động: Thắp “ngọn hải đăng” cho tế bào T

Liệu pháp miễn dịch nhắm tới việc kích hoạt hệ miễn dịch, đặc biệt là tế bào T, nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Tuy nhiên, chỉ khoảng 20% bệnh nhân thực sự đáp ứng, do không phải ai cũng sở hữu loại tế bào T phù hợp để chống lại khối u.

Các thí nghiệm trên chuột cho thấy vắc-xin mRNA ngừa Covid-19 kích thích tế bào tua (dendritic cells) - loại bạch cầu có nhiệm vụ phát hiện “kẻ xâm nhập”. Khi được kích hoạt, tế bào tua phát tín hiệu thu hút tế bào T đến khu vực có khối u, giống như bật ngọn hải đăng chỉ đường.

Theo các chuyên gia, tiêm vaccine mRNA không tạo ra tế bào T mới, nhưng có thể khiến tế bào tua “cảnh giác” hơn, từ đó “dẫn” tế bào T sẵn có đến đúng mục tiêu. Nếu cơ thể người bệnh đúng lúc sở hữu tế bào T “có khả năng chiến đấu”, vaccine sẽ tạo lợi thế cho liệu pháp miễn dịch.

Tiêm vaccine mRNA không tạo ra tế bào T mới, nhưng có thể khiến tế bào tua “cảnh giác” hơn, từ đó “dẫn” tế bào T sẵn có đến đúng mục tiêu.

Giáo sư Jeff Coller thuộc Đại học Johns Hopkins đánh giá: “mRNA là công cụ tối ưu vì mọi tế bào trong cơ thể đều chứa mRNA. Chúng ta đang tận dụng chính cơ chế tự nhiên của cơ thể để chiến đấu với ung thư”.

Tiềm năng lớn nhưng vẫn cần thận trọng

Dù kết quả nghiên cứu đầy hứa hẹn, các chuyên gia cảnh báo chưa thể kết luận chắc chắn. Bà Dougan lưu ý khả năng bệnh nhân chưa tiêm vắc-xin có thể từng mắc Covid-19, khiến sức khỏe suy yếu và ảnh hưởng đến quá trình điều trị ung thư.

Bác sĩ Grippin cũng thừa nhận: “Dữ liệu này rất đáng khích lệ, nhưng tất cả phát hiện cần được kiểm chứng nghiêm ngặt trong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3. Chỉ khi đó chúng ta mới có thể cân nhắc sử dụng vắc-xin mRNA như một phần của phác đồ điều trị cho bệnh nhân ung thư”.

Bước đi tiếp theo của y học mRNA?

Vắc-xin mRNA từ lâu đã được nghiên cứu như nền tảng tiềm năng cho điều trị ung thư cá thể hóa, với các loại vắc-xin thiết kế theo đặc điểm di truyền riêng của từng khối u. Nếu các kết quả mới được xác nhận, đây có thể là bước đệm cho thế hệ vắc-xin kép: vừa phòng bệnh truyền nhiễm, vừa hỗ trợ điều trị ung thư.

Kỳ vọng đặt ra rất lớn, nhưng khoa học cần thêm thời gian để trả lời. Nếu thành công, những mũi tiêm được tạo ra để chống lại đại dịch Covid-19 có thể một ngày nào đó được sử dụng để hỗ trợ bệnh nhân đối mặt với căn bệnh tử thần khác: ung thư.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/bat-ngo-vac-xin-covid-19-ho-tro-dieu-tri-ung-thu-10390998.html