Làm thế nào để giữ cho trẻ nhiễm HIV luôn khỏe mạnh?
Hiện nay đã có nhiều loại thuốc giúp ức chế và kiểm soát HIV hiệu quả. Dù chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu uống thuốc đều đặn và đúng hướng dẫn của bác sĩ, virus có thể bị kiểm soát ở mức không phát hiện được và trẻ vẫn có thể sống khỏe mạnh, học tập và vui chơi như các bạn khác. Điều quan trọng nhất là không tự ý bỏ thuốc hoặc quên liều, vì điều đó có thể khiến virus tăng lên và làm giảm hiệu quả điều trị.
Ngoài việc tuân thủ điều trị, duy trì thói quen sống lành mạnh cũng giúp trẻ nhiễm HIV duy trì sức khỏe tốt hơn và hạn chế mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội.
Một số biện pháp quan trọng gồm:
- Rửa tay đúng cách:Trẻ cần được hướng dẫn rửa tay thường xuyên và kỹ lưỡng bằng xà phòng, đặc biệt trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Đây là biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để phòng ngừa cảm lạnh, cúm và nhiều bệnh lây qua tiếp xúc.
- Dinh dưỡng đầy đủ: Theo TS. Trần Thị Minh Nguyệt (Viện Dinh dưỡng Quốc gia), đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ nhiễm HIV là một phần quan trọng trong chăm sóc và điều trị toàn diện. Cha mẹ nên cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm giàu dinh dưỡng, đảm bảo 3 bữa chính và các bữa phụ lành mạnh mỗi ngày, đồng thời chú ý các tương tác giữa thực phẩm và thuốc mà trẻ đang sử dụng.
Nếu trẻ gặp khó khăn trong ăn uống — chẳng hạn như loét miệng, đau rát, hoặc chán ăn — cha mẹ cần trao đổi với bác sĩ điều trị để được tư vấn chế độ dinh dưỡng và hỗ trợ phù hợp.
Trẻ nhiễm HIV cần được chăm sóc đầy đủ về dinh dưỡng để nâng cao hệ miễn dịch.
- Chăm sóc da đúng cách: Giúp bảo vệ trẻ nhiễm HIV khỏi nguy cơ nhiễm trùng — một trong những vấn đề thường gặp do hệ miễn dịch suy yếu.
Cha mẹ và người chăm sóc cần lưu ý:
• Ngăn ngừa và xử lý vết thương: Tránh để trẻ bị trầy xước hoặc cắt da. Nếu trẻ bị thương nhẹ, hãy làm sạch ngay vết thương, bôi thuốc mỡ kháng sinh và băng bằng gạc sạch để phòng nhiễm trùng. Khi chăm sóc, người lớn nên đeo găng tay để tránh tiếp xúc trực tiếp với máu của trẻ.
• Giữ da sạch sẽ: Cho trẻ tắm rửa hàng ngày bằng xà phòng dịu nhẹ và nước sạch, đặc biệt sau khi vui chơi hoặc đổ mồ hôi nhiều.
• Dưỡng ẩm cho da: Thoa kem dưỡng ẩm mỗi ngày, nhất là ở vùng da khô hoặc dễ bong tróc, giúp duy trì hàng rào bảo vệ tự nhiên của da.
• Theo dõi và báo cho bác sĩ: Nếu trẻ xuất hiện phát ban, vết loét, mụn nước hoặc vết thương lâu lành, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
• Bảo vệ da khi ra ngoài: Khi trẻ chơi ngoài trời, nên bôi kem chống nắng và thuốc chống côn trùng, đồng thời cho trẻ mặc quần áo che chắn phù hợp để ngăn tia UV và côn trùng đốt.
- Nghỉ ngơi và thư giãn:Căng thẳng và thiếu ngủ có thể khiến hệ miễn dịch suy yếu, làm trẻ dễ mắc bệnh hơn. Vì vậy, duy trì thời gian vui chơi, nghỉ ngơi hợp lý là rất quan trọng. Cha mẹ nên lên kế hoạch sinh hoạt đều đặn, cho trẻ ngủ đúng giờ và đủ giấc (ít nhất 8 tiếng mỗi đêm). Nếu trẻ có dấu hiệu mệt mỏi, lo âu hoặc buồn phiền kéo dài, cần trao đổi với bác sĩ điều trị hoặc chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ kịp thời.
Trẻ nhiễm HIV có thể nuôi thú cưng, nhưng cần hạn chế tiếp xúc trực tiếp và luôn có sự giám sát của người lớn. Không để trẻ chơi với động vật lạ hoặc bị cắn, cào. Nếu có vết thương, cần rửa sạch ngay và đưa trẻ đi kiểm tra y tế.
- Tuân thủ sử dụng thuốc:Việc dùng thuốc kháng HIV (ARV) đúng liều và đúng giờ là yếu tố then chốt để kiểm soát virus. Cha mẹ cần nắm rõ liều lượng và thời điểm uống thuốc, chuẩn bị sẵn thuốc dự phòng để không bị gián đoạn. Nếu quên hoặc bỏ liều, virus có thể phát triển khả năng kháng thuốc, khiến việc điều trị sau này khó khăn và kém hiệu quả hơn..
Lưu ý khi chăm sóc trẻ nhiễm HIV
HIV có thể lây truyền từ người sang người khi tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể bị nhiễm bệnh (dịch trực tràng, sữa mẹ, tinh dịch và dịch âm đạo). Do đó, khi chăm sóc trẻ nhiễm HIV, cha mẹ hay người chăm sóc nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa chung khi tiếp xúc với máu.
Các biện pháp phòng ngừa này bao gồm:
Đeo găng tay cao su hoặc găng tay y tế khi cần chạm vào máu và dịch cơ thể của người nhiễm HIV.
Lau sạch máu và dịch cơ thể bị đổ bằng hỗn hợp thuốc tẩy và nước.
Giặt quần áo dính máu và dịch cơ thể bằng nước xà phòng. Có thể sử dụng thuốc tẩy hoặc thuốc tẩy không chứa clo để loại bỏ vết bẩn. Những vật dụng không thể giặt được nên được cho vào túi ni lông và vứt bỏ.
Không dùng chung dao cạo hoặc bàn chải đánh răng với người nhiễm HIV.
Ngoài ra, cần dạy trẻ một số quy tắc cơ bản để giúp ngăn ngừa sự lây lan của HIV. Chẳng hạn như cách xử lý chảy máu cam hoặc vết cắt:
Hướng dẫn trẻ mang theo khăn tay sạch.
Băng chặt vết cắt bằng khăn tay.
Không để bất kỳ ai chạm vào máu bằng tay không.
Khi nào nên đưa trẻ đi khám?
Việc giữ đúng lịch hẹn khám sức khỏe của trẻ là rất quan trọng. Tuy nhiên, cha mẹ hay người chăm sóc cũng cần biết khi nào cần đưa trẻ đi khám. Trẻ nên đến gặp bác sĩ hoặc được chăm sóc y tế ngay lập tức nếu:
Sốt từ 38°C (100,4°F) trở lên, hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Khó thở hoặc ho.
Thay đổi thói quen đại tiện.
Phát ban da, bao gồm hăm tã, lở loét trên da hoặc trong miệng, hoặc các mảng trắng trong miệng.
Thay đổi hành vi.
Chảy máu hoặc bầm tím không rõ nguyên nhân.
Đau dữ dội.
Đau tai hoặc chảy dịch từ tai.
Đã tiếp xúc với người mắc bệnh truyền nhiễm (đặc biệt là thủy đậu)...
Lê Mỹ Giang