Bất ngờ: Vận động - 'liều thuốc' chữa bệnh đau khớp gối

3 giờ trướcBài gốc

Khớp gối – “cột trụ” mỗi khi chúng ta bước đi, đứng lên, ngồi xuống – thường bị xem nhẹ cho đến khi “hỏng hóc”. Nhưng điều đáng chú ý là: vận động đúng cách không chỉ là phương pháp hỗ trợ, mà thực sự là “thuốc” cho khớp gối.

Người bị thoái hóa khớp gối, đau khớp gối thì việc vận động chính là "liều thuốc" để chữa trị căn bệnh này - Ảnh: minh họa

Thoái hóa khớp gối là tình trạng sụn khớp – lớp đệm giúp đầu xương vận động trơn tru – bị bào mòn theo thời gian. Khi sụn bị phá hủy, xương cọ xát vào nhau gây đau, sưng viêm, biến dạng khớp và hạn chế vận động.

Triệu chứng thường gặp của thoái hóa khớp gối là đau âm ỉ quanh gối, đặc biệt khi đi lại, đứng lên, ngồi xuống; cứng khớp vào buổi sáng, thường kéo dài 10–20 phút; kêu “lục cục, lạo xạo” khi cử động khớp; khó leo cầu thang; đau tăng khi thời tiết lạnh, ẩm; gối có thể sưng, nóng nhẹ.

Nguyên nhân chính của thoái hóa khớp gối là do tuổi tác, thừa cân, béo phì, ít vận động, tiền sử chấn thương, công việc đặc thù.

BSCK2 Trần Văn Sóng – Giám đốc Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM)- cho biết khớp gối như một cánh cửa – nếu không mở thường xuyên, nó sẽ kẹt. Điều này có nghĩa nghỉ ngơi hoàn toàn không giúp khớp tốt hơn - ngược lại, càng bất động, khớp càng cứng và đau.

Theo bác sĩ Sóng, nhiều bệnh nhân thoái hóa khớp gối thường có chung một suy nghĩ: “Khớp đau thì cần nghỉ ngơi, càng vận động càng hư nhanh hơn.” Nhưng điều này chỉ đúng một nửa. Nghỉ ngơi giúp giảm đau tạm thời, nhưng nếu nghỉ ngơi quá nhiều, khớp sẽ càng kém linh hoạt, cơ quanh gối yếu dần, khiến khớp phải chịu lực nhiều hơn, nên đau nhiều hơn và thoái hóa tiến triển nhanh hơn.

Khoa học đã chứng minh, vận động đúng cách chính là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ và nuôi dưỡng khớp – tương tự như “bôi trơn” và “sửa chữa” các tổn thương nhỏ trước khi chúng trở nên nghiêm trọng. Dưới đây là những lợi ích của việc vận động đối với những người bị thoái hóa khớp:

Giúp “bôi trơn” khớp – tăng tiết dịch khớp

Khớp gối được bao bọc bởi một lớp dịch gọi là dịch khớp (dịch hoạt khớp). Dịch này giống như dầu nhớt trong động cơ, giúp hai bề mặt sụn trượt êm, không gây ma sát. Khi vận động nhẹ nhàng, dịch khớp được kích thích tiết ra nhiều hơn. Dịch khớp còn mang dinh dưỡng nuôi sụn, vì sụn không có mạch máu riêng.

Nếu không vận động sẽ khiến dịch khớp ít, sụn “đói dinh dưỡng” gây thoái hóa nhanh. Vận động đều thì sụn được nuôi dưỡng tốt hơn.

Phục hồi và bảo vệ sụn khớp

Sụn không phải là vật liệu “chết”. Nó luôn tự tái tạo chậm. Khi vận động đúng mức, cơ thể kích hoạt cơ chế tái cấu trúc sụn, giúp tăng tổng hợp collagen type II và proteoglycan – hai thành phần chính tạo nên độ đàn hồi của sụn; giảm tốc độ sụn bị mài mòn theo thời gian. Nói cách khác vận động đúng giúp sụn tự sửa chữa các vi tổn thương.

Cơ quanh khớp khỏe – giảm áp lực lên khớp gối

Cơ đùi (đặc biệt là cơ tứ đầu đùi) đóng vai trò như hệ thống “giảm xóc” cho khớp gối. Nếu cơ yếu , mọi lực từ việc đi đứng đều dồn trực tiếp lên khớp gối, gây đau.

Vận động giúp cơ mạnh – chắc – bền, từ đó giảm gánh nặng cơ học cho sụn khớp.

Điều hòa cân nặng – giảm tải cho khớp

Khớp gối phải chịu gấp 3–5 lần trọng lượng cơ thể mỗi khi ta đi lại. Nếu một người nặng 70kg, khi bước đi, khớp gối chịu 210–350 kg lực, nếu tăng 5kg, áp lực trên khớp tăng thêm 15–25 kg mỗi bước.

Vận động đều giúp giảm cân nhẹ nhàng; ngăn tích tụ mỡ quanh ổ khớp; giảm nồng độ các chất gây viêm từ mô mỡ. Điều này giúp giảm đau rõ rệt, khớp vận động linh hoạt hơn.

Giảm viêm và đau bằng cơ chế sinh học tự nhiên

Khi vận động, cơ thể sản xuất Endorphin – “hormone hạnh phúc” có tác dụng giảm đau tự nhiên; cytokine chống viêm – ức chế các phản ứng viêm mạn tính ở khớp.

Đồng thời, vận động cải thiện lưu thông máu, giúp đưa oxy và dưỡng chất đến khớp gối; đẩy nhanh đào thải chất gây viêm tích tụ

Điều này giúp người tập ngủ ngon hơn, tinh thần ổn định hơn, đỡ stress mà stress lại là yếu tố làm tăng cảm nhận đau.

Khớp không cứng, dính và biến dạng

Nếu khớp gối ít vận động lâu ngày sẽ khiến màng bao khớp trở nên kém đàn hồi; dây chằng và gân co rút; sụn dễ bị chai cứng; khớp mất dần tầm xoay và gập duỗi

Điều này khiến người bệnh đi loạng choạng, lệch tư thế, lâu dần dẫn đến biến dạng chân chữ O hoặc chữ X. Ngược lại, nếu vận động nhẹ nhàng hàng ngày sẽ giữ khớp mềm giúp linh hoạt, ít đau.

Theo bác sĩ Sóng người bị thoái hóa khớp có thể bắt đầu bằng các bài tập đơn giản, nhẹ nhàng, dễ thực hiện tại nhà như: đi bộ trên mặt phẳng không dốc, mỗi ngày khoảng 30 phút; đạp xe tại chỗ khoảng 20—30 phút mỗi ngày; co duỗi khớp gối khi ngồi, khoảng 10-15 phút mỗi bên; tập yoga, dưỡng sinh khoảng 20-40 phút mỗi ngày.

“Vận động đúng cách chính là “thuốc” cho khớp gối – không phải thuốc uống, mà là liều thuốc vận động. Nếu bạn đang bị đau khớp gối, hoặc bắt đầu biểu hiện cứng, khó đứng dài, khó leo cầu thang hãy bắt đầu vận động ngay – đúng cách – đều đặn”, bác sĩ Sóng khuyên.

Hồ Quang

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/bat-ngo-van-dong-lieu-thuoc-chua-benh-dau-khop-goi-240412.html