Bí quyết của Thụy Sĩ hồi sinh những dòng sông 'thoi thóp'

16 giờ trướcBài gốc

Sông băng tại Thụy Sĩ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Vào những ngày đầu xuân, người dân đổ về đại lộ rộng lớn bên bờ hồ Geneva, nơi rợp bóng cây. Họ ngẩng cao gương mặt đón ánh nắng Mặt Trời. Đối diện hồ là cửa hàng của các thương hiệu cao cấp như Dior, Cartier và Rolex.

Ông Rene Rottenberg (75 tuổi), vừa hoàn thành chặng bơi 400m của mình qua hồ. Đối với bác sĩ đã nghỉ hưu này, việc được bơi trong làn nước trong vắt là điều xa xỉ nhất. Ông hồ hởi nói: “Thật thú vị. Nơi này tuyệt đẹp”.

Nhiều nhân viên văn phòng, người về hưu cũng dũng cảm bơi trong nước hồ chỉ 8 độ C vào giờ nghỉ trưa. Sau đó, họ dùng bữa trưa và quay trở lại guồng công việc hối hả trong thành phố.

Theo tờ Guardian (Anh), cảnh tượng người dân thoải mái bơi lội trên sông ngòi trong thành phố vốn là điều không thể tưởng tượng được ở hầu hết các đô thị ở châu Âu, Mỹ và nhiều nơi khác trên thế giới. Một ví dụ là theo dữ liệu được hàng nghìn nhà khoa học thu thập năm 2024, có đến 3/4 các con sông của Anh đang trong tình trạng chất lượng môi trường sinh thái kém.

Thế nhưng trên khắp Thụy Sĩ, những cảnh tượng bơi lội như vậy lại hết sức bình thường, dù lịch sử lại cho thấy điều trái ngược. Vào những năm 1960, Thụy Sĩ từng có nguồn nước ô nhiễm hàng đầu châu Âu, bị tàn phá bởi những mảng tảo dày đặc, lớp bọt trắng xóa, váng bẩn và cá chết nổi lềnh bềnh trên mặt nước.

Trong nhiều thập niên, nước này quy định cấm bơi lội ở một số con sông như Aare và Limmat vì lý do sức khỏe, và chỉ cần nuốt phải nước cũng có thể khiến người ta đổ bệnh.

Khi đó, nước thải thô và nước thải công nghiệp chảy trực tiếp vào nguồn nước. Năm 1965 chỉ có 14% dân số được kết nối với nhà máy xử lý nước thải. Ngày nay, con số này là 98% và Thụy Sĩ nổi tiếng với những vùng nước trong vắt, đôi khi được ví như “vàng xanh” của quốc gia, tất cả nhờ vào mạng lưới nhà máy xử lý nước thải phức tạp.

Du khách đến hồ Geneva tại Thụy Sĩ. Ảnh: EPA

Động lực chính của sự chuyển mình này là thảm kịch ở khu nghỉ dưỡng trên núi Zermatt năm 1963. Đợt bùng phát bệnh thương hàn đã khiến 3 người tử vong và 437 người khác mắc bệnh. Binh lính được điều động và trường học chuyển thành bệnh viện dã chiến khi hoảng loạn lan rộng. Việc phát hiện nước sông ngòi là nguồn gốc gây bùng phát dịch, áp lực lên chính phủ càng gia tăng để làm sạch chúng. Năm 1971, việc xử lý nước thải đã được đưa vào luật của Thụy Sĩ.

Chính phủ Thụy Sĩ đã chi trung bình 226 USD/người để xử lý nước thải vào năm 2022. Đến nay, Thụy Sĩ sở hữu một số con sông sạch nhất châu Âu. Theo dữ liệu năm 2023 từ Cơ quan Môi trường châu Âu, chỉ có 5 trong số 196 khu vực tắm của Thụy Sĩ bị xếp hạng là kém chất lượng.

Thụy Sĩ đang dẫn đầu thế giới về việc thanh lọc nước khỏi các chất ô nhiễm vi mô, vốn là hỗn hợp các hóa chất như thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng sinh, thuốc điều trị bệnh tiểu đường và thuốc chống viêm... vốn mang những hậu quả chưa được phát hiện hết và có khả năng gây hại cho sức khỏe con người cũng như hệ sinh thái.

Năm 2016, Thụy Sĩ đã trở thành quốc gia đầu tiên thực thi luật để làm sạch thuốc và hóa chất tích tụ trong sông ngòi. Công việc này dựa trên nguyên tắc phòng ngừa. Theo đó, cần thận trọng với những thứ chúng ta chưa nắm rõ được hết tác động của chúng.

Các công trình xử lý nước thải thông thường được thiết kế để xử lý chất thải hữu cơ nhưng không hiệu quả với hóa chất, do đó các nhà máy trên khắp Thụy Sĩ đang được nâng cấp.

Cách hồ Geneva 20 phút đi xe buýt là nhà máy xử lý nước thải Villette, nhà máy đầu tiên của Geneva xử lý các chất ô nhiễm vi mô. Cơ sở này lọc qua 250 lít nước mỗi giây. Đầu tiên, nó lọc rác, thức ăn… bất cứ thứ gì mọi người có thể xả xuống bồn cầu. Tiếp đó, là quá trình lọc bỏ mỡ và cát. Rồi nước được xử lý trong các bể chứa vi khuẩn khổng lồ để loại bỏ chất hữu cơ. Sau đó, nước được dẫn qua than hoạt tính, đóng vai trò như một miếng bọt biển, hấp thụ các chất hóa học vi mô.

Mỗi năm, Thụy Sĩ bổ sung bộ phận xử lý chất ô nhiễm vi mô vào 7 nhà máy xử lý nước thải. Theo dữ liệu chưa công bố từ Hiệp hội Nước Thụy Sĩ (VSA), đến năm 2040, sẽ có khoảng 140 nhà máy xử lý nước thải được trang bị.

Chuyên gia về nước thải từ Pháp, Italy và Bỉ cùng nhiều quốc gia khác đã đến thăm nhà máy tại Thụy Sĩ để học hỏi về xử lý chất ô nhiễm vi mô trong nước. Học theo mô hình của Thụy Sĩ, Liên minh châu Âu (EU) đã yêu cầu các nhà máy xử lý nước thải phục vụ hơn 10.000 người phải có khả năng loại bỏ chất ô nhiễm vi mô trước năm 2045.

Hà Linh/Báo Tin tức (Theo Guardian)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/chuyen-la-the-gioi/bi-quyet-cua-thuy-si-hoi-sinh-nhung-dong-song-thoi-thop-20250318162309335.htm