Khuôn viên Đại học Hong Kong (Trung Quốc). Ảnh: SCMP.
Bài báo có tiêu đề "40 năm chuyển đổi khả năng sinh sản ở Hong Kong" được xuất bản vào tháng 10 trên tạp chí China Population and Development Studies. Giáo sư Paul Yip, khoa Công tác Xã hội và Hành chính Xã hội tại Đại học Hong Kong, là tác giả chính của bài báo.
Vụ việc được phanh phui sau loạt cáo buộc trên mạng xã hội Threads. Một người dùng cho biết cô được một người bạn thông báo rằng nhiều tài liệu tham khảo trong bài báo dường như là kết quả của AI.
Qua kiểm tra, ít nhất 20/61 tài liệu tham khảo được liệt kê không hề có thật. Ví dụ, tài liệu đầu tiên trong danh sách, "Vai trò thay đổi của phụ nữ trong gia đình: Hàm ý về khả năng sinh sản", được cho là đã xuất bản trên Journal of Marriage and Family năm 2000. Tuy nhiên, tài liệu này không tồn tại trên Google Scholar.
Thậm chí, một số tài liệu tham khảo còn được đính kèm mã DOI hoặc liên kết Google Scholar, nhưng đều không truy cập được. Đáng chú ý, một tài liệu "ảo" còn ghi tên GS Paul Yip Siu-fai là tác giả.
Giáo sư Yip đã lên tiếng xin lỗi. Ông nói với truyền thông rằng nghiên cứu sinh tiến sĩ Bai Yiming (một trong những tác giả) đã sử dụng AI để hỗ trợ việc trích dẫn nhưng không tự mình xác minh các trích dẫn. Trong khi đó, GS Yip có nhiệm vụ kiểm soát với tư cách là tác giả chính thức.
Tuy nhiên, theo quan điểm của ông, vấn đề này không liên quan đến đạo đức học thuật vì nội dung của bài báo, vốn đã được chấp nhận sau 2 vòng đánh giá học thuật, không bịa đặt. Vị giáo sư cho biết các tác giả khác của bài báo chỉ đưa ra lời khuyên và giúp phân tích dữ liệu.
Ông cũng nói rằng đã thông báo cho tạp chí và sẽ gửi lại phiên bản chỉnh sửa, cam kết sẽ xem xét từng từ và không để xảy ra sai sót.
Tuy nhiên, Đại học Hong Kong đã có hành động kiên quyết. Phát ngôn viên trường cho biết trường có các chính sách nghiêm ngặt về việc sử dụng AI trong nghiên cứu.
"Đại học Hong Kong đang xem xét những cáo buộc này một cách nghiêm túc và tiến hành một cuộc điều tra chính thức. Trường sẽ kỷ luật các cá nhân, đơn vị nếu có hành vi vi phạm đạo đức và tiêu chuẩn nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu tại trường đều phải đảm bảo công trình của mình đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và đạo đức được quốc tế công nhận", phát ngôn viên của trường nói.
Ngọc Bích