Ngày 12/8, các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tổ chức Diễn đàn “Phòng, chống thiên tai và Cảnh báo sớm trong vận hành chính quyền hai cấp”. Diễn đàn nhằm chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất giải pháp và thúc đẩy sự phối hợp đa ngành trong công tác phòng, chống thiên tai và cảnh báo sớm, đặc biệt trong bối cảnh hệ thống chính quyền chuyển sang mô hình hai cấp từ ngày 1/7/2025.
Thông tin tại diễn đàn, đại diện Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Việt Nam là một trong 5 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của thiên tai và biến đổi khí hậu. Mỗi năm, nước ta phải đối mặt với 10-15 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, cùng nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan khác như mưa lớn cục bộ, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn.
Đại biểu tham luận tại diễn đàn.
Trung bình mỗi năm thiên tai làm 240 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng. Các hiện tượng lũ quét, sạt lở đất ngày càng gia tăng, nhất là ở miền núi phía Bắc và miền Trung. Những đợt thiên tai gần đây như bão Yagi (2024), bão số 3 (2025) và mưa lũ trái mùa cho thấy, nếu không có sự chủ động từ chính quyền cơ sở và phối hợp đồng bộ giữa các cấp, thiệt hại sẽ lớn hơn rất nhiều.
Từ 1/7/2025, hệ thống chính quyền địa phương chuyển từ 3 cấp sang hai cấp theo Nghị quyết 190/2025/QH15 và Nghị định 200/2025/NĐ-CP. Điều này đặt cấp xã vào vị trí tuyến đầu, chịu trách nhiệm toàn diện trong công tác phòng, chống thiên tai: từ tuyên truyền, lập kế hoạch ứng phó, dự trữ vật tư, tổ chức sơ tán, cứu hộ cứu nạn, hộ đê, khắc phục hậu quả, đến quản lý Quỹ Phòng chống thiên tai và xử lý vi phạm.
Ngày 19/6/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BNNMT quy định chi tiết về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực đê điều và phòng, chống thiên tai. Đây là văn bản pháp lý quan trọng nhằm cụ thể hóa cơ chế vận hành chính quyền hai cấp, bảo đảm tính chủ động, kịp thời của tuyến cơ sở.
Mưa lũ gây hậu quả nghiêm trọng tại tỉnh Điện Biên.
Mặc dù vậy, nhiều ý kiến đại biểu tham dự diễn đàn cho rằng, quá trình triển khai thực tế vẫn cần thêm nhiều hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm và giải pháp từ các địa phương. Theo đó, các đại biểu đã trao đổi, đề xuất, góp phần hoàn thiện quy trình, cơ chế phối hợp, giúp Thông tư nhanh chóng đi vào thực tiễn.
Các đại biểu đồng tình rằng, đều nhấn mạnh và xác định việc phối hợp chặt chẽ giữa cấp tỉnh - cấp xã - cộng đồng là yếu tố then chốt trong công tác cảnh báo sớm và phòng, chống thiên tai. Chính quyền địa phương, đặc biệt là cấp xã, chính là mắt xích quan trọng kết nối giữa hệ thống chỉ đạo từ cấp tỉnh, các cơ quan chuyên môn và cộng đồng dân cư.
Cấp tỉnh giữ vai trò chỉ đạo, huy động nguồn lực, hỗ trợ kỹ thuật; cấp xã trực tiếp triển khai, giám sát và báo cáo; cộng đồng tham gia giám sát, cảnh báo và hỗ trợ lẫn nhau. Khi ba mắt xích này gắn kết, hệ thống phòng, chống thiên tai và cảnh báo sớm sẽ vận hành trơn tru, hiệu quả, giảm thiểu rủi ro.
Qua đó, tạo động lực cho các địa phương đẩy mạnh xây dựng hệ thống phòng, chống thiên tai và cảnh báo sớm hiệu quả - bền vững - lấy cộng đồng làm trung tâm, góp phần bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản và sinh kế của Nhân dân, hướng tới mục tiêu “xã hội an toàn trước thiên tai” vào năm 2030.
Cũng tại Diễn đàn “Phòng, chống thiên tai và Cảnh báo sớm trong vận hành chính quyền hai cấp”, Quỹ Cộng đồng Phòng tránh thiên tai đã chia sẻ mô hình cộng đồng an toàn, với các công trình tránh trú bão đa năng, trường học, trạm y tế kiên cố, cùng nhiều hoạt động bảo vệ môi trường và hỗ trợ sinh kế. Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã giới thiệu hệ thống cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực.
Tùng Nguyễn