Bí ẩn địa chất nào khiến hố tử thần ở Bắc Kạn 'nuốt chửng' người rơi xuống?

một ngày trướcBài gốc

Vì sao chưa thể tìm thấy người rơi xuống hố tử thần?

Vào khoảng 21h, ngày 26/7, một vụ tai nạn nghi người đi xe máy với tốc độ cao đã đâm vào khu vực đang được rào chắn, cảnh báo nguy hiểm tại vị trí hố sụt lún lớn nằm giữa Quốc lộ 3B, đoạn qua thôn Hiệp Lực, xã Kim Lư, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. Theo thông tin của người dân xung quanh, có khả năng người và phương tiện đã lao xuống khu vực hố sụt lún.

UBND huyện Na Rì đã chỉ đạo các lực lượng gồm bộ đội, công an và dân quân địa phương tổ chức tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ. Tuy nhiên, công tác cứu nạn, cứu hộ gặp nhiều khó khăn do vị trí sụt lún rất sâu, có dấu hiệu tồn tại hang nước ngầm nguy hiểm bên dưới.

Sáng 27/5, Giám đốc Công an tỉnh Bắc Kạn đã điều động 18 cán bộ, chiến sĩ phối hợp với lực lượng quân đội và các đơn vị tại chỗ để tổ chức công tác tìm kiếm tại khu vực hố tử thần.

Hố tử thần ở Bắc Kạn có kết cấu địa chất phức tạp.

Lực lượng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ đã triển khai thiết bị camera ghi hình dưới nước để thăm dò địa hình sau đó, phối hợp với quân đội sử dụng các loại sào lắp ghép dài, có gắn móc kim loại để dò tìm trong khu vực hố sụt.

Kết quả khảo sát cho thấy hố có kết cấu phức tạp, chứa nhiều bùn đất, thành hố dạng tổ mối. Tình trạng này khiến việc lặn trực tiếp xuống tìm kiếm không khả thi.

Trước tình hình đó, lực lượng chức năng đã triển khai phương án hút nước. Hai máy bơm chuyên dụng của PCCC cùng ba máy bơm từ lực lượng dân quân địa phương đã được huy động. Sau hơn 4 giờ hoạt động liên tục, mực nước trong hố đã giảm đáng kể và không thấy dâng nước trở lại. Hiện các lực lượng vẫn đang nỗ lực tìm kiếm nạn nhân.

Ông Trương Quang Trọng - Chủ tịch UBND xã Kim Lư (Na Rì) cho biết, hiện lực lượng cứu hộ vẫn đang tích cực triển khai các phương án tiếp cận sâu hơn vào lòng hố để xác minh vị trí nạn nhân.

Về phía huyện Na Rì đã chủ động thông tin cho đơn vị quản lý đường bộ thuộc Sở Xây dựng để báo cáo với tỉnh xem xét hỗ trợ lực lượng chuyên dụng để tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ. Đồng thời chỉ đạo rào chắn, cử lực lượng chức năng bảo vệ khu vực xảy ra vụ việc và tiếp tục các phương án tìm kiếm cứu nạn.

Trước đó, "hố tử thần" được phát hiện vào đêm 28, rạng sáng 29/3 trên Quốc lộ 3B, đoạn qua xã Kim Lư, huyện Na Rì. Ban đầu, hố có kích thước khoảng 7m dài, sâu 5m và nằm giữa dải phân cách.

Tuy nhiên, theo thời gian, hố mở rộng do bên dưới có mạch nước ngầm và hàm ếch. Dù hàng trăm mét khối đất đá đã được đổ xuống, hố vẫn chưa thể được lấp đầy. Khu vực này đã được cơ quan chức năng khoanh vùng và đặt biển cảnh báo nguy hiểm.

Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản, nguyên nhân xuất hiện hố tử thần ở Bắc Kạn là do mực nước ngầm bị hạ thấp, hoạt động của các hang ngầm bị sạt trượt. Tất cả vị trí sụt lún đều có một lớp phía trên bao gồm các sản phẩm phong hóa từ đá gốc có thành phần là cát, cát pha, sét pha, trạng thái bở rời, gắn kết yếu, có bề dày khoảng 3 m - 5 m.

Hố tử thần có thể là hang ngầm rất sâu

TS. Trịnh Hải Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cho rằng, qua khảo sát sơ bộ, các khu vực xảy ra sập sụt trên đều có nền địa chất là các đá giàu cacbonat (đá vôi, đá sét vôi…). Các đá này dễ xảy ra quá trình karst hóa - sự hòa tan, rửa lũa đá cacbonat do tác động của nước, đặc biệt là nước mưa mang tính axit nhẹ (do CO₂ trong khí quyển hòa tan tạo thành H₂CO₃ - axit carbonic yếu). Đặc biệt tại các thung lũng karts nơi có các hoạt động đứt gãy kiến tạo phát triển mạnh kết hợp với quá trình lưu thông của nước dưới đất, thuận lợi cho quá trình karst hóa phát triển mạnh tạo nên hệ thống khe nứt, hang hốc karst ngầm.

Quá trình sập sụt có thể được hình thành từ hiện tượng trôi chảy đất đá vào các khe nứt hoặc hang hốc karst ngầm ở phía dưới và diễn ra từ từ nhưng cũng có trường hợp xảy ra bất ngờ do toàn bộ trần hang hoặc phần đất phủ trên mặt bị sập xuống.

Hiện tượng sập sụt thường xảy ra khi gặp điều kiện thời tiết đặc thù như: khi mưa lớn kéo dài nước ngầm cuốn trôi đất đá trong các khe nứt, hang hốc gây rỗng hóa nền móng; khi thời tiết hanh khô hoặc khai thác nước quá mức làm mực nước ngầm hạ xuống tạo các khoảng rỗng làm giảm khả năng chống đỡ của trần hang và phần đất phủ trên mặt dẫn đến sập sụt, gây ra "hố tử thần".

Ngoài ra, hoạt động nhân sinh như xây dựng các công trình, hoạt động giao thông… cũng làm gia tăng trọng tải tĩnh và động lên trần hang cũng là một trong những nguyên nhân gây nên hiện tượng sập sụt.

Sập sụp karst là hiện tượng tai biến địa chất liên quan đến quá trình sụt lún đất đá trên bề mặt ở các khu vực phân bố đá vôi. Hiện nay Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản đang triển khai Dự án "Điều tra, đánh giá đặc điểm karst ngầm nhằm phục vụ quản lý, quy hoạch phát triển dân cư vùng đông bắc Việt Nam".

Dự án được triển khai từ cuối năm 2018 và dự kiến kết thúc vào cuối năm 2025. Tính đến nay, dự án đã hoàn thành bước điều tra tổng quan về hiện trạng tai biến địa chất liên quan đến sập sụt karst ngầm ở tỷ lệ 1:200.000 cho 10 tỉnh khu vực đông bắc Việt Nam. Kết quả bước đầu cho thấy khu vực có nguy cơ sập sụt cao nhất là tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên, tiếp đến là các tỉnh Hà Giang, Quảng Ninh, Lạng Sơn,…

Dựa trên các kết quả điều tra tổng quan, dự án cũng đã triển khai điều tra ở tỷ lệ 1:50.000 khu vực TP. Hạ Long, Uông Bí, Đông Triều và thị xã Quảng Yên (tỉnh Quảng Ninh). Kết quả nghiên cứu cho thấy khu vực TP. Đông Triều có nguy cơ sập sụt karst cao nhất. Từ đó, dự án cũng đã tiến hành điều tra chi tiết ở tỷ lệ 1:10.000 cho khu vực xã Hồng Thái Đông thuộc TP. Đông Triều. Dựa trên các kết quả điều tra địa chất kết hợp với công tác đo địa vật lý và khoan địa chất thủy văn đã xác định được 1 tầng hang ngầm phân bố ở độ sâu từ 14,6-18,8m.

Dựa trên các kết quả này, dự án đã phân vùng được nguy cơ xảy ra sập sụt karst ngầm, xác định được sơ bộ nguyên nhân gây ra sụt lún, từ đó đưa ra các giải pháp giảm thiểu và đề xuất các giải pháp quy hoạch, phát triển dân cư an toàn và hợp lý hơn. Bản đồ hiện trạng và dự báo nguy cơ sập sụt karst ngầm khu vực đông bắc Việt Nam là sản phẩm quan trọng của đề án giúp các địa phương quy hoạch và tái quy hoạch dân cư - hạ tầng hợp lý và an toàn hơn, phục vụ định hướng phát triển kinh tế xã hội tại địa phương.

Theo TS Trịnh Hải Sơn, để giảm thiểu rủi ro từ tai biến địa chất này, cần triển khai đồng bộ 5 nhóm giải pháp: kỹ thuật - công trình, thủy văn - quản lý nước ngầm, dự báo - cảnh báo sớm, pháp lý - quy hoạch và giáo dục - cộng đồng.

Một số công nghệ hiện đại có khả năng ứng dụng trong đánh giá sụt lún đất như GIS và trí tuệ nhân tạo (AI) trong phân tích dữ liệu địa chất, xây dựng bản đồ cảnh báo nguy cơ và lắp đặt cảm biến rung, cảm biến lún tại các khu vực có nguy cơ cao nhằm kịp thời cảnh báo người dân. Cùng với đó cần hoàn thiện hệ thống quy hoạch - pháp luật theo hướng đưa tiêu chí "an toàn địa chất" trở thành điều kiện bắt buộc trong cấp phép xây dựng tại các vùng có nguy cơ cao, đặc biệt là các tỉnh miền núi.

Từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 5/2025, tại thôn Hiệp Lực, xã Kim Lư (huyện Na Rì) liên tiếp ghi nhận nhiều vụ sụt lún đất nghiêm trọng. Hiện tượng bất thường này khiến hàng chục hộ dân sống trong lo lắng, nhiều gia đình đã phải di dời khẩn cấp khỏi khu vực nguy hiểm.

Tô Hội

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/bi-an-dia-chat-nao-khien-ho-tu-than-o-bac-kan-nuot-chung-nguoi-roi-xuong-169250528091033834.htm