Bất thường trong phán xử vụ ly hôn và tranh chấp chia tài sản chung

3 giờ trướcBài gốc

Theo hồ sơ cho thấy, sau khi kết hôn, quá trình chung sống hai bên phát sinh mâu thuẫn nên bà Ngọc đã nộp đơn tại TAND quận 1 yêu cầu tòa giải quyết ly hôn với ông Thái và chia tài sản chung. Vụ việc đã được TAND quận 1 cũ (nay là TAND khu vực 1, TP Hồ Chí Minh) thụ lý vào ngày 22/12/2015. Khi đó, ông Chiêm Quốc Thái đã tham gia vụ kiện với tư cách là bị đơn và đã thực hiện các quyền của bị đơn theo quy định cũng như nộp đơn phản tố đối với yêu cầu khởi kiện của bà Ngọc.

Vụ việc được TAND quận 1 thụ lý trong thời gian dài với nhiều lần hòa giải không thành. Đến ngày 14/9/2017, TAND quận 1 đã quyết định chuyển hồ sơ vụ án dân sự này lên TAND TP Hồ Chí Minh. Lý do chuyển vụ việc lên tòa cấp trên được ghi rõ: “Vụ án thuộc trường hợp có đương sự và tài sản ở nước ngoài”. Hơn 1 tháng sau, ngày 27/10/2017, TAND thành phố ra thông báo thụ lý vụ án “Tranh chấp ly hôn, chia tài sản khi ly hôn” theo đơn khởi kiện của bà Vũ Thụy Hồng Ngọc.

Bà Ngọc trình bày vụ việc tại Báo CAND.

Trong quá trình thụ lý, giải quyết sơ thẩm vụ án, ngày 20/3/2018, TAND thành phố đã bác đơn yêu cầu đình chỉ giải quyết vụ án của ông Chiêm Quốc Thái với lý do được ông Thái đưa ra là “Tòa án Hoa Kỳ đang thụ lý giải quyết đơn khởi kiện của ông yêu cầu hủy hôn nhân giữa ông và bà Vũ Thụy Hồng Ngọc”. Lý do được TAND thành phố đưa ra để bác yêu cầu trên của ông Thái được ghi rõ: “TAND thành phố đang thụ lý, giải quyết sơ thẩm vụ án ly hôn và tranh chấp chia tài sản khi ly hôn giữa nguyên đơn là bà Vũ Thụy Hồng Ngọc và bị đơn là ông Chiêm Quốc Thái là đúng quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự. Việc tòa án Hoa Kỳ thụ lý, giải quyết đơn khởi kiện của ông yêu cầu hủy hôn nhân giữa ông và bà Vũ Thụy Hồng Ngọc không thuộc trường hợp đình chỉ giải quyết vụ án theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự”. Cùng ngày này, TAND thành phố cũng đã có thông báo bác yêu cầu hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời, hủy bỏ phong tỏa tài khoản tại ngân hàng của ông Chiêm Quốc Thái.

Theo đó, TAND thành phố nêu rõ: “Quyết định thay đổi biện pháp khẩn cấp tạm thời ngày 26/4/2016 của TAND quận 1 phong tỏa 50% số tiền trong các tài khoản đứng tên ông để bảo đảm cho việc giải quyết vụ án và việc thi hành án. Vì vậy, không có cơ sở để chấp nhận yêu cầu của ông là hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời nêu trên với lý do số tiền trong các tài khoản bị phong tỏa không phải là tài sản chung của vợ chồng”.

Thẩm định giá một tài sản theo yêu cầu của TAND khu vực 2 - TAND TP Hồ Chí Minh.

Liên quan đến việc giải quyết vụ án này, ngày 8/5/2018 TAND Tối cao cũng đã có văn bản gửi Chánh án TAND thành phố đề nghị giải quyết vụ việc đúng thời hạn quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, đảm bảo công bằng, đúng quy định pháp luật.

Luật sư của bà Ngọc khẳng định, Điều 471 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định về không thay đổi thẩm quyền giải quyết của tòa án đã nói rõ: “Vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài đã được một Tòa án Việt Nam thụ lý giải quyết theo quy định về thẩm quyền của Bộ luật này thì phải được tòa án đó tiếp tục giải quyết mặc dù trong quá trình giải quyết có sự thay đổi quốc tịch, nơi cư trú, địa chỉ của các đương sự hoặc có tình tiết mới làm cho vụ việc dân sự đó thuộc thẩm quyền của tòa án khác của Việt Nam hoặc của tòa án nước ngoài”.

Tuy nhiên, chỉ căn cứ vào Án lệnh theo hồ sơ số 16D005733 ngày 6/7/2018 của Tòa thượng thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ và Trích lục ghi chú hủy kết hôn giữa ông Thái và bà Ngọc do UBND quận 2 (cũ) cấp ngày 23/7/2018 khi Án lệnh trên chưa có hiệu lực pháp luật, thì ngày 6/8/2019, TAND TP Hồ Chí Minh đã ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự theo yêu cầu của bà Ngọc đã được tòa này thụ lý trước đó. Càng bất thường hơn là sau khi có Án lệnh ngày 6/7/2018, luật sư của bà Ngọc đã kháng cáo nên Án lệnh này bị tạm dừng hiệu lực. Đến ngày 27/12/2018 Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ mới có Án lệnh khôi phục lại phán quyết trước đó. Như vậy việc ghi chú hủy kết hôn của UBND quận 2 (cũ) được cấp ra trong thời gian Án lệnh đang được xem xét lại.

Trả lời Văn phòng Luật sư Trần Thị Hồng Việt và cộng sự về Án lệnh trên vào ngày 14/8/2019, Bộ Tư pháp cho rằng Việt Nam và Hoa Kỳ chưa cùng là thành viên của điều ước quốc tế có quy định về công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài. Để gửi đơn yêu cầu công nhận và cho thi hành tại Việt Nam, bản án, quyết định của tòa án nước ngoài chỉ gửi qua Bộ Tư pháp trong trường hợp Việt Nam và nước có tòa án đã ra bản án, quyết định cùng tham gia điều ước quốc tế về công nhận và cho thi hành bản án, quyết định của tòa án. Đồng thời điều ước quốc tế đó có quy định đơn yêu cầu được gửi đến Bộ Tư pháp.

Trình bày bức xúc vì bị Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ hủy hôn vắng mặt, bà Ngọc cho biết bà không thể xuất hiện tại tòa bên Hoa Kỳ do đang bị bắt tạm giam bởi một vụ án khác ở Việt Nam. Theo giấy tờ do bà Ngọc cung cấp, thì trong văn bản ngày 31/5/2022 gửi TAND TP Hồ Chí Minh, Giám thị Trại tạm giam Chí Hòa đã xác nhận bà Vũ Thụy Hồng Ngọc bị tạm giam tại đây từ ngày 26/5/2018 đến ngày 4/6/2018 và bị giam giữ từ ngày 7/6/2018 đến ngày 27/11/2019 về tội danh “Cố ý gây thương tích”. Đại diện Trại tạm giam này khẳng định: “Trong thời gian giam giữ, trại không giải quyết cho bà Vũ Thụy Hồng Ngọc tiếp xúc Lãnh sự; không tiếp nhận các văn bản, tài liệu của Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ và không tiếp nhận tài liệu của Cơ quan ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam yêu cầu tống đạt cho đối tượng”.

Trước đó, ngày 16/10/2019, Bộ phận dịch vụ công dân Hoa Kỳ - Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TP Hồ Chí Minh cũng đã có thư trả lời đại diện của bà Ngọc. Trong đó viên chức Lãnh sự khẳng định không thể lấy được chữ ký của bà Ngọc trong thời gian Lãnh sự đến thăm bà Ngọc vào ngày 15/10/2019.

Sau khi được trả tự do, bà Ngọc đã gửi đơn khởi kiện đến TAND TP Hồ Chí Minh yêu cầu không công nhận Án lệnh của Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ. Trong quyết định sơ thẩm giải quyết vụ việc “Yêu cầu không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài tại Việt Nam” của TAND thành phố ngày 30/6/2022, TAND thành phố nhận định: “Trong Án lệnh trên, Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ đã thể hiện nội dung biết Tòa án Việt Nam đang thụ lý vụ án bà Ngọc ly hôn ông Thái. Khoản 5, Điều 439 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài không được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam trong trường hợp trước khi cơ quan xét xử của nước ngoài thụ lý vụ việc, Tòa án Việt Nam đã thụ lý và đang giải quyết vụ việc”. Sau khi phân tích về quá trình các cấp tòa tại thành phố liên tục thụ lý vụ án trên, TAND thành phố nhận định: “Trong trường hợp này không có căn cứ công nhận Án lệnh ngày 6/7/2018 và Án lệnh ngày 27/12/2018 đối với vụ kiện tại Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ”.

Phân tích Án lệnh và quy định đối với 3 trang đính kèm, TAND thành phố còn nhận định: “Tài liệu đính kèm Án lệnh được thêm theo yêu cầu của ông Thái là một trang không thể tách rời của Án lệnh. Như vậy, tuy ông Thái cho rằng tòa không giải quyết phân chia tài sản chung của vợ chồng giữa ông với bà Ngọc nhưng thực tế tòa đã xác định các tài sản mà ông nêu ra là tài sản riêng và duy nhất của ông Thái”. Từ đó, căn cứ Điều 440, Điều 470 Bộ luật Tố tụng dân sự, TAND thành phố cho rằng những vụ án liên quan đến quyền đối với tài sản là bất động sản trên lãnh thổ Việt Nam thuộc thẩm quyền giải quyết riêng biệt của Tòa án Việt Nam; tòa án nước ngoài không có thẩm quyền giải quyết đối với những vụ việc thuộc thẩm quyền riêng biệt của Tòa án Việt Nam, cụ thể là quyền đối với bất động sản trên lãnh thổ Việt Nam. Vì vậy TAND thành phố đã chấp nhận yêu cầu của bà Ngọc, ra quyết định không công nhận 2 Án lệnh trên của Tòa Thượng thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ.

Ông Chiêm Quốc Thái kháng cáo nên ngày 29/12/2022 TAND Cấp cao tại TP Hồ Chí Minh đã ra quyết định phúc thẩm giải quyết vụ việc. HĐXX cũng nhận định: “Việc Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ đính kèm thêm 1 trang tài liệu xác định các tài sản mà ông Thái nêu ra bao gồm 12 danh mục, trong đó có bất động sản là tài sản riêng của ông Thái là không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ. Vì vậy không có căn cứ công nhận nội dung giải quyết về tài sản theo 2 Án lệnh của tòa này”.

Cho rằng có căn cứ chấp nhận một phần kháng cáo của ông Chiêm Quốc Thái và sửa quyết định sơ thẩm nên TAND Cấp cao tại TP Hồ Chí Minh đã không chấp nhận yêu cầu của bà Ngọc về việc không công nhận nội dung giải quyết hôn nhân theo 2 án lệnh của Tòa Thượng Thẩm bang California, quận Cam, Hoa Kỳ; chỉ chấp nhận một phần yêu cầu của bà Ngọc là không công nhận nội dung giải quyết về tài sản theo các Án lệnh này.

Bảo Sơn

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/ban-doc-cand/bat-thuong-trong-phan-xu-vu-ly-hon-va-tranh-chap-chia-tai-san-chung-i788405/