Bầy UAV AI của Trung Quốc và bài toán phòng thủ Mỹ

một giờ trướcBài gốc

Trung Quốc đang tăng tốc đầu tư vào trí tuệ nhân tạo quân sự, tập trung vào UAV tự hành và chiến thuật bầy đàn. Theo các thông tin đã công khai, từ thử nghiệm bầy drone cảm tử quy mô lớn tới các nền tảng mới trên không, mặt biển và dưới biển, năng lực này có thể bào mòn ưu thế truyền thống của Mỹ bằng số lượng, tốc độ và mức tự động hóa cao.

Tổng quan: Mô hình kết hợp quân – dân và bài học chiến trường

Bối cảnh cạnh tranh Mỹ – Trung khiến Bắc Kinh theo đuổi mô hình kết hợp quân sự – dân sự, cho phép doanh nghiệp và phòng thí nghiệm quốc phòng phát triển công nghệ nhanh. Những diễn biến tại Ukraine và cách lực lượng Houthi sử dụng UAV giá rẻ ở Biển Đỏ cho thấy các hệ thống chi phí thấp, khó đánh chặn có thể tạo hiệu quả chiến lược khi được triển khai theo bầy đàn và có khả năng tự ra quyết định.

Hệ thống và thử nghiệm đáng chú ý

Năm 2017, Tập đoàn Điện tử Trung Quốc (CETC) thử nghiệm đội hình 119 drone cảm tử tự hành phóng từ xe tải. Các thử nghiệm sau đó, dù ít xuất hiện công khai, được cho là có quy mô lớn hơn, tích hợp thuật toán hợp tác theo thời gian thực, tự định tuyến, tự nhận dạng mục tiêu và cơ chế học tăng cường đa tác tử, cho phép cả cụm UAV hoạt động không cần trung tâm chỉ huy.

Trên không, Trung Quốc theo đuổi UAV cỡ chiến đấu cơ bay phối hợp với máy bay có người lái. Các nguyên mẫu như Feihong-97 và GJ-11 Sharp Sword nhiều lần xuất hiện bên cạnh J-20, trong đó UAV có thể đảm nhiệm trinh sát, tác chiến điện tử hoặc thực hiện nhiệm vụ tự sát. Mỹ cũng theo đuổi hướng tương tự với chương trình CCA phối hợp cùng chiến đấu cơ thế hệ mới F-47 trong bộ khung NGAD.

Năm 2025, hình ảnh Jiu Tian SS-UAV được công bố gây chú ý: một “tàu mẹ” UAV có sải cánh 25 m, đủ khả năng thả cả đàn drone khi đang bay, đặt ra câu hỏi về tốc độ phát triển nền tảng tương đương tại Mỹ.

Trên biển, Trung Quốc triển khai JARI – tàu mặt nước không người lái cấu hình như phiên bản thu nhỏ của tàu khu trục, trang bị AI điều hướng và vũ khí thu gọn. Dưới biển, HSU-001 – tàu ngầm tự hành – đã vào biên chế, được cho là đảm nhiệm trinh sát và hỗ trợ dẫn bắn cho các hệ thống tên lửa tầm xa.

Ảnh minh họa. National Interest

Phân tích kỹ thuật: Tự hành, hợp tác và phân tán

Hạt nhân công nghệ của “bầy đàn” là khả năng hợp tác theo thời gian thực, phân chia nhiệm vụ, tự định tuyến để tránh phòng thủ và tự nhận dạng mục tiêu. Cơ chế học tăng cường đa tác tử giúp các UAV thích nghi theo diễn biến chiến trường mà không cần liên kết chỉ huy liên tục, giảm phụ thuộc vào liên lạc dễ bị gây nhiễu. Mô hình “tàu mẹ – bầy con” như Jiu Tian SS-UAV mở rộng bán kính tác chiến, cho phép thả UAV gần mục tiêu và tăng độ bão hòa theo thời gian – không gian.

Chiến thuật: Bão hòa phòng không và chia vai trò

Trong thực chiến, chiến thuật bầy đàn kết hợp nhiều lớp UAV: một số đảm nhiệm trinh sát, số khác chế áp điện tử, phần còn lại là khí tài tấn công cảm tử. Khi tiếp cận đồng loạt, đội hình lớn có thể kéo giãn hỏa lực phòng không, tạo “khoảng trống chết” và khai thác các lỗ hổng cảm biến. Mô hình UAV hộ tống chiến đấu cơ cho phép máy bay có người lái đứng ngoài vùng rủi ro, còn UAV đảm trách nhiệm vụ nguy hiểm hoặc tiêu hao.

Tác động đối với phòng thủ Mỹ

Phòng không hiện đại thường được thiết kế để xử lý số lượng mục tiêu hạn chế trong cùng thời điểm. Nhiều trăm UAV bay thấp, đổi hướng liên tục có thể khiến mạng lưới này quá tải. Các căn cứ không quân phụ thuộc đường băng cố định dễ bị gián đoạn bởi đòn tấn công chi phí thấp nhưng gây ảnh hưởng lớn. Ngay cả tiêm kích thế hệ 5 giá trị cao cũng khó áp đảo trước tốp UAV cảm tử có AI, áp sát đa hướng.

Khác biệt về quy tắc sử dụng tự động hóa là điểm nhạy cảm. Mỹ vẫn yêu cầu con người phê duyệt hoặc giám sát quyết định sát thương để bảo đảm an toàn. Trung Quốc có vẻ ưu tiên tốc độ và trao quyền cao hơn cho hệ thống tự động. Điều này đặt Mỹ trước lựa chọn khó: hoặc chấp nhận chậm hơn, hoặc nới lỏng ràng buộc an toàn vốn được coi là bắt buộc.

Bảng tóm tắt các hệ thống được nêu

Tác động dài hạn

Việc triển khai bầy đàn AI quy mô lớn có thể buộc Mỹ sử dụng vũ khí đắt tiền để đối phó mục tiêu rẻ, tạo thế “mài mòn ngân sách”. Ở Tây Thái Bình Dương, một lực lượng UAV đông đảo và khó đánh chặn có thể làm thay đổi cán cân tác chiến khu vực. Cả hai bên đều chịu áp lực tăng tốc đổi mới để không bị qua mặt – trong khi rủi ro leo thang kỹ thuật và vận hành vẫn hiện hữu.

CTVX

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/bay-uav-ai-cua-trung-quoc-va-bai-toan-phong-thu-my-406919.html