Hagia Sophia được xây dựng như một nhà thờ trên nền một ngôi đền La Mã, được chuyển đổi thành một nhà thờ Hồi giáo và sau đó là một bảo tàng. Từ năm 2020, Hagia Sophia được sử dụng làm nhà thờ Hồi giáo một lần nữa. Ảnh: Yasin Akgul/AFP/Getty Images
Hagia Sophia là thánh đường Hồi giáo lớn, một điểm du lịch nổi tiếng ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ).
Bên trong thánh đường rộng lớn với hệ thống mái vòm cao đan xen, được chống đỡ bởi nhưng cột đá kiên cố. Sàn được lót bằng những phiến đá cẩm thạch lớn. Các nguyên vật liệu xây dựng nhà thờ lấy từ miền đông Thổ Nhĩ Kỳ và khu vực bắc châu Phi.
Giả kim thuật âm thanh biến những tiếng thì thầm của du khách thành những âm thanh lung linh, lơ lửng trong không trung, như tiếng vọng của một lời cầu nguyện bằng một ngôn ngữ cổ xưa.
Nghệ thuật bên trong tòa nhà là minh chứng cho sự cùng tồn tại. Không nơi nào khác trên Trái Đất mà những bức tranh khảm của Thiên Chúa giáo về các vị thánh và các vị vua Byzantine lại được đặt cạnh những bức thư pháp Hồi giáo, còn được gọi là Hüsn-i Hat.
Những hình tròn lớn khắc tên của Allah (Chúa), nhà tiên tri Mohammed và bốn vị caliph, những nhà lãnh đạo Hồi giáo sau khi Mohammed qua đời.
Ngày nay, Hagia Sophia là một trong những thánh đường Hồi giáo lớn nhất thế giới, và còn hơn thế nữa. Hagia Sophia ví như một biểu tượng, một hiện tượng văn hóa, và một di tích.
Giống như hầu hết các công trình kiến trúc đồ sộ khác, Hagia Sophia cũng có thần thoại riêng.
Trong số rất nhiều câu chuyện về công trình này, có những câu chuyện là sự thật, có những câu chuyện phóng đại, và có những câu chuyện hoàn toàn là hoang đường.
Bảo vệ di sản văn hóa độc đáo
Nhiều ý kiến cho rằng chi phí xây dựng tòa nhà này tương đương 1,3 tỷ đô la theo giá trị hiện nay. Ảnh: Karel Picha/NurPhoto/Shutterstock
Hagia Sophia được xây dựng vào thế kỷ thứ 6. Thánh đường Hồi giáo đã trải qua biết bao cuộc cách mạng, chiếm đóng, bạo loạn, cướp bóc và thiên tai (việc xây dựng trên nền đá vững chắc được cho là đã giúp trụ vững qua động đất). Ít có công trình nào cùng thời được bảo tồn hoàn hảo và nguyên vẹn như vậy.
Công trình này đã bị đóng cửa đối với công chúng vào đầu những năm 1930 để trùng tu, sau đó được chuyển đổi thành bảo tàng vào năm 1935.
Từ nhà thờ Hồi giáo đến bảo tàng… rồi lại nhà thờ Hồi giáo đến hiện tại.
Trong một động thái gây tranh cãi, vào năm 2020, nơi này đã được chuyển đổi trở lại thành một nhà thờ Hồi giáo. Quyết định này, liên quan đến một trong những địa danh quan trọng nhất của thành phố và là Di sản Thế giới được UNESCO công nhận.
Tuy nhiên, tầng hai đã được sử dụng làm bảo tàng từ năm 2024. Du khách có thể mua vé vào phòng trưng bày và ngắm nhìn sàn cầu nguyện từ trên cao.
Các bức tranh khảm và hình ảnh Byzantine vẫn có thể được nhìn thấy trong giờ tham quan, và được phủ bằng các hiệu ứng ánh sáng đặc biệt trong giờ thờ phượng và cầu nguyện.
Ngày nay, Hagia Sophia mở cửa đón khách tham quan giống như nhiều nhà thờ Hồi giáo khác ở Istanbul, chẳng hạn như Sülemaniye, Nhà thờ Blue Mosque và Nhà thờ Fatih.
Mặc dù việc áp dụng mức giá vé 25 euro vào năm 2024 có thể gây nhiều tranh cãi, nhưng năm 2025 đã chứng kiến sự khởi đầu mới sau dự án bảo tồn kéo dài ba năm để khôi phục mái vòm trung tâm - công trình toàn diện nhất trong gần 1.500 năm lịch sử.
Các công trình này sẽ tăng cường khả năng chống chịu động đất của tòa nhà đồng thời bảo tồn các bức tranh khảm. Du khách từ khắp nơi trên thế giới có thể tiếp tục có cơ hội trở về nơi được mệnh danh là "Trí tuệ Thánh thiện".
MINH DƯƠNG