Biến đổi khí hậu góp phần hình thành nên các siêu bão ra sao?

2 giờ trướcBài gốc

Những ngôi nhà bị hư hại sau cơn bão Tino (bão số 13- Kalmaegi) ở Talisay, tỉnh Cebu - Philippines vào ngày 5 tháng 11 năm 2025.

Thời gian qua, những cơn bão dồn dập xuất hiện trên biển Đông.

Những cơn bão như: Matmo, Fengshen, Kalmaegi đã gây thiệt hại nặng cho Việt Nam, Philippines. Chỉ riêng bão Kalmaegi, các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Quảng Ngãi tại Việt Nam ghi nhận 5 người thiệt mạng, 2.600 nhà hư hỏng. Còn Philippines ban bố tình trạng khẩn cấp, sau khi 140 người chết, 127 người mất tích.

Hay như siêu bão Melissa đổ bộ vào khu vực Caribe được xem là cơn bão mạnh nhất trong năm nay. Melissa đã gây ra sự tàn phá rộng khắp khi đổ bộ vào Jamaicavới sức mạnh của cơn bão cấp 5 vào ngày 28 tháng 10, với sức gió lên tới 298 km/giờ).

Nghiên cứu cho biết hiện nay do khủng hoảng khí hậu mà những cơn gió cường độ siêu bão xuất hiện thường xuyên hơn gấp năm lần.Sự xuất hiện của các cơn bão mạnh càng trở nên trầm trọng hơn do không khí và nước biển ấm hơn, gây ra bởi khí thải giữ nhiệt từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch.

Nhóm nghiên cứu tại World Weather Attribution, gồm 20 nhà nghiên cứu đến từ Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Thụy Điển, Cộng hòa Dominica, Hà Lan, Jamaica và Cuba, phát hiện ra rằng biến đổi khí hậu đã làm tăng tốc độ gió tối đa của Melissa thêm 7% và lượng mưa cực đại thêm 16%.

Phân tích cho thấy các sự kiện như năm ngày mưa như trút nước ở Jamaica do bão Melissa hiện có cường độ mạnh hơn khoảng 30% và khả năng xảy ra gấp đôi do biến đổi khí hậu hiện nay, khi nhiệt độ toàn cầu nóng hơn khoảng 1,3 độ C so với mức trung bình thời kỳ tiền công nghiệp.

Sự nóng lên toàn cầu đã khiến các điều kiện khí quyển và biển gây ra những sự kiện cực đoan như vậy có khả năng xảy ra cao gấp sáu lần.

Friederike Otto, nhà khoa học về khí hậu tại Đại học Hoàng gia London và là một trong những tác giả của nghiên cứu, cho biết: "Những gì chúng ta thấy với cơn bão Melissa và các cơn bão lớn gần đây khác là chúng đang trở nên quá dữ dội đến mức sẽ sớm đẩy hàng triệu người vượt quá giới hạn thích nghi".

“Nếu chúng ta không ngừng đốt than, dầu và khí đốt, chúng ta sẽ thấy ngày càng nhiều quốc gia đạt đến giới hạn này.”

Melissa chỉ là ví dụ mới nhất về một cơn bão lớn đột nhiên mạnh lên với tốc độ bất thường. "Sự tăng cường nhanh chóng" này đặc biệt rõ rệt với cơn bão này, với sức gió của Melissa tăng vọt từ 100 km/h lên 220 km/h chỉ trong một ngày.

Một người đàn ông tắm giữa đống đổ nát của một cộng đồng nơi những ngôi nhà bị cuốn trôi trong trận lũ do bão Kalmaegi gây ra ở Talisay, Cebu, Philippines, ngày 6 tháng 11. Ảnh: REUTERS/Eloisa Lopez

Bão, cuồng phong bắt đầu từnhững nhiễu độngkhí quyển - chẳng hạn như sóng nhiệt đới, vùng áp suất thấp nơi giông bão và mây hình thành. Khi không khí ấm và ẩm bốc lên từ bề mặt đại dương, gió bắt đầu xoáy. Quá trình này liên quan đến cách Trái Đất tự quay ảnh hưởng đến gió ở các vùng nhiệt đới gần xích đạo.

Để một cơn bão hình thành và tiếp tục quay, nhiệt độ bề mặt biển thường phải đạt ít nhất 27 độ C để cung cấp đủ năng lượng và gió không thay đổi nhiều theo độ cao.

Nếu tất cả các yếu tố này kết hợp lại với nhau, một cơn bão dữ dội có thể hình thành, mặc dù nguyên nhân chính xác của từng cơn bão rất phức tạp.

Theo một nghiên cứu gần đây , tốc độ gió tối đa của các cơn bão từ năm 2019 đến năm 2023 ước tính tăng trung bình 19 dặm/giờ (30 km/giờ) do hiện tượng ấm lên của đại dương do con người gây ra .

Thứ hai, bầu không khí ấm hơn có thể giữ nhiều độ ẩm hơn, dẫn đến lượng mưa lớn hơn.

Theo một ước tính, biến đổi khí hậu khiến lượng mưa cực lớn do cơn bão Harvey năm 2017 đổ bộ vào Mỹ có khả năng xảy ra cao gấp khoảng ba lần .

Cuối cùng, mực nước biển đang dâng cao, chủ yếu do sự kết hợp giữa các sông băng và các tảng băng tan chảy, và thực tế là nước ấm hơn chiếm nhiều diện tích hơn. Các yếu tố địa phương cũng có thể đóng một vai trò. Điều này có nghĩa là nước dâng do bão xảy ra trên mực nước biển đã dâng cao, làm trầm trọng thêm tình trạng ngập lụt ven biển.

Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu của Liên hợp quốc cho biết, tỷ lệ các cơn bão nhiệt đới đạt cấp độ siêu bão có thể tăng khoảng 10% nếu nhiệt độ toàn cầu tăng giới hạn ở mức 1,5 độ C, tăng lên 13% ở mức 2 độ C và 20% ở mức 4 độ C - mặc dù con số chính xác vẫn chưa chắc chắn.

Tại Việt Nam, theo kịch bản biến đổi khí hậu cập nhật năm 2025, đến cuối thế kỷ này, bão mạnh đến rất mạnh có xu thế gia tăng. Lượng mưa lớn ngắn ngày tăng ở mức 20-40% so với kỳ cơ sở 1986-2005. Biến đổi khí hậu là tác nhân làm giảm tăng trưởng của Việt Nam trong bốn thập kỷ tới. Nếu không có các giải pháp thích ứng hiệu quả, nền kinh tế có thể thiệt hại 4,5% GDP nếu nhiệt độ tăng thêm 1,5 độ C.

Rõ ràng, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lên các cơn bão nhiệt đới sẽ trở nên rõ ràng hơn trong tương lai nếu chúng ta không có các biện pháp giảm phát thải, bảo vệ môi trường. Điều quan trọng nữa là chúng ta phải luôn chuẩn bị cho những tác động tiêu cực của bão, đồng thời, các nhà hoạch định chính sách cần chuyển trọng tâm sang phòng ngừa thiệt hại thay vì khắc phục hậu quả do bão gây ra.

Minh Thành

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/bien-doi-khi-hau-gop-phan-hinh-thanh-nen-cac-sieu-bao-ra-sao-103344.html